[MyBook] Đánh Giá Sách “Tâm Lí Học Đám Đông”: Giải Mã Bí Ẩn Tâm Lí Thời Đại Chúng Ta Đang Sống

Mỗi người là một thể thống nhất, nhưng con người không tồn tại một mình trong thế giới này. Chúng ta sống trong một môi trường liên kết, vừa tự nguyện vừa ràng buộc với những người khác. Chúng ta đang sống trong thời kỳ của đám đông. “Tâm lí học đám đông” của Gustave Le Bon sẽ phân tích bí ẩn tâm hồn đám đông và giới thiệu cho chúng ta lời giải thích về những hiện tượng lịch sử, kinh tế, văn hóa, xã hội đã và đang diễn ra.

1. “Tâm lí học đám đông”- sự cuốn hút đến từ bí ẩn tâm hồn đám đông

Nguyên nhân gì làm nên sự thành công của một nhà chính trị? Điều gì làm cho một nhà lãnh đạo thực sự xuất sắc? Hiệu quả của truyền thông và quảng cáo đến từ đâu? Rất may mắn, tất cả những câu hỏi trên đều có một câu trả lời chung: hiểu biết về tâm lí của đám đông?

Các đám đông có tổ chức đã có ảnh hưởng lớn trong cuộc sống và sức mạnh này không bao giờ lớn như trong thế kỷ này. Hành động vô thức của đám đông thay thế hành động có ý thức của các cá nhân là một trong những đặc điểm cơ bản của thời đại hiện nay.

 Tại sao lại như vậy? “Tâm lí học đám đông” của Gustave Le Bon chính là câu trả lời hoàn hảo cho câu hỏi quyết định sự thành công hay thất bại của hầu hết chúng ta trong thời kỳ hiện nay: thời đại của đám đông.

“Tâm lí học đám đông” là một kiệt tác vô song của thế giới về lĩnh vực này. Đây cũng là một trong những tác phẩm quan trọng nhất trong sự nghiệp rộng lớn của Gustave Le Bon, một nhà tâm lí xã hội và nhà nhân chủng học người Pháp.

Trong phần giới thiệu cuốn sách, Chủ tịch HĐQT Alpha Books, Nguyễn Cảnh Bình đã viết:

“...đối với cá nhân, hiểu biết về tâm lí đám đông luôn vô cùng hiệu quả khi áp dụng vào thực tế và không có gì phải tranh cãi về độ chính xác của lí thuyết này. Ngay từ khi ra đời, Tâm lí học đám đông đã thu hút nhiều nhà lãnh đạo vĩ đại hoặc gây tranh cãi và góp phần không nhỏ vào thành công hoặc tham vọng của họ. Mustafa Kemal Ataturk, “như nhiều chính trị gia khác cùng thời, bị cuốn hút mạnh mẽ bởi lí thuyết về tâm lí học đám đông của Gustave Le Bon”, “và ông đã nghiên cứu kĩ tác phẩm của Le Bon trong suốt sự nghiệp của mình”[...] Theodore Roolsevelt và nhiều chính trị gia theo thuyết tiến bộ ở Mỹ cũng được cho là bị ảnh hưởng sâu sắc bởi lí thuyết này. Trên thực tế, trùm phát xít Hitler và Mussolini cũng từng nghiên cứu và áp dụng những cách thức tác động tới đám đông mà Le Bon nêu ra.”

Rõ ràng, việc hiểu biết về tâm lí học đám đông là vô cùng quan trọng. Chính Le Bon cũng khẳng định điều đó trong tác phẩm của mình: “Kiến thức về lĩnh vực này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ nhiều hiện tượng lịch sử và kinh tế, mà nếu thiếu nó, những hiện tượng đó sẽ hoàn toàn không thể hiểu được.”

Tri thức phi thường của lĩnh vực này sẽ đưa bạn vào những cung bậc hiểu biết mới, thỏa mãn sự tò mò của chúng ta về thế giới ẩn chứa bên trong con người và trong cộng đồng. Có thể nói “Tâm lí học đám đông” là một cuốn sách lôi cuốn, một sự lôi cuốn từ nhu cầu khám phá bí ẩn tâm hồn đám đông.

“Tâm lí học đám đông” được Le Bon viết vào thế kỉ trước, vì vậy khi đọc chúng ta có thể gặp một số khó khăn trong việc hiểu một số ví dụ hoặc chứng minh mà tác giả đưa ra. Thêm vào đó, đây là một cuốn sách chuyên sâu về tâm lí, có nhiều thuật ngữ và cách lập luận không dễ để nắm bắt hoặc hiểu sâu trong một thời gian ngắn. Vì vậy, để hiểu được cuốn sách, người đọc cần phải kiên nhẫn và nghiêm túc trong quá trình đọc. Tuy nhiên, khi đã hiểu những điều giản đơn nhưng sâu sắc của Le Bon, bạn sẽ khám phá được nhiều điều thú vị về tâm lí đám đông và rút ra được nhiều bài học sâu sắc hoặc đơn giản để thỏa mãn niềm đam mê với lĩnh vực này.

1. Tóm tắt nội dung

Kết luận: Đám đông thống trị thời đại

Quá trình biến đổi của thế kỷ 21

Thời đại hiện nay là giai đoạn quan trọng khi tư tưởng của con người trải qua nhiều thay đổi. Hai yếu tố chính dẫn đến sự thay đổi này. Thứ nhất là sự sụp đổ của các niềm tin tôn giáo, chính trị và xã hội, các cơ sở của nền văn minh. Thứ hai là sự ra đời của những điều kiện mới về cuộc sống và tư duy nhờ vào các đổi mới khoa học và công nghiệp.

Chúng ta đang bước vào thời đại của ĐÁM ĐÔNG.

Sự thiếu hiểu biết chung về tâm lí học đám đông

Sự suy tàn của các nền văn minh là kết quả của sức mạnh của đám đông. Tuy nhiên, như tác giả nhấn mạnh, chúng ta hiện chỉ biết ít về đám đông mà bây giờ đang trở nên phổ biến hơn. Các chuyên gia tâm lí thường không quan tâm đến đám đông, hoặc nếu có thì họ chỉ tập trung vào các tội ác mà đám đông có thể gây ra. Thực tế, đám đông không chỉ có các tội ác, mà còn có những đám đông tốt lành, những đám đông anh hùng và nhiều loại khác nữa.

Tội ác của đám đông chỉ là một trường hợp đặc biệt trong nghiên cứu về tâm lí đám đông, và việc tập trung vào loại tội ác đó không mang lại sự hiểu biết sâu sắc về tâm trạng của đám đông, tương tự như việc không thể hiểu được tâm trạng của một người chỉ dựa trên những thói xấu của họ.

Nhìn nhận ban đầu về tâm lí của đám đông

Đám đông ít có khả năng suy luận, nhưng lại rất có khả năng hành động. Luật pháp và các quy tắc ít ảnh hưởng đến họ, và đám đông không thể có ý kiến riêng ngoài những ý kiến được áp đặt từ bên ngoài; quy tắc dựa trên công bằng lí thuyết không thể làm họ hành động, mà cần phải tìm kiếm những điều kích thích và hấp dẫn họ.

Tầm quan trọng của việc nghiên cứu đám đông đối với các nhà chính trị và nhà lập pháp

Thực tế, họ là các vị vua thầm lặng trên thế giới. Tất cả các nhà sáng lập tôn giáo hoặc đế chế, các nhà lãnh đạo tinh thần của mọi tôn giáo, các chính trị gia bậc thầy, và - trong một phạm vi nhỏ hơn - các nhà lãnh đạo của một nhóm, đều là những nhà tâm lí học không tự ý thức, họ có một kiến thức vô hình rất sâu sắc và chính xác về tâm trạng của đám đông, và vì thế họ dễ dàng trở thành những người dẫn đầu.

Trong thời đại hiện nay, kiến thức về tâm lý đám đông là điều cần thiết cho các nhà chính trị, không phải để kiểm soát đám đông - điều đang trở nên ngày càng khó khăn - nhưng ít nhất là để không bị đám đông kiểm soát. Tâm lí học đám đông có thể được áp dụng vào nhiều tình huống khác nhau.

Phần I: Tâm hồn của đám đông

Chương 1: Những đặc điểm chung của đám đông - Quy luật tâm lí về sự thống nhất tinh thần của đám đông

Các yếu tố tạo nên đám đông từ quan điểm tâm lí

Theo nghĩa thông thường, 'đám đông' được sử dụng để chỉ một nhóm các cá nhân không phân biệt quốc tịch, giới tính, nghề nghiệp và bất kỳ nguyên nhân nào khiến họ tụ họp lại với nhau. Tuy nhiên, từ quan điểm tâm lí học, 'đám đông' có một ý nghĩa khác biệt hoàn toàn.

Trong những hoàn cảnh cụ thể, và chỉ trong những hoàn cảnh đó, một nhóm người sẽ có những đặc điểm mới hoàn toàn khác biệt so với từng cá nhân trong nhóm. Cá nhân mất bản thân, tất cả cảm xúc và suy nghĩ đều hướng về một hướng. Một tâm hồn tập thể được hình thành, tạm thời nhưng rõ ràng thể hiện những đặc tính đặc biệt.

Các đặc điểm riêng của tâm lí đám đông

Trong các đặc điểm tâm lí của đám đông, có một số đặc tính giống như các cá nhân, nhưng ngược lại, cũng có những đặc tính độc nhất, chỉ có ở đám đông.

Điểm đáng chú ý nhất của một đám đông tâm lí là bất kể các cá nhân đó là ai, dù có giống nhau hay khác biệt về lối sống, nghề nghiệp, tính cách hay trí tuệ, việc họ tụ họp trong một đám đông sẽ tạo ra một tinh thần tập thể đồng nhất, khiến họ cảm nhận, suy nghĩ và hành động theo cách hoàn toàn khác biệt so với khi họ còn là các cá nhân riêng biệt. Có những ý nghĩ và tình cảm chỉ xuất hiện hoặc trở thành hành động cụ thể trong những cá nhân liên kết với đám đông. Đám đông tâm lí là một hiện tượng tạm thời và ngắn ngủi, được hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau, kết hợp lại với nhau tại một thời điểm nhất định.

Đám đông luôn bị chi phối bởi tiềm thức.

Nguyên nhân tạo ra các đặc tính đặc biệt của đám đông mà các cá nhân không thể sở hữu được.

• Thứ nhất: một cá nhân trong đám đông sẽ có ý thức về một sức mạnh cho phép anh ta hành động theo bản năng, điều mà khi ở một mình, anh ta có thể kiềm chế. Anh ta sẽ thả lỏng vì anh ta cảm thấy đám đông vô danh và do đó không có ý thức về trách nhiệm; sự trách nhiệm giữ cho các cá nhân không vượt quá giới hạn nên hoàn toàn mất đi.
• Thứ hai: sự lây lan, ảnh hưởng tác động khiến đám đông hình thành các tính cách đặc biệt và đồng thời xác định hướng đi của nó. Trong đám đông, mọi cảm xúc và hành động đều lây lan, đến mức cá nhân sẵn lòng hy sinh lợi ích cá nhân cho lợi ích của tập thể.
• Thứ ba: dễ bị lôi kéo. Cá nhân trong đám đông sẽ rơi vào một trạng thái đặc biệt rất giống với trạng thái của người bị thôi miên, chịu sự chi phối của người thôi miên. Hoạt động trí óc bị tê liệt, người bị thôi miên trở thành nô lệ của mọi hành động vô thức mà người thôi miên chi phối. Tính cách có ý thức hoàn toàn mất đi, ý chí và khả năng phán đoán cũng bị mất đi. Mọi cảm xúc và suy nghĩ lúc đó đều tuân theo người thôi miên.

Kết luận rút ra từ những điều trên là đám đông luôn thua kém các cá nhân độc lập về mặt trí tuệ, nhưng về phương diện tình cảm và hành động do tình cảm chi phối, tùy vào hoàn cảnh mà đám đông có thể tốt hơn hoặc tồi tệ hơn.

Chương 2: Tình cảm và đạo đức của đám đông

Tính bốc đồng, tính dễ thay đổi và tính dễ bị kích động của đám đông.

Đám đông là trò đùa của các tác nhân kích động bên ngoài và phản ánh những biến đổi không ngừng. Đám đông chính là nô lệ của những kích thích mà nó thu nhận. Tùy theo các kích thích mà những cơn bốc đồng của đám đông có thể dễ chịu hoặc bạo lực, anh hùng hoặc hèn nhát, nhưng chúng luôn quyết liệt đến mức lợi ích cá nhân hoặc thậm chí cả sự tồn tại của cá nhân cũng không thể kiểm soát được.

Trong đám đông không có sự mưu tính trước. Đám đông có thể trải qua hàng loạt cảm xúc trái ngược nhau, nhưng vẫn luôn bị ảnh hưởng bởi những kích thích ngẫu nhiên. Tính thay đổi của đám đông khiến cho nó rất khó điều khiển, đặc biệt khi họ nắm quyền lực. Đám đông không chấp nhận bất kỳ sự can thiệp nào giữa mong muốn và sự thỏa mãn mong muốn đó.

Tính dễ bị ám thị và tính cả tin của đám đông.

Đám đông tư duy bằng hình ảnh, và hình ảnh kích thích ra những hình ảnh khác mà không có mối liên kết logic. Đám đông không phân biệt được giữa cái chủ quan và cái khách quan. Họ luôn hiểu những hình ảnh trong tâm trí mà thường không liên quan và khác xa với thực tế.

Đám đông diễn đạt sự kiện mà họ chứng kiến theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào tính cách của từng cá nhân trong đám đông. Do ảnh hưởng lẫn nhau, tất cả mọi người trong đám đông đều có những cách tiếp cận giống nhau về bản chất và phong cách.

Sự cảm xúc phiến diện và thái quá của đám đông.

Tính cảm xúc phiến diện và thái quá của đám đông giúp họ trở nên quyết đoán và không lưỡng lự. Tình cảm mãnh liệt nhất thường thấy ở các đám đông đa dạng, do thiếu trách nhiệm.

Trong đám đông, những người ngu ngốc, vô học và ghen tuông được giải thoát khỏi cảm giác vô dụng, thay vào đó là ý thức về một sức mạnh tạm thời, nhưng mạnh mẽ.

Sự không khoan nhượng, độc đoán và bảo thủ của đám đông

Đám đông chỉ hiểu về những cảm xúc đơn giản và thái quá. Với họ, không có sự nghi ngờ giữa đúng và sai, và họ luôn tự tin vào sức mạnh của mình, dẫn đến tính hẹp hòi và độc đoán.

Với đám đông, độc đoán và thiếu khoan dung là rất rõ ràng, họ dễ dàng thể hiện và thực hiện chúng ngay cả khi bị áp đặt. Họ tôn thờ quyền lực và coi thường lòng nhân ái vì họ coi đó là dấu hiệu của sự yếu đuối.

Đám đông sẵn sàng nổi dậy chống lại quyền lực yếu nhưng hoàn toàn khuất phục trước quyền lực mạnh. Nếu quyền lực không vững chắc, đám đông sẽ luôn bị cuốn theo cảm xúc cực đoan, từ phản đối chính quyền đến sự tuân thủ tuyệt đối.

Đạo đức của đám đông

Nếu đám đông có khả năng gây ra tội ác, thì cũng có khả năng hy sinh, tận tâm, và hiến dâng cao cả, thậm chí cao hơn cả một cá nhân độc lập.

Dù đám đông thường thị phi và thấp hèn, nhưng đôi khi cũng thể hiện những hành động cao cả.

Phần 3: Ý niệm, cuộc tranh luận và sức tưởng tượng của đám đông.

Ý niệm trong đám đông

 Có thể phân loại ý niệm trong đám đông thành hai loại. Loại thứ nhất là ý niệm ngẫu nhiên và thoáng qua được tạo ra do ảnh hưởng tạm thời: ví dụ như sự hâm mộ đối với một cá nhân hoặc một lý thuyết. Loại thứ hai là những ý niệm cơ bản được hình thành bởi môi trường, quy luật di truyền và quan điểm của đám đông mang lại cho chúng một tính bền vững lâu dài, như các tín ngưỡng tôn giáo trong quá khứ, ý niệm về dân chủ và xã hội ngày nay.

Khả năng lập luận của đám đông

Đặc điểm của các cuộc lập luận trong đám đông là kết nối các sự kiện khác nhau mặc dù chúng có những điểm tương đồng bề ngoài và sơ bộ hóa những trường hợp riêng lẻ.

Sức tưởng tượng của đám đông

Đám đông suy nghĩ thông qua hình ảnh, và những hình ảnh này xuất hiện một cách liên tục mà không có mối liên kết cụ thể nào. Đám đông thường dễ bị ảnh hưởng bởi sự huyền bí.

Phần 4: Các dạng tôn giáo tồn tại trong tất cả các niềm tin của đám đông.

Trong phần này, Le Bon tập trung vào việc trình bày các yếu tố tạo nên tình cảm tôn giáo và sức mạnh của niềm tin mang tính chất tôn giáo đối với đám đông.

Gustave Le Bon viết:

Niềm tin của đám đông thường đi kèm với sự tuân theo mù quáng, tính không khoan nhượng một cách tuyệt đối và đòi hỏi được truyền bá một cách bạo lực, những đặc điểm này thường liên quan đến tình cảm tôn giáo. Chính vì vậy có thể nói rằng tất cả các niềm tin của họ đều có tính chất tôn giáo.

Tác giả đã chỉ ra rằng cuộc Cải cách tôn giáo, vụ thảm sát trong ngày lễ thánh Bartholomew, thời kì khủng bố và tất cả các biến cố tương tự, đều là hậu quả của tình cảm tôn giáo của đám đông chứ không phải là do ý chí của cá nhân riêng lẻ.

Quyền II: Quan điểm và niềm tin của đám đông

Chương 1: Những ảnh hưởng gián tiếp đến quan điểm và niềm tin của đám đông

Ở phần trước, Le Bon đã trình bày nghiên cứu về cấu trúc tâm lý của đám đông. Còn ở phần này, tác giả sẽ phân tích nguồn gốc và sự hình thành quan điểm và niềm tin của đám đông.

Nhân tố quyết định niềm tin của đám đông bao gồm hai loại: trực tiếp và gián tiếp. Nhân tố trực tiếp xuất hiện sau cùng, như các bài phát biểu của các nhà diễn thuyết hoặc sự cản trở từ phía triều đình đối với những cải cách nhỏ. Nhân tố gián tiếp là những yếu tố khiến đám đông chấp nhận những quan điểm khác nhau. Đó có thể là chủng tộc, truyền thống, thời gian, tổ chức xã hội và giáo dục.

Le Bon tiếp tục phân tích kỹ lưỡng và sâu sắc từng yếu tố ảnh hưởng đến niềm tin và quan điểm của cá nhân. Trong đó, ông tập trung vào 5 yếu tố chính:

• Chủng tộc
• Truyền thống
• Thời gian
• Tổ chức xã hội và chính trị
• Giáo dục và huấn luyện

Chương 2: Tác động trực tiếp đến quan điểm của đám đông

Hình ảnh, ngôn từ và công thức diễn đạt

Trong quá trình nghiên cứu trí tưởng tượng của đám đông, chúng ta nhận thấy rằng hình ảnh có tác động mạnh mẽ. Dù không phải lúc nào hình ảnh cũng tồn tại, nhưng chúng có thể được tạo ra bằng cách sử dụng ngôn từ và công thức một cách sáng tạo. Lí trí và bằng chứng không thể chống lại một số ngôn từ và công thức. Sức mạnh của ngôn từ quan trọng đến nỗi chỉ cần lựa chọn từ một cách khôn ngoan cũng đủ khiến đám đông chấp nhận mọi điều bất thường.

Các ý tưởng tưởng tượng

Từ thời đại đầu của nền văn minh, đám đông đã luôn bị ảnh hưởng bởi các ý tưởng tưởng tượng. Điều này đã được một tác giả tổng kết:

Nếu chúng ta tiêu diệt tất cả các tác phẩm và kiệt tác nghệ thuật được lấy cảm hứng từ tôn giáo trong các bảo tàng và thư viện, phá hủy và chất đống chúng trước cửa nhà thờ, thì điều gì còn lại cho giấc mơ vĩ đại của con người? Điều đó mang lại hi vọng và ảo tưởng cho con người, và nếu không có chúng, con người không thể tồn tại, đó là lý do tôn giáo, anh hùng và những ngôi đền vẫn tồn tại.

Kinh nghiệm và Học hỏi

Chỉ có kinh nghiệm mới có thể xây dựng những sự thật quan trọng trong tâm trí của đám đông và loại bỏ những ảo tưởng nguy hiểm.

Tính toán và Suy luận

Tính toán và suy luận không có tác động đến đám đông. Sự ảnh hưởng của đám đông chỉ đến từ việc tác động vào cảm xúc tiềm thức của họ.

Chương 3: Nghệ thuật lãnh đạo đám đông và phương pháp thuyết phục

Nghệ thuật lãnh đạo đám đông

Đám đông và Vai trò của Lãnh đạo

Ý chí của nhà lãnh đạo là trung tâm của các quan điểm và sự thống nhất trong đám đông. Nhà lãnh đạo là yếu tố đầu tiên tổ chức đám đông đa dạng thành các tập đoàn.

Phân loại các Lãnh đạo

Cách Lãnh đạo Hành động

Sự Khẳng định và Ảnh hưởng của Nó

Tuy nhiên, sự khẳng định chỉ thực sự hiệu quả khi được lặp đi lặp lại, thường với cùng một từ ngữ. Việc lặp lại cuối cùng sẽ khiến một khẳng định thâm nhập sâu vào vô thức, là nguồn gốc của hành vi của chúng ta.

Trong đám đông, các ý nghĩ tình cảm, cảm xúc niềm tin có thể lan truyền mạnh mẽ. Sức mạnh lan truyền có thể không chỉ chiếm ưu thế một số quan điểm mà còn ảnh hưởng đến cách suy nghĩ của cá nhân. Quan điểm và niềm tin của đám đông lan truyền thông qua cơ chế lây lan, không chỉ là lập luận.

Tín nhiệm

Tất cả những gì chiếm ưu thế trong xã hội, các tư duy và con người chủ yếu được xây dựng dựa trên một sức mạnh không thể phủ nhận, đó là tín nhiệm. Tín nhiệm là yếu tố quan trọng nhất trong mọi sự thống trị.

Có hai loại tín nhiệm khác nhau: tín nhiệm ngoại hình và tín nhiệm cá nhân. Tín nhiệm ngoại hình dựa trên danh tiếng, tài sản và uy tín xã hội. Tín nhiệm cá nhân là một phần của cá nhân, có thể tồn tại độc lập hoặc kết hợp với danh tiếng, tài sản để tạo ra ảnh hưởng.

Chương 4: giới hạn của tính chất hoặc sự thay đổi của quan điểm và niềm tin đám đông

Những niềm tin cố định

Niềm tin và quan điểm của đám đông phân thành hai nhóm rõ ràng. Một nhóm là những niềm tin cố định, tồn tại hàng thế kỷ và là nền tảng của nền văn minh. Nhóm còn lại là những quan điểm linh hoạt, thường thay đổi, phát sinh và biến mất theo thời gian, có nguồn gốc từ niềm tin chung và xu hướng thời đại.

Không có nhiều niềm tin mang tính chung rộng. Sự xuất hiện và biến mất của chúng tạo ra những đỉnh cao và thảm họa trong lịch sử loài người. Chúng là cơ sở của sự phát triển của các nền văn minh.

Việc xây dựng một niềm tin chung là một thách thức lớn, nhưng khi đã được chấp nhận, nó sẽ trở nên mạnh mẽ và vững chắc trong thời gian dài. Dù có thể bị phản bác về mặt triết học, nhưng sức mạnh của nó vẫn vượt trội so với sự thông thái.

Các quan điểm thay đổi của đám đông

Ngoài những niềm tin cố định, còn có một nhóm các quan điểm, ý kiến luôn biến đổi, xuất hiện và biến mất liên tục. Có những quan điểm chỉ tồn tại trong một khoảnh khắc, và cũng có những quan điểm quan trọng không kéo dài quá một thế hệ.

Có 3 nguyên nhân chính gây ra sự thay đổi của các quan điểm của đám đông:

• Các niềm tin truyền thống đang dần mất đi sức ảnh hưởng, không còn hướng dẫn được quan điểm tạm thời như trước.
• Sức mạnh của đám đông ngày càng gia tăng và sự đa dạng ngày càng ít, vì vậy tính linh hoạt của các tư tưởng mà ta thấy là một đặc điểm của đám đông có thể tự do thể hiện.
• Do sự phổ biến của phương tiện truyền thông, đám đông nhận được những quan điểm đa dạng nhất.

Phần III: Phân loại và mô tả các đám đông

Chương 1: Phân loại đám đông

Trong chương đầu tiên của phần ba, Le Bon sẽ giới thiệu cách ông phân loại đám đông.

Điểm khởi đầu là sự hợp nhất đơn giản. Hình thức cơ bản nhất là sự hợp nhất của các cá nhân từ nhiều chủng tộc khác nhau. Tiếp theo là sự hợp nhất dưới sự ảnh hưởng của một yếu tố nào đó đã tạo ra những đặc điểm chung và cuối cùng hình thành một chủng tộc. Trong các đám đông có tổ chức như vậy, chúng ta có thể phân chia thành các đám đông không đồng nhất và đám đông đồng nhất.

Đám đông đa dạng

Khi con người tụ họp thành một đám đông, tâm lý tập thể của họ khác biệt so với tâm lý của từng cá nhân, và khả năng nhận thức không thể xóa bỏ sự khác biệt này. Trong tập thể, khả năng nhận thức không có tác dụng, chỉ có tình cảm vô thức làm ảnh hưởng.

Chủng tộc đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt các đám đông không đồng nhất. Tâm hồn của chủng tộc định hình hoàn toàn tâm hồn của đám đông. Đó là sức mạnh cơ bản hạn chế các biến động của tâm hồn đám đông. Những đặc điểm yếu kém của đám đông ít được thể hiện khi tâm hồn của chủng tộc trở nên mạnh mẽ hơn: đó là quy luật cơ bản.

Đám đông đồng nhất

Có ba loại chính của đám đông đồng nhất:

• Hội đoàn: bao gồm các cá nhân với đa dạng giáo dục, nghề nghiệp, môi trường sống, chỉ có niềm tin là yếu tố liên kết duy nhất.
• Tầng lớp: gồm những cá nhân có nghề nghiệp, trình độ giáo dục, môi trường sống tương đồng.
• Giai cấp: hình thành từ các cá nhân có nguồn gốc khác nhau, tụ tập lại vì lợi ích, thói quen sống và giáo dục tương đồng.

Chương 2: Các đám đông được coi là tội phạm

Các tội ác của đám đông thường là kết quả của sự ám thị mạnh mẽ, và những cá nhân tham gia thường cho rằng họ đã thực hiện nghĩa vụ, không phải là trường hợp phạm tội thông thường. Lịch sử của các tội ác của đám đông đã làm cho điều đó trở nên rõ ràng.

Các đặc tính chung của một đám đông được gọi là tội phạm chính xác là những đặc tính mà chúng ta thấy ở mọi đám đông: tính dễ bị ám thị, tính nhẹ dạ, tính phóng đại những cảm xúc tốt hoặc xấu, biểu hiện của một số hình thức đạo đức nhất định.

Chương 3: Hội đồng xét xử đại diện

Hội đồng xét xử đại diện là ví dụ rõ nhất về đám đông vô danh không đồng nhất. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy ở họ tính dễ bị ám thị, ưu thế của tình cảm vô thức, khả năng suy luận kém, sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ các nhân vật lãnh đạo... Khi nghiên cứu họ, chúng ta có cơ hội quan sát những mẫu hình thú vị về những sai lầm mà những người không hiểu biết về tâm lý đám đông có thể mắc phải.

Cuối cùng, Le Bon đưa ra kết luận:

Hiểu rõ tâm lý của các tầng lớp cũng như tâm lý của các loại đám đông khác, tôi không thấy bất kỳ trường hợp nào bị kết tội sai lại muốn được giải quyết với tòa án hơn là với hội đồng xét xử. Với các hội đồng, có nhiều cơ hội được tuyên vô tội, và ít cơ hội hơn với tòa án. Chúng ta nên sợ sức mạnh của đám đông, nhưng chúng ta nên sợ hơn nhiều sức mạnh của một số thế lực. Đám đông có thể bị thuyết phục, nhưng những kẻ quyền lực thì không bao giờ.

Phần IV: Những Người Ảnh Hưởng

Đám đông cử tri hoặc những tập thể tham gia việc lựa chọn người cho các vị trí cụ thể không phải là những nhóm hoàn toàn đồng nhất. Tuy nhiên, vì ảnh hưởng của họ đối với các vấn đề như bầu cử, nên chúng ta thường chỉ nhận thấy một số đặc điểm của họ được mô tả trong tâm lý học đám đông.

Đặc điểm nổi bật nhất của đám đông là khả năng lập luận kém, thiếu tinh thần phê phán, dễ bị kích động và đơn giản. Các quyết định của họ thường chịu ảnh hưởng lớn từ các nhà lãnh đạo và các yếu tố khác như sự khẳng định, sự lặp lại, uy tín và sự lây nhiễm.

Dù đoàn cử tri có nhiều người có đầu óc khoa học, thông minh và sáng suốt, nhưng quyết định của họ thường không khác biệt nhiều so với cử tri thông thường. Họ vẫn bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và tinh thần đảng phái.

Phần Kết

Sự hiểu biết về tâm lý học đám đông là quyền lực bí ẩn chi phối số phận của chúng ta. Tâm trí đám đông dần được mở ra và chiếu sáng thông qua hơn 250 trang sách của Gustave Le Bon, một nhà nhân chủng học người Pháp, một trí thức vĩ đại của châu Âu và nhân loại. Cuốn sách “Tâm lý học đám đông” được viết vào buổi bình minh của một thời kỳ mới đã hình thành chắc chắn sẽ khơi gợi nhiều khám phá mới về lĩnh vực khoa học này.

Tác giả: Thu Thảo - Nhà Sách Của Tôi