Buzz
Một kiệt tác văn học đặt tên cho danh tiếng của nhà văn lừng danh Dazai Osamu, khám phá nỗi đau thực tại và sự bế tắc trong cuộc sống như làn sóng đau khổ dâng trào trong thân thể và tâm hồn của nghệ sĩ. Tác phẩm phản ánh bức tranh chính trị ở Nhật Bản sau Thế chiến II qua góc nhìn của tác giả, với cảm xúc đắng cay, đau buồn, và khát khao sự đổi mới, tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Tiếc rằng, một số tài năng không đem lại niềm vui với số phận, giống như trong truyện Kiều của Nguyễn Du đã từng gợi nhớ:
“Anh hoa nở rộ bên ngoài,
Nghìn thu bạc mệnh, một đời tài năng”
Toàn bộ tác phẩm phủ một bầu không khí u tối, đầy ám ảnh như là lời kêu gọi thương tiếc cho số phận nghèo khổ của Dazai Osamu. Buraiha, hay được gọi là trường phái vô lễ, là một nhóm tác giả Nhật Bản tự do, phản ánh sự thật đời thường và khủng hoảng toàn diện của thời kỳ hậu chiến thế giới thứ hai. Đồng thời, nó ám chỉ những nhà phê bình văn học vì sự phá vỡ truyền thống, sự nổi loạn đến mức tự hủy cách sống và sự nghiệp văn chương. Nói cách khác, đó là ý thức tự phá hủy cũng như việc tự diệt cho tư duy của các nhà triết học để thoát khỏi sự khốn khó của thực tại khắc nghiệt.
1. Tuổi thơ không hạnh phúc
Ở đây ta có thể dễ dàng nhận thấy sự đối lập rõ ràng trong tư tưởng, tiềm thức của con người Dazai với cách cậu thể hiện ra ngoài trong gia đình và xã hội. Trong một xã hội đầy trần trụi, nơi mà con người lừa dối lẫn nhau, dường như dục vọng được biểu hiện như một sự tâm sự bên trong tâm hồn mà tác giả giấu sâu bên trong, ẩn sau vẻ ngoài giả dối bí ẩn.
“Tôi đã trải qua một cuộc đời đầy hổ thẹn”
Sự tự tôn không dễ dàng bị đánh gục trước cám dỗ xa hoa của vật chất chỉ như phù du rồi cũng trở về với cát bụi, cái thảm kịch, cái bi thương khi phải sống như một con rối trong tay người khác. Nụ cười có vẻ hiền hậu, ánh mắt ngây thơ dường như phản ánh toàn bộ sự giả dối trong xã hội loài người đầy mưu mô toan tính này. Suốt ngày cậu phải đeo mặt nạ giả câm giả điếc, “Tôi gần như không thể nói chuyện được với mọi người xung quanh”. Đôi mắt nhỏ bé tưởng chừng vô hại lại ẩn chứa một nội tâm sâu thẳm, dằn vặt giữa cái nhìn lý tưởng và cuộc sống tẻ nhạt buồn chán đến lạ thường. Thực sự tác giả có cái nhìn rất toàn diện về mọi mặt của vấn đề - điều mà một đứa trẻ trong tuổi thơ hồn nhiên không nên phải suy nghĩ đến. Sự vui vẻ với những trò chơi dường như không mang lại ý nghĩa gì trong cuộc sống của cậu, khiến cậu phải đêm đêm suy nghĩ về việc làm của mình có phải là lừa dối mọi người xung quanh hay không.
Cuộc sống của con người thật nhạt nhẽo và không bền vững, tạo hóa cớ sao lại trêu ghẹo đặt nỗi đau khổ lên một người tài hoa để cậu phải chìm trong nỗi tuyệt vọng không lối thoát. Sự thật khắc nghiệt như mỗi ngày trôi qua đều phải chịu đựng tồn tại cho đến hết kiếp người.
“Sống dù chỉ là một vai diễn nhỏ cũng phải đi đến tận cùng đày ải.
Sống đôi khi không bằng chết nhưng phải nắm chặt răng để đi tiếp, vì không chắc chắn về ngày mai.
Chớ đánh giá thành công, chớ kể thất bại, cuộc sống là phải luôn chiến đấu, tìm kiếm ý nghĩa cho cuộc sống dù cuối cùng tất cả chỉ là tạm bợ.
Những từ ngữ như dấu máu trên tuyết, dẫn ta vào một thế giới của cô đơn sâu thẳm trong cuộc đời con người.”
2. Thời trẻ trâu ảm đạm, chiếc mặt nạ này sẽ được cởi bỏ khi nào?
Trong suốt thời gian học cắp sách đến trường giống như bạn bè cùng trang lứa, liệu đó có phải là sự lựa chọn mà tác giả thực sự muốn? Dù đúng hay sai, thì đó cũng là vấn đề mà ông có thể quyết định khi mọi thứ diễn ra như một vòng lặp do người khác định rằng cho cuộc đời ông. Ảm đạm, buồn chán ư? Ông đã quen với điều đó, có vẻ như chiếc mặt nạ thằng hề vẫn cứ đeo bám mãi cuộc đời ông mà không tài nào tháo ra được, nó dần trở thành lớp mặt nạ da người mỗi khi ông đối diện với một xã hội đầy hoài nghi như thế.
Ông không quá hứng thú với việc học trên lớp, dù hầu hết thời gian của ông là nằm ngủ và trốn học, nhưng ông không hiểu tại sao điểm số của mình luôn gần như hoàn hảo khiến cho bạn bè phải ngưỡng mộ. Sự huy hoàng trong khoảnh khắc đó thực sự không mang lại hạnh phúc tinh thần nào cho ông, vì ông đã quá chán với việc nhìn thấy nó mỗi ngày, chẳng khác gì một trò chơi do tạo hóa tạo ra để thử thách lòng dũng cảm của người chiến sĩ trên chiến trường.
Gần như việc đi học chỉ như một 'nhiệm vụ' mà cuộc đời giao phó cho ông, và ông đã hoàn thành nhiệm vụ đó để bước vào đời với sự hoàn thiện về nhân cách và trí tuệ, dù không sao đi nữa ông đã hoàn thành nhiệm vụ hết khả năng của mình dưới sự ngưỡng mộ của mọi người. Đó là một thành công xứng đáng với mọi nỗ lực mà ông đã bỏ ra, ông hoàn toàn xứng đáng nhận lấy nó như một vinh dự lớn. Thanh niên là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời, cuộc sống của ông giống như một cuốn sách mới, và ông tự hỏi liệu đó có phải là thiên đường thực sự hay vẫn là địa ngục do con người tự tạo ra để trốn tránh thực tại.
3. Thiện - ác, giàu - nghèo là trò đùa của thế gian hay sao?
Vòng xoáy số phận không thể tránh khỏi, nó như một lực lượng siêu nhiên mê hoặc con người biến họ thành những cá thể vô hồn tồn tại trong khoảng không gian vô hạn. Tham, sân, si, hỷ, nộ, ái, ố hoan lạc nhất thời cướp đi bản chất cao quý của họ, thông qua cái nhìn sâu sắc và nhân văn của Dazai Osamu, chúng ta nhận ra sự thật về bản chất của sự việc bị lãng quên trong thế giới hẹp hòi của con người.
“Tâm trạng của tôi lúc bấy giờ là trở thành Đảng viên, nếu bị bắt tù chung thân trong ngục tối thì cũng thường tình thôi. Lúc đó, thậm chí tôi còn nghĩ rằng thay vì sợ hãi đời sống thực của con người thế gian, rên rỉ trong nỗi khổ địa ngục mất ngủ từng đêm thì vào nhà lao xem thử biết đâu đời sẽ thú vị hơn chăng”.
Một đời cô đơn trong nỗi đau đớn thay cho hai từ “duyên phận” được ví như sợi dây vô hình kết nối giữa con người, tác giả chấp nhận số phận đào hoa như là một điều duy nhất còn sót lại khiến ông tiếc nuối trong cuộc sống. Hạnh phúc thật sự là một ước mơ xa xỉ đối với ông. Mặc cho mọi người luôn tìm kiếm hạnh phúc, họ cuối cùng vẫn lạc vào số phận để rồi đổ lỗi cho tạo hóa. Con người luôn nghĩ mình là trung tâm của vũ trụ, nhưng thật ra họ chỉ là những hạt bụi mịn trong bụi sa mạc.
Yochan - một người đáng thương hay chỉ là kẻ vị kỷ sử dụng từ ngữ để phê phán xã hội, cố chấp chống lại trái tim mù quáng trong việc thực hiện lý tưởng cá nhân. Nỗi buồn sâu thẳm mà không ai hiểu được, từng giờ từng phút trôi qua giống như cơn đau âm ỉ đang chờ đợi sự giải thoát, tan biến vào hư không.
“Chính nghĩa, lý tưởng của cuộc sống này
Nơi trận chiến, máu chảy ròng rọc
Và ngọn đầu mũi dao kẻ dũng cảm
Chính nghĩa ở đâu, đâu là lẽ phải
Rượu đầy ly, tim ta ngập tràn vui sướng
Sáng nay thức dậy, lòng bất an tràn trề
Hoang lương bất ngờ đến sau đêm tĩnh lặng
Dậy sau cơn say, mọi thứ khác lạ
Bước đi, lòng như hòa quyện với mọi điều
Tìm kiếm trong con người điều gì chung chung
Nhưng bên cạnh đó, số phận của người khác như thế nào
Ta nhìn đời như là kẻ đứng ngoài lề
Có lẽ, ta đã hiểu sai cuốn Kinh Thánh
Có nên đánh đổi trí tuệ với tình yêu hàng ngày
Nếu từ bỏ cả rượu và phụ nữ
Hãy thử hỏi liệu ta có thể tái sinh không?
Tình yêu, ngọt ngào hay độc hại?
Nếu tình yêu là một bản hòa nhạc lãng mạn, thì tình dục chính là đoạn cao trào
Thói đào hoa không có ranh giới, và nó thường xuyên tồn tại trong cuộc sống khi con người tìm kiếm sự đồng cảm
“Tiền cạn, tình cũng phai màu”
Với ông, mọi thứ đều ngược lại, ông chỉ là một nghệ sĩ nghèo túng sống tự do không bận tâm đến vấn đề vật chất.
Yoshiko - tình yêu trong trắng hay là sợi dây oan nghiệt
Vì tiền mua thuốc, chàng trai trẻ đã tự đánh mất bản thân.
“Suốt ba năm, bà già Tetsu luôn quấy rối và hãm hiếp tôi, thậm chí còn cãi nhau như vợ chồng. Cơn đau ngực không ngừng, cơ thể biến đổi từ mập đến ốm, từng ngày trôi qua như một cơn ác mộng.”
- “Tự tử” - lối thoát cho những tâm hồn lạc lối.
Nỗi bất an luôn hiện hữu trong tiềm thức mỗi con người từ khi chúng bước chân lên thế gian này đến khi bước vào tuổi xế chiều, vẫn mang theo nỗi lo sợ ẩn sâu, giống như tiếng gào thét vang vọng từ trong lòng họ. Như một quả bom đang chờ đợi thời điểm nổ tung, con người luôn tìm kiếm con đường thoát ra dù có phải đối mặt với ác quỷ nội tâm đang giam giữ họ.
“Tôi ngày càng mong muốn sự kết thúc. Không còn con đường quay trở lại”.
Trái tim tan nát trước cảnh tượng trước mắt phai mờ theo từng suy tư, cảm xúc vô nghĩa đó khó lòng kìm nén. Đớn đau của số phận, cái khắc mệnh giam hãm cuộc sống con người, đẩy họ vào bước đường tuyệt vọng. Mê mải trong cơn điên cuồng, tồn tại qua ngày tháng, chỉ mong đợi sự giải thoát từ cái kẹt của cuộc đời. Cảm giác trống rỗng tràn về khi tin tức cha mất, có lẽ ông đã quá mệt mỏi với nỗi đau nên không còn cảm nhận được nữa.
“Daizai Osamu - tài năng bị vấy bẩn bởi khốn khổ”.
Trong lịch sử văn học Nhật Bản, chưa từng có tác giả nào phải trải qua bi kịch đến thế, buộc phải kết thúc cuộc đời bằng tự sát đến năm lần. Bi kịch của ông không chỉ do hoàn cảnh, mà còn do bản chất tạo nên số phận. Cuộc đời của Dazai Osamu có thể được tóm tắt trong hai từ: đau thương và mơ mộng tan vỡ. Nỗi đau khổ và thất vọng với số phận tài năng giống như bông hoa anh đào tươi sáng của mùa xuân, nhưng rồi cũng tan biến trong gió, chỉ để lại cây trơ trụi không chút hy vọng.
Kết thúc
Cốt truyện được phát triển một cách nhẹ nhàng, không quá trừu tượng như những tác phẩm của Haruki Murakami, nhưng vẫn rất sâu sắc và gợi cảm xúc sâu trong lòng người đọc, ảnh hưởng mạnh mẽ đến phong cách văn chương giống như cách mà Dazai Osamu lột tả những bi kịch của mình qua các khía cạnh khác nhau trong cuộc đời đầy sóng gió. Lời kể nên có phần cá nhân hóa suy tư, quan điểm của tác giả trong một xã hội hỗn loạn, để hiểu được sâu sắc tầng tầng ý nghĩa của tác phẩm, người đọc phải thực sự đặt mình vào tâm trạng khó khăn của tác giả mới có thể hiểu được toàn bộ những triết lý đầy sâu sắc ấy.
Tác giả: Thảo Trần - MyBook
