Bùi Diệp không phải là một cái tên xa lạ với bạn đọc trên các báo và tạp chí trong nhiều năm qua với những bài tản văn thấm đẫm tình quê và hồn quê.
Tuy nhiên, đến khi đọc tập sách Về Ngang Quán Không, bạn mới có cái nhìn đầy đủ về Bùi Diệp. Khác với nhiều người chỉ nhớ về quê khi đã xa quê, phải chịu sự cách biệt về không gian; nhưng với Bùi Diệp lại ngược lại: anh ấy đau đáu với quê, viết về quê ngay khi đang sống ở quê. Đối với anh, quê không phải chỉ là nơi xa xứ, mà là thành phố Phan Rang (Ninh Thuận), nơi mà 'nắng gió và bao la cát'.
Trong tâm tưởng của Bùi Diệp, cát không phải là một vật thể khắc nghiệt và đau đớn như mọi người vẫn tưởng. Đối với anh, cát có hồn, có tình, là biểu tượng của những gì thật sự và nhân văn: 'Cát nên thân nên hồn, cát giữ tình giữ nghĩa. Cát tiễn người đi, cát đón người về'.
Cát thậm chí còn có ý nghĩa lớn lao hơn, không chỉ là vật thể vô tri vô giác. Bởi vậy, người quê Bùi Diệp 'yêu cát bởi cát là quê quán, bởi ở cát họ nhận ra nhân nghĩa lẽ đời'.
Sách 'Về Ngang Quán Không' bao gồm 51 bài viết, được chia thành 3 phần: Gần lắm cố hương, Về ngang quán không và Về thương chim sẻ. Trải dài trong tất cả các phần là niềm nhớ quê và cảm xúc sâu lắng về đời sống và nhân sinh của tác giả, với những mối quan hệ giữa con người và con người, con người và thiên nhiên.
Tình quê trong văn của Bùi Diệp luôn rất sâu đậm và đầy ắp, chảy ra từ những điều giản dị và gần gũi: là nắng, gió, cát; là sông, khói, và mùi bùn non... Mọi thứ hiện diện dù chỉ qua kí ức nhưng vẫn rất sống động nhờ trái tim ấm áp. Hơn nữa, với cách viết tự nhiên, không cầu kỳ về từ ngữ, những bài viết của Bùi Diệp đã chạm đến lòng người đọc.
Không chỉ là việc gợi nhắc về quê hương, những bài viết của Bùi Diệp còn như một loại thuốc tinh thần có khả năng chữa lành và làm dịu đi những vết thương sau những cú sốc và va chạm trong cuộc sống. Như một nhà văn nổi tiếng từng nói, ký ức là một tài sản vô giá cuối cùng của cuộc đời, không bao giờ mất đi. “Rồi, dù vui vẻ hay đau khổ, ký ức, nhớ về những ngày hôm qua, không bao giờ rời bỏ ta”.
Trong quyển sách Về ngang quán không, người đọc có thể dễ dàng cảm nhận được sức ảnh hưởng của nhạc Trịnh Công Sơn đối với tác giả. Không chỉ là việc trích dẫn tên bài hát hay những dòng ca từ trong sách, tinh thần của Trịnh Công Sơn thực sự đã chiếm trọn trong tâm hồn và cảm xúc của Bùi Diệp.
Có thể là do anh đã tiếp xúc với âm nhạc của Trịnh Công Sơn từ khi còn nhỏ, trong những thời điểm khó khăn như “mùa hè năm 1972” ở những con đường nhỏ của Phan Rang. Giữa cảnh hoang tàn của thời chiến, với tiếng súng đạn vang vọng từ sông Dinh, giọng hát của Khánh Ly vẫn rộn ràng từ một quán cà phê gần đó, với những bản hát phản chiến như Hát trên những xác người, Đại bác ru đêm… Và cậu bé Bùi Diệp lúc đó đã nghe, đã sâu sắc trong những giai điệu của Trịnh Công Sơn.
Tâm trạng âm nhạc của Trịnh Công Sơn vẫn nằm trong tâm hồn của Bùi Diệp qua những năm tháng sau khi đất nước thống nhất. Những đêm ấy tại Ký túc xá Đại học Tổng hợp, đồi Tăng Nhơn Phú - Thủ Đức, Ký túc xá Ngô Gia Tự - Sài Gòn... Những đêm ấy, âm nhạc của Trịnh Công Sơn lại trỗi dậy, tạo ra không khí hòa mình, giúp các tâm hồn gần gũi và yêu thương nhau. Và sau này, trong bài viết mà anh chọn làm tựa đề cho cuốn sách, Bùi Diệp đã chia sẻ: “Những lúc rối bời, chán chường nhất, tôi lại gặp mình ở con phố Trịnh Công Sơn, một xứ sở âm nhạc với những thông điệp dễ hiểu rằng mọi người ơi đừng bao giờ biến đời mình thành những quán không”.
Đọc quyển sách Về ngang quán không, mặc dù không còn là điều xa lạ nhưng một lần nữa Bùi Diệp đã chứng minh rằng nhạc của Trịnh Công Sơn là một loại dưỡng chất quý giá làm giàu tâm hồn, gieo mầm và nuôi dưỡng những giá trị tốt đẹp và lòng nhân ái. Bởi vì âm nhạc của Trịnh Công Sơn là liên kết, làm dịu đi; là nơi ổn định cho tất cả mọi người.
“Một ngày nào đó, trong cuộc hành trình này, dưới bầu trời này, với những niềm vui và nỗi buồn, với những hiểu lầm và hối lỗi, ta có thể đóng lại trái tim mình. Đó là điều khả thi! Khi chúng ta từ chối cuộc sống, khi vườn hoa của chúng ta đã héo úa và khao khát bước chân của người. Vậy tại sao không trở thành bạn của Trịnh để cùng nhau thắp sáng một tia hy vọng, một nguồn ánh sáng nhân văn có sức lan tỏa như một tôn giáo lưu vong” (Nhớ người ca thơ).
Một tin tức được đơn vị xuất bản thông báo là khi cuốn tản văn Về ngang quán không sắp ra mắt độc giả, nhà văn Bùi Diệp đã rời bỏ thế gian. Anh đã từ trần vào lúc 21h20 tối ngày 6/3/2018, hưởng thọ 56 tuổi.
“Những khi bối rối, uất ức nhất, tôi thường gặp mình ở con đường của Trịnh Công Sơn, một đất nước âm nhạc với những thông điệp ẩn dụ gửi đến đồng loại rằng mọi người ơi đừng bao giờ biến cuộc sống của mình thành những nơi trống trải, những nơi vắng vẻ. Những nơi trống trải là những nơi cô đơn, là những chợ chiều vắng vẻ, là nơi thiếu vắng hồn người. Cuộc đời là một quán café, nơi chỉ còn bàn ghế trống trải, nơi mà ngày qua ngày đã mất đi hình bóng của người khác, thì đó là nỗi buồn và sự lạc lõng không tận thưởng!”
Nguồn tài liệu: https://goo.gl/eozF5z