[MyBook] Khám phá Vua Quang Trung qua Sách Việt

Hầu hết tài liệu về thời kỳ Tây Sơn đã bị phá hủy sau khi nhà Nguyễn lên nắm quyền, nhưng những ghi chép về vị vua Quang Trung vẫn tồn tại rải rác trong các tư liệu lịch sử.

Trong bộ chính sử của triều đình nhà Nguyễn là Đại Nam chính biên liệt truyện, phần viết về kẻ thù cũ mang tên 'Ngụy Tây' có một đoạn mô tả về Nguyễn Văn Huệ (tức Quang Trung).

Trong sách viết: 'Nguyễn Văn Huệ là em của Nhạc, tiếng vang như chuông, mắt sáng như ánh điện, mưu lược thiện chiến, người người đều kính sợ'.

Trong bộ tiểu thuyết lịch sử Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái, hoàn thành vào những năm đầu thời vua Gia Long, cũng có những dòng miêu tả về vua Quang Trung rất hùng vĩ.

Đoạn văn ghi lại lời kể của một phụ nữ trong cung nhà Lê với Thái hậu (mẹ vua Lê Chiêu Thống) như sau: 'Nguyễn Huệ là một anh hùng lão luyện, mạnh mẽ và có tài cầm quân. Nhìn anh ta đi từ phương bắc đến phương nam, âm thầm như ma quỷ, không ai có thể đoán biết'.

'Hắn bắt Hữu Chỉnh như bắt trẻ con, giết Văn Nhậm như giết con lợn, không một người nào dám nhìn thẳng vào mặt hắn. Thấy hắn trỏ tay, đưa mắt là ai nấy đã phách lạc hồn xiêu, sợ hắn hơn sợ sấm sét', sách khẳng định.

Trong một bộ sách chữ Hán không ghi tên tác giả, kể ngắn gọn về các sự kiện dưới thời Tây Sơn có tựa đề Tây Sơn lược thuật, ra đời trong những năm đầu triều Nguyễn, tuy mô tả về vẻ bề ngoại của vua Quang Trung không mấy lấy lòng: 'Tóc của Huệ thì xoăn, mặt thì đầy mụn'.

Nhưng trong trang sách cũng có câu mang màu sắc huyền thoại: “Huệ có một con mắt nhỏ, nhưng cái tròng rất đặc biệt, ban đêm khi không có đèn, ánh sáng từ con mắt soi sáng cả chiếc...'.

Trong bộ Việt Nam sử lược, mặc dù là nhà quản lý thuộc chính quyền bảo hộ dưới thời nhà Nguyễn, nhà văn Trần Trọng Kim vẫn dùng những từ ngữ tươi đẹp để nói về vị vua Quang Trung: “Ông Nguyễn Huệ (sau này là Nguyễn Quang Bình) có một thân thể vô cùng mạnh mẽ, và khôn ngoan như một thần thánh”.

Trần Trọng Kim cũng nhấn mạnh: “Dẫn quân ra trận, hạ gục 20 nghìn quân Thanh, tướng quân của Thanh là Tôn Sĩ Nghị phải bỏ mạng mà chạy trốn, khiến quân Thanh khiếp sợ, các tướng của họ hoảng loạn. Điều này cho thấy từ xưa đến nay, quân đội nước ta chưa từng có chiến công nào mạnh mẽ như vậy”.

Năm 1958, tại Sài Gòn, cuốn sách Quang Trung - Nguyễn Huệ, anh hùng dân tộc 1788 -1792 được xuất bản. Tác giả của cuốn sách là một nhà văn và nhà báo người Hà Nội, Hoàng Thúc Trâm.

Trong tác phẩm, Hoa Bằng đánh giá: “Napoleon cùng với Quang Trung, hai nhân vật cùng một thời, một trình độ. Quang Trung sở hữu tài năng về quân sự, kỹ thuật di chuyển nhanh, tinh thần quyết tâm và hoài bão to lớn... Nhưng Napoleon được an táng trong Đền Invalides để người sau kính trọng! Còn Quang Trung? Cuộc đời hào hùng phải chôn vùi trong lòng đất!”

Trong khi đó, nhà văn gắn bó với vùng đất Bình Định là Quách Tấn đã dành thời gian lớn để thu thập tài liệu về thời kỳ Tây Sơn, sau đó cùng con trai Quách Giao viết cuốn sách Nhà Tây Sơn được xuất bản lần đầu năm 1988 và được tái bản nhiều lần.

Nhà Tây Sơn mang đến một câu chuyện huyền thoại nhưng thể hiện hình ảnh, phẩm chất của Nguyễn Huệ. Khi Nguyễn Huệ cùng quân lính mới đi qua đèo An Khê, họ gặp hai con rắn khổng lồ, không ai dám tiếp cận.

Nguyễn Huệ cầu nguyện: 'Nếu có thần linh bảo vệ để tôi thực hiện ước mơ lớn, xin đừng làm phiền tôi. Nếu không, hãy cắn chết tôi nhưng đừng làm hại đồng đội của tôi'.

Sau khi cầu nguyện, họ tiến tới. Hai con rắn cúi đầu, cầm một thanh đao, cán đen như mun, lưỡi sáng như nước, tôn kính trao cho Nguyễn Huệ trước khi biến mất.

Các binh sĩ mới ngả mũ thán phục Nguyễn Huệ là 'Tướng Thiên hạ'. Nguyễn Huệ gọi con dao đó là Ô Long Đao, thường sử dụng khi ra trận.

Nhà tư tưởng Tạ Chí Đại Trường, trong tác phẩm biên khảo Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ 1711 đến 1802 đã viết: 'Nguyễn Huệ đã dùng bản lĩnh của mình để ủng hộ chế độ khi phong trào Tây Sơn đưa ông lên đỉnh vinh quang. Bởi vì chế độ Tây Sơn đã phải vật lộn để xây dựng từ một mâu thuẫn'.

'Chúng ta đã nói rằng phong trào Tây Sơn bắt nguồn từ sự kết hợp của hai yếu tố: Một, từ sự tiến triển của văn hóa Nam tiến hòa nhập với truyền thống văn hóa phương Nam qua hàng trăm năm, và hai, từ sự thôi thúc của văn minh kỹ thuật của phương Tây trên lãnh thổ Đại Việt'.

Nghiên cứu chi tiết về quân sự của quân đội Tây Sơn và của Nguyễn Huệ, cuốn sách Tìm hiểu thiên tài quân sự của Nguyễn Huệ của hai tác giả Nguyễn Lương Bích - Phạm Ngọc Phụng đã trình bày một cách tỉ mỉ diễn biến của cuộc chiến và từng trận đánh trong cuộc đời của Nguyễn Huệ.

Hai tác giả kết luận: “Trí tuệ, trung hậu, dũng mãnh, những phẩm chất cao quý đó của Nguyễn Huệ đã tạo ra sự tin tưởng mạnh mẽ từ tướng sĩ và nhân dân'.

'Khả năng quân sự phi thường của Nguyễn Huệ thật đặc biệt, nhưng không vượt ra khỏi khả năng của con người. Bản thân Nguyễn Huệ chỉ là sản phẩm của phong trào nông dân Tây Sơn, do đó, khả năng quân sự phi thường của Nguyễn Huệ cũng xuất phát từ thực tế của cuộc chiến tranh', họ nhận định.

Trong lời giới thiệu cuốn sách, Thượng tướng Hoàng Minh Thảo nhận định: 'Ông là một vị tướng toàn năng. Trải qua hơn 20 năm chiến đấu không ngừng nghỉ, Nguyễn Huệ đã tham gia hàng trăm trận đánh và chiến thắng ở mọi nơi. Càng chiến đấu, càng thắng lớn. Khi tiến đến cuối cuộc đời, những chiến thắng của ông trở nên vĩ đại hơn, chiến công của ông trở nên lộng lẫy hơn. Ông thật sự là một vị tướng hiếm có trong lịch sử'.

Nguồn thu thập:   https://goo.gl/jm5Gd7