[MyBook] Nhận Xét Về Sách “Và Khi Tro Bụi”: Là Sống? Là Chết? Hay Chỉ Tồn Tại?

Một số người đang sống, nhưng cũng có những người chỉ tồn tại. Có người biết mình là ai, nhưng cũng có người luôn tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi 'Tôi là ai?'. Số phận có phải là ngẫu nhiên hay là điều được sắp đặt, ta nên tuân theo hay chống lại? Sự sống đẹp đẽ tới mức nào mà con người muốn giữ lại, cái chết có đáng sợ như ta vẫn nghĩ?

Những câu hỏi vô tận luôn làm cho tâm trí tôi rối bời khi đọc cuốn sách mảnh dẻ của Đoàn Minh Phượng.

Thực ra, tôi không phải là người thường xuyên đọc sách. Vì thế, khi một người bạn cho mượn 'và khi tro bụi' với niềm tin rằng đó là một cuốn sách thú vị, tôi đã có chút do dự. Nhưng khi đọc những dòng đầu tiên của cuốn sách, tôi đã bị cuốn hút. Tôi đã đọc hết 200 trang sách mà không dừng, với sự hứng thú và cả những tâm trạng bất an.

Và khi tro bụi rơi vào hũ tro

Trong trạng thái ấy, tôi đã đến, quay lại

Và khi bụi tro rơi xuống,

Trong im lặng đó, gần gũi với quê hương

_Henry Vaughan _1622- 1695 (The Retreat)

1. Sống hay Chết? Đó là Câu Hỏi!

Sau những dòng thơ đặc biệt của một nhà thơ ở vùng đất xa xôi nào đó, cuốn sách với 17 chương bắt đầu.

“và khi tro bụi” mở đầu với sự chết của chồng nhân vật “tôi”. Ấn tượng đầu tiên mà ta nhận được khi đọc cuốn sách là giọng văn u ám, buồn thảm. Nhịp điệu trong mỗi câu, mỗi đoạn văn đều đều như hơi thở của con người, nhưng là hơi thở có thể dừng lại bất kỳ lúc nào mà không cần lý do.

Chồng của Mi An đã qua đời, và cô nghĩ rằng cô cũng nên ra đi trong vòng hai tuần sau khi chồng cô mất. Dù còn sống, đối mặt với sự mất mát to lớn, phải vượt qua những kỷ niệm yêu thương với người chồng, cô hiểu rằng cô đang tồn tại, không khác gì chết.

Sau khi đã làm hết mọi điều để nhắc nhở tôi rằng anh đã từng tồn tại trên cuộc đời này, tôi quyết tâm giữ lời hứa vững chắc rằng tôi sẽ quên anh, rằng sự quên lãng sẽ hoàn toàn, tôi hiểu ngay rằng tôi sẽ đi theo anh. Nếu sống trong nhớ nhung sẽ làm tôi trở thành bóng ma u ám, nhưng tôi cũng không thể chịu đựng thêm sự quên lãng nào nữa. Đốt cháy những kỷ niệm một lần nữa, lòng tôi bị cô lập trong một cảm giác trống rỗng không gì có thể lấp đầy. Tôi trở nên vô dụng, hồn tôi chỉ còn là một đám tro.

An Mi muốn kết thúc, nhưng cô không thể. Cô mong rằng cô đã chết trước khi biết mình là ai, cô muốn “chết mà không hiểu được ý nghĩa của cái chết”. Nhưng bây giờ, thậm chí cái chết - điều duy nhất cô muốn - cũng không còn dễ dàng nữa.

Nhưng tôi không chết trong những ngày đó. Không còn sự chết bí ẩn, u tối giữa trung tâm của cơn bão tuyệt vọng. Chỉ còn sự chết được lựa chọn. Nó cần được hiểu, ngay cả khi chỉ có tôi là người hiểu nó.

Hãy lắng nghe suy nghĩ của cô về cái chết:

Cái chết là dấu chấm hết. Mỗi dấu chấm hết đều mang ý nghĩa của câu trước đó. Tôi muốn biết mình là ai để khi tôi chết, tôi biết ai đã chết.

Trong suy nghĩ của tôi, điều này đã lâu, nhưng giờ đây nó nổi lên mạnh mẽ hơn. Lời văn của Đoàn Minh Phượng đã khơi dậy những suy tư sâu sắc trong lòng tôi.

Chết không phải là điều dễ dàng. Trước khi chết, chúng ta đã sống, và trước khi muốn chết, chúng ta đã từng mong muốn sống.

Trên chuyến hành trình để 'lấy lại chính mình', An Mi đã gặp nhiều người, mỗi người mang một quan điểm riêng về cái chết. Một bác sĩ từng thường xuyên đối mặt với cái chết tin rằng 'không có cái chết', rằng 'cuộc sống vẫn tiếp tục sau khi chết, có một thế giới khác bên kia'. An Mi nghĩ: 'Người ta chết yên bình vì họ đã trải qua cuộc sống của mình, không phải vì cái chết mang theo cuộc sống tiếp theo.

Gặp một người đàn ông giàu có nhưng cô đơn, An Mi nghe lời tâm sự của ông: 'Nếu tôi biết được sau cái chết mình sẽ gặp phải gì, tôi đã chết từ lâu. Nhưng không biết điều đó, tôi tiếp tục sống.'

Gặp một người đàn ông khác, cao gần bằng chồng, An Mi hầu như đã mê mẩn. Nhưng cô nhận ra 'Cuộc tình không thành với một người đàn ông đã cho tôi nhìn thấy khoảng cách giữa cuộc sống của tôi và thế giới đang sống.'

Sau tất cả, sau những hành trình chưa kết thúc, sau những cuộc gặp gỡ, cuộc trò chuyện với những người lạ, cái chết vẫn là một bí ẩn đối với An Mi. Càng muốn tìm hiểu, càng thấy mờ mịt.

Tôi cảm thấy như một hồn ma lạc lõng, sống ngoài cuộc đời, xoá bỏ từng kí ức. Lo sợ trái đất hút tôi, khi chọn cái chết, tôi vẫn không hiểu nó.

Cái chết quấn lấy tâm trí An Mi, cô suy nghĩ về nó mọi lúc. Đọc tâm sự của An Mi, người ta cảm nhận được mâu thuẫn và sự tồn tại.

Tôi không muốn biết nữa, không biết nếu sống còn ngày mai, nếu chết, có thiên đường hay địa ngục. Cái chết không phải màu hồng hay màu tím, mà màu đen hoặc màu trắng.

Cái chết như màu đỏ của máu chảy ra khỏi thân thể. Chảy mà không thể dừng lại. Thời gian dừng lại nhưng máu không.

Biết buồn là đã sống.

Câu chuyện của người trực đêm khách sạn: một bi kịch gia đình, con trai gác đêm tặng cuốn sổ da cho An Mi.

Cô dành hai năm để khám phá sự thật về câu chuyện đen tối của một người lạ. Nhưng thực tế của cuộc sống không giống như trong truyện chữ hay phim ảnh. Cô biết sự thật về cái chết của Anita nhưng Marcus mất tích vẫn là một bí ẩn. Chàng trai viết về cuộc đời mình vào cuốn sổ cô đọc đã từ chối nó. Sự thật bị che phủ trong sương mù vì không ai quan tâm đến nó.

Hai năm qua, cô sống qua câu chuyện của người khác, nhưng chính câu chuyện của cô, liệu cô đã quên hay cố quên. Dù sao, cô đã sống, cảm nhận mọi cảm xúc của cuộc sống.

Bóng đêm buông xuống từ từ. Ánh sáng từ ngọn đèn góc phòng loang ra, tạo nên một không gian êm đềm. Cảm giác buồn rối rít trong tâm hồn tôi. Điều này có phải là của tôi không?

Buồn không đáng sợ, bởi người ta chỉ buồn khi nhận ra điều không tốt trong cuộc sống. Người buồn vì họ yêu cuộc sống này, tâm hồn rung động trước mỗi biến động của cuộc sống.

Biết buồn là đã sống!

Trốn hay tìm kiếm bản thân?

An Mi đã từng suy tư liệu mình thực sự tồn tại không. Cô đã sống, vẫn đang sống chứ? Cô đã bỏ trốn được bao lâu rồi? Tôi nhớ những dòng từ những chương đầu tiên cô viết về bản thân, về cái tôi, về suy nghĩ liệu có cái tôi thật sự hay không.

Khi tôi vẽ một bức tranh về bản thân, điều đầu tiên tôi làm là vẽ một đường viền. Đường viền đó là ranh giới phân biệt giữa tôi và thế giới bên ngoài. Bên trong đường viền đó là tôi, bên ngoài không phải tôi. Nếu tiếp tục, tôi sẽ làm đậm đường viền đó hơn, vì tôi không biết vẽ điều gì khác. Tại sao tôi lại sống trong ý thức về bản thân, cảm thấy bị giới hạn và lạnh buốt như những bức tường đá trong nhà thờ tuổi thơ. Tôi đã quen với sự hạn chế đó. Con người không có gì nếu không ở bên trong những ranh giới chặt chẽ.

An Mi đã trốn chạy khỏi bản thân mình, trốn chạy khỏi câu chuyện của cuộc đời khi cô bảy tuổi. Khi nhà cô bị bom đánh đổ, mẹ cô qua đời, cô chạy trốn mà quên mất có một đứa em nhỏ. Trong lúc tôi tự tử, tôi nhớ lại, phải nhớ lại:

Tôi đã chạy mãi, đi mãi, 25 năm không bao giờ quay đầu lại với đứa em nhỏ đang chờ tôi giải thoát khỏi nỗi kinh hoàng.

Tôi bỗng hiểu ra tất cả. Tại sao trong suốt cuộc đời, tôi không thể tìm ra cái keo để ghép lại các mảnh của cuộc sống và kết nối bản thân với thế giới xung quanh. Tôi đã cố gắng hết mình, nhưng mọi thứ vẫn tan rã, và tôi vẫn là một linh hồn lạc lõng không thể liên kết với bất cứ điều gì để giữ mình ở lại. Bởi vì trong khoảnh khắc kinh hoàng nhất của cuộc đời, khi chúng ta cần nhau nhất để thoát khỏi nguy hiểm, tâm trí tôi đã chọn xóa đi khoảnh khắc đó ngay lập tức, đã chọn không nhận ra tiếng của em nhỏ mà tôi đã bảo vệ hàng ngày. Tôi đã bỏ rơi em trong khoảnh khắc quan trọng nhất của cả cuộc đời tôi và cuộc đời của em, bỏ rơi trong nỗi sợ hãi, hiểm nguy, và bóng tối vô tận.

“Khi tro bụi rơi về,

Trong sự im lặng ấy, gần gũi với quê hương.

Khi sắp rời bỏ cõi đời, như tro bụi, cô tìm lại bản thân. Những đứa con xa xứ, những linh hồn lạc lõng nơi đất khách, nổi trôi giữa cuộc đời, đến khi giã từ thế gian sẽ trở về nơi họ thuộc về.

Trong khoảnh khắc cận kề cái chết, Mi An nhớ về quê hương nơi cô sinh ra, nhớ về những người thân yêu thực sự. Cô đã quên câu chuyện ấy từ lâu, nhưng lúc này cô nhớ rõ từng chi tiết. Bản năng con người là vậy, dù khi mới bước ra từ hang tối hay sống trong văn minh, ta đều nhớ về quê hương, về những người cùng chung dòng máu. Cô là kẻ xa xứ, nhưng khi sắp thành tro bụi, tâm trí cô lặng lẽ trở về nơi cô sinh ra.

Trong sâu thẳm, ở một cõi vô hình bí ẩn nào đó, quê hương là điều gì đó quá thiêng liêng, quá thân thuộc mà ta không thể tách rời. Tình cảm gia đình là sợi dây bền chặt níu kéo ta ở lại cuộc sống này. Con người sinh ra sống vì mình, nhưng cũng sống vì nhau. Ai từ chối tình cảm quý giá này sẽ luôn cảm thấy bất an.

Khi nhớ lại và gắn bó với một mảnh đất cụ thể, có gia đình, người thân để yêu thương, người ta tìm thấy chính mình.

Kết thúc:

Khép lại trang sách, khi nỗi buồn đã loang màu khắp trang giấy, tràn vào không gian yên tĩnh, người ta bàng hoàng nghĩ về cái chết, về sự sống, về tình yêu, về những phận người. Sự sống là gì? Cái chết là gì? Điều gì sẽ cứu rỗi những tâm hồn lạc lối? Tôi e rằng cảm nhận của mình sẽ làm mất đi vẻ đẹp vốn hoàn chỉnh của cuốn sách này. Tôi trích dẫn những gì tác giả viết nhiều hơn, vì tôi nghĩ rằng không có ngôn từ nào đẹp hơn chính bản thân tác phẩm để giới thiệu về nó.

“và khi tro bụi” có thể không phải là cuốn sách ai cũng nên đọc, cần đọc, nhưng câu chuyện của nó lại là câu chuyện của tất cả chúng ta, câu chuyện của những Con Người.

“Và khi tro bụi rơi về,

Trong sự im lặng ấy, gần gũi với quê hương.”

Tác giả: Thu Thảo - MyBook