Buzz
Khi bạn nghĩ bạn hiểu biết tất cả, thì thực ra bạn không biết gì cả, chỉ là bạn tự tưởng tượng về sức mạnh của bản thân mình.
Một ngày đẹp trời năm 1995, một người đàn ông trung niên to lớn đã xâm nhập vào hai ngân hàng tại Pittsburgh và cướp giữa ban ngày. Ông ta không đội mặt nạ hoặc dùng bất kỳ dụng cụ cải trang nào. Ông ta thậm chí còn mỉm cười vào camera giám sát trước khi bước vào mỗi ngân hàng.
Vào buổi tối cùng ngày đó, cảnh sát đã bắt giữ McArthur Wheeler khi ông này tỏ ra bất ngờ. Khi cảnh sát cho ông xem lại đoạn video trong ngân hàng, Wheeler đã không tin vào mắt mình. “Nhưng tôi đã bôi chanh lên mặt rồi mà”, Wheeler thì thầm. Rõ ràng Wheeler đã tin rằng việc bôi chanh lên mặt có thể khiến mình trở nên vô hình trước camera. Suy cho cùng, chanh thường được dùng như một loại mực tàng hình, miễn là không gần lửa thì có lẽ ông ta đã hoàn toàn biến mất.
Cảnh sát kết luận rằng Wheeler không bị điên hoặc dùng ma túy, mà chỉ đơn giản là ảo tưởng một cách nguy hiểm.
Câu chuyện sau khi được đăng tải đã thu hút sự chú ý của giáo sư tâm lý học David Dunning của Đại học Cornell và một sinh viên tốt nghiệp Justin Kruger. Họ chỉ ra rằng, trong khi hầu hết mọi người muốn thể hiện khả năng của họ trên nhiều lĩnh vực khác nhau thì một số người lại phạm phải hiệu ứng của việc đánh giá cao quá mức khả năng của bản thân. Triệu chứng ảo tưởng này sau được gọi là “hiệu ứng Dunning-Kruger”, mô tả xu hướng tự phóng đại khả năng của bản thân.
Để điều tra hiện tượng này, Dunning và Kruger đã tiến hành một số thí nghiệm thông minh. Trong một nghiên cứu, họ hỏi sinh viên về ngữ pháp, logic và các câu đùa, sau đó yêu cầu mỗi sinh viên tự đánh giá điểm số và xếp hạng của mình. Thú vị thay, những sinh viên đạt điểm thấp thường đánh giá quá cao kết quả của mình, trong khi những sinh viên không tự tin lại thường làm tốt hơn nhiều so với dự đoán.
Tuy nhiên, hiệu ứng ảo tưởng sức mạnh này không chỉ xuất hiện trong lớp học mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Hai nhà nghiên cứu rời khỏi phòng thí nghiệm và thăm một thị trấn được phép sử dụng súng, họ hỏi người chơi về việc sử dụng an toàn. Tương tự như kết quả nghiên cứu trước, những người trả lời sai nhất thường đánh giá quá cao kiến thức của mình về loại vũ khí này.
Ngoài những kiến thức thông thường, hiệu ứng Dunning-Kruger cũng thường xuất hiện ở nhiều khả năng cá nhân khác. Nếu bạn xem các chương trình tìm kiếm tài năng trên truyền hình, bạn sẽ thấy những thí sinh bị từ chối thường cho rằng họ có khả năng vượt trội, mặc dù thực tế là không. Điều này có vẻ hài hước nhưng cho thấy họ không nhận ra những ảo tưởng đã dẫn họ vào một hướng sai lầm.
Rõ ràng, rất dễ để tự đánh giá cao bản thân. Một nghiên cứu chỉ ra rằng 80% tài xế đánh giá họ cao hơn trung bình, một con số không thể đạt được. Tình trạng tương tự cũng xảy ra khi người ta đánh giá mức độ nổi tiếng và kiến thức chung của mình.
Vấn đề là khi con người yếu đuối, họ không chỉ đưa ra kết luận sai lầm và lựa chọn không may mắn, mà còn mất khả năng nhận ra lỗi của mình.
Trong một nghiên cứu dài hạn về sinh viên đại học, những sinh viên giỏi thường có thể dự đoán kết quả bài thi tương lai dựa trên điểm và phân phối điểm trong quá khứ. Tuy nhiên, những sinh viên kém không cải thiện dù nhận phản hồi về lỗi lầm của mình nhiều lần. Thay vì nhận ra sai lầm và cố gắng sửa chữa, họ khăng khăng rằng cách của họ là đúng. Như Charles Darwin đã viết: “Tự tin, không phải kiến thức, là điều được sinh ra từ việc làm ngơ.”
Thú vị là những người thực sự thông minh thường thất bại trong việc đánh giá chính xác khả năng của mình. Trong khi học sinh đạt điểm D hoặc F thường tự đánh giá cao bản thân, học sinh hạng A lại đánh giá thấp khả năng của mình. Trong nghiên cứu của Dunning và Kruger, những sinh viên thể hiện tốt và đạt điểm cao thường đánh giá thấp năng lực của mình. Họ cho rằng nếu bài kiểm tra dễ với họ, thì đối với mọi người cũng sẽ dễ. Điều này được gọi là “triệu chứng mạo danh”, ngược lại với hiệu ứng Dunning-Kruger, khi những người giỏi không nhận ra tài năng của mình và nghĩ rằng người khác cũng có khả năng tương tự.
Sự khác biệt là người giỏi có thể điều chỉnh việc đánh giá sau khi nhận phản hồi, trong khi những người yếu kém không.
Khi nhận biết được điều quan trọng, mọi việc sẽ không kết thúc như vụ cướp ngân hàng ngu xuẩn đó. Đôi khi chúng ta hy vọng vào kết quả tốt đẹp, nhưng đôi khi cách tiếp cận của chúng ta lại không hợp lý. Chúng ta cần học cách đánh giá chính xác khả năng của mình, đừng để bị đánh lừa bởi ảo tưởng sức mạnh.
Như một câu nói của Khổng Tử, kiến thức thực sự là biết được mức độ vô minh của mình.
Nguồn: https://goo.gl/d6fzFY
