Buzz
Chó là bạn đồng hành đáng tin cậy của con người, thường xuất hiện trong tác phẩm văn học của nhiều tác giả trên thế giới. Có nhiều chú chó trở thành những nhân vật quen thuộc, gần gũi trong văn học Việt Nam.
Một trong những tượng đài nổi bật nhất là nhân vật cậu Vàng trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao. Cậu Vàng - người bạn đồng hành trung thành của ông già Lão Hạc, một người nông dân nghèo khó, sống cô đơn, chỉ có một chú chó làm bạn: “Khi buồn bã, có một người bạn như chó cũng đã làm cho cuộc sống trở nên nhẹ nhàng hơn một chút. Ông già gọi nó là cậu Vàng như cách mà một người mẹ hiếm hoi gọi con của mình. Đôi khi không có việc gì làm, ông già lại đưa nó đi dạo hoặc cho nó tắm trong ao”.
Dù sống trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng ông già Lão Hạc trân trọng cậu Vàng đến mức: “Ông già cho nó ăn cơm trong một tô như thể là cho một người giàu. Ông già chia sẻ bất kỳ thức ăn gì mình có cho nó. Vào những buổi tối, khi ông già uống rượu, chú chó ngồi dưới chân. Ông già nhắm mắt vài lần thì lại nhớ chú cho một miếng giống như cách mà người ta nuôi dạy con trẻ”.
Đoạn hội thoại sinh động đã làm cho người đọc phải cảm thấy xúc động:
Rồi ông già tỏ tình yêu thương với cậu chó, ông già nói với nó như một người nói chuyện với con cháu về cha của nó. Ông già nói với nó như thế này:
- Nhớ ba chưa? Vàng ơi, ba lâu lắm không viết thư về. Ba đi được ba năm rồi... Gần bốn năm... Cuối năm này ba có về không nhỉ? Nếu ba về và cưới vợ, thì ba sẽ giết mày. Đáng sợ thật!
Con chó vẫn nghiêng mặt lên nhìn, không biểu hiện cảm xúc gì; lão nhìn chằm chằm vào đôi mắt của nó, tiếng dọa lớn:- Nó giết mày đấy! Mày biết không? Nếu không cho nó, thì bỏ bố!Con chó nghĩ rằng chủ đang mắng, nên vẫy đuôi mừng, mong muốn làm lòng chủ vui. Lão Hạc thêm một cách ác độc hơn:- Vui à? Vẫy đuôi à? Vẫy đuôi cũng sẽ giết! Cho mày chết!Thấy lão quá đáng, con chó vừa vẫy đuôi, vừa lảng lảng. Nhưng lão nhanh chóng nắm lấy nó, ôm đầu nó, vỗ nhẹ lưng nó và nói nhỏ nhẹ:- Không! Không giết mày Vàng ơi!... Mày là chó ngoan của ông! Ông không để ai giết mày... Ông để mày ở lại với ông.
Nhưng rồi khi Lão Hạc bị ốm, không còn tiền để sống, lão Hạc đã phải bán cậu Vàng để chuẩn bị hậu sự cho mình. Những lời than thở bi thương của Lão Hạc khi bán cậu Vàng đã khiến người đọc cảm động:
Thảm thương... Ông giáo ơi! Nó biết gì đâu! Nó chỉ thấy tôi gọi về thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nằm trong nhà, ngay sau lưng nó, nắm lấy hai chân sau nó dồn nó lên. Rồi thằng Mục với thằng Xiên, cả hai chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Khi đó cu cậu mới biết cu cậu chết! Ồ! Ông giáo ạ! Loài vật này cũng khôn! Nó luôn làm ra vẻ trách móc tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn nói rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi sống với lão như thế này mà lão đối xử với tôi như thế này?”. Thì ra tôi đã già như vậy rồi mà còn lừa dối một con chó, nó không ngờ tôi nỡ lòng lừa dối nó!
Trong Tắt đèn, một tiểu thuyết về sự khốn cùng của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám, cảnh “bán con, bán chó” của gia đình nhân vật chị Dậu cũng khiến người đọc xúc động. Mặc dù không gây ra cảm xúc mạnh như cảnh người mẹ đau lòng bán con, nhưng những dòng văn miêu tả tình cảm giữa chó và người chủ của nhà văn Ngô Tất Tố cũng rất ấn tượng:
Con vật ấy ở nhà chị Dậu, mặc dù không phải làm nhiệm vụ bảo vệ như các chú chó trong những ngôi nhà giàu có, nhưng vẫn là người hầu cần thiết. Những lúc con cái chủ nhà ốm đau... Công việc vệ sinh trong nhà, nó phải gánh vác tất cả. Mối quan hệ với chủ chỉ đơn giản như vậy, nhưng khi thiên nhiên đã tạo ra nó là một loài vật trung thành thì, ăn lương của chủ, nó phải tận tụy với chủ, cũng như phải tuân thủ lời dạy của chủ. Bản tính ấy, khiến nó chỉ muốn làm việc cùng chủ suốt đời, không muốn có ngày nghỉ hưu, mặc dầu chủ vẫn coi nó là một thứ vật. Vì vậy, khi thấy chị Dậu kéo nó, lôi nó, nó phản kháng. Nếu có một nhà chuyên gia tâm lý động vật đứng bên cạnh, chắc chắn họ sẽ hiểu rằng: nó đang cầu xin chủ, xin chủ để nó ở lại thêm một hạn nữa.
Trong những năm đầu của cuộc chiến chống Pháp, nhà văn Kim Lân đã viết truyện ngắn Con chó xấu xí, tả cuộc sống của những gia đình trí thức, thành thị khi phải sơ tán về nông thôn.
Trái với hình ảnh thường thấy trong văn học, con chó của Kim Lân lại xấu đến mức chỉ cần nhìn qua trang sách cũng khiến người ta kinh sợ:
Con chó mua về nhà tôi, thô lỗ khó coi lắm. Nó nhỏ nhắn, gầy guộc như con chuột đất. Khi trời đang lạnh bất thình lình lại trở nắng, con chó ra sân ngồi sưởi, mắt mờ và chán chường. Tình trạng bẩn thỉu của nó khiến ai nhìn cũng phải chán ghét. Lông rụng vụn, da trần, từ đầu đến đuôi chỉ thấy da thịt, không còn lớp lông che phủ. Thậm chí, cả cái đuôi cũng trần trụi như đuôi chuột cống già.
Khi gia đình phải sơ tán trước quân Pháp, người chủ cũng không kìm được nước mắt cho nhân vật xấu xí này:
Nước mắt rơi không ngừng, im lặng trước mặt người bếp, không thể nói nên lời. Tiếng con chó vẫn rên rỉ, xích vẫn căng thẳng. Khi tin con chó đã ra đi, tác giả không kìm được nỗi buồn: “Chao ôi! Con chó xấu xí ấy, của tôi! Từ khi mua đến khi chết, nó không được một lần vuốt ve! Chết đi còn thảm thương và trung hậu lắm”.
Trong tập thơ Chân dung nhà văn, nhà thơ Xuân Sách đã tả về Kim Lân: 'Làm thân con chó cũng không sao. Phải xấu xí vì miếng ăn'.
Tuy nhiên, sau này, khi nhắc đến Kim Lân, ngoài những Làng, Vợ nhặt, Con chó xấu xí vẫn là những tác phẩm nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của ông.
Trong khi đó, trong tập thơ Góc sân và khoảng trời từ những năm 1960, “thần đồng” Trần Đăng Khoa cũng có nhiều bài về chó, trong đó, bài Sao không về Vàng ơi được nhiều độc giả nhỏ tuổi yêu thích. Nhà thơ kể: “Tôi viết bài này trong lúc ‘sát hạch’, khi các cô chú đến chơi và ra đề cho tôi làm”. Bài thơ mộc mạc, nhưng diễn tả chính xác hành động và tình cảm của chú chó với cậu chủ nhỏ:
Chủ đề về những chú chó vẫn tiếp tục xuất hiện trong các tác phẩm hiện đại. Gần đây, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã sáng tác nhiều truyện thú vị về chó, như Tôi là Bê Tô, hay Chú chó nhỏ mang giỏ hoa hồng, nhận được sự yêu thích của độc giả trẻ.
Nguồn: https://goo.gl/p3nJgX
