Làm sao để định nghĩa tình yêu?
Tình yêu thường được hiểu là cảm giác xao xuyến, phấn khích khi gặp một người có vẻ ngoài hoặc trí tuệ nổi bật. Họ là người mà chúng ta mong sẽ đáp lại tình cảm, người chúng ta muốn chạm vào, vuốt ve và cùng san sẻ cuộc sống. Định nghĩa này nghe hợp lý khi nghĩ về nửa kia lý tưởng, nên nó đã ăn sâu vào văn hóa chúng ta. Nhưng có lẽ vì vậy mà chúng ta bỏ qua một góc nhìn khác: sự thông cảm và hành động tử tế với những gì bị xem là yếu đuối và không đúng đắn.
Từ góc nhìn này, có lẽ một ngày nào đó chúng ta sẽ gặp tình yêu khi đang đi trên đường về nhà và thấy một người say rượu lảo đảo, mặt mũi nhếch nhác và miệng lèm bèm. Thay vì quay lưng đi, chúng ta sẽ trải qua những biến đổi trong nội tâm (dẫn đến hành động thực tế) để nhìn nhận họ như một phiên bản khác của chính mình, từng bị giằng xé bởi đam mê và nỗi đau, cùng chia sẻ khát vọng, cùng tức giận khi mất mát và xứng đáng được học hỏi khi biết cảm thông và bao dung với chính mình hơn.
Chúng ta cũng cảm nhận được tình yêu khi thấy một đứa trẻ nằm ăn vạ giữa lối đi siêu thị, hét lên đòi món đồ chúng muốn. Dù việc này có thể cản trở chúng ta đẩy xe đi qua, và tiếng la hét của nó có thể gây khó chịu, chúng ta lại hiểu đứa trẻ đang thất vọng đến mức nào. Chúng ta muốn nói với nó rằng cảm giác khó chịu mà nó đang chịu đựng có thể giống với nỗi đau của chúng ta, và đôi khi chúng ta cũng muốn dựa vào ngực một người trưởng thành, tử tế để nghe họ an ủi: “biết mà, biết mà” cho đến khi cơn đau dịu đi.
Đó cũng chính là tình yêu
Một kiểu tình yêu phổ biến mà chúng ta từng biết, khi nửa kia rõ ràng là một con người vô lý, thiên vị, ác ý và điên rồ, nhưng chúng ta thường không đáp trả bằng giận dữ. Thay vào đó, chúng ta nhường nhịn và tự hỏi tại sao một người từng bình ổn và thú vị lại gục ngã theo cách này. Có lẽ họ không tệ hại như vậy, có thể họ không ngủ ngon tối qua, lo lắng về tương lai mịt mờ, hoặc nội tâm họ đang đối mặt với cảm xúc tự khinh miệt bản thân mà họ không hiểu hay kiểm soát được. Đó là tình yêu khi chúng ta đến bên họ đúng lúc, dù có nhiều lý do để đóng sầm cửa trước mặt họ, nhưng chúng ta chọn cho họ một vòng tay ấm áp.
Thực tế, có vô số bài hát tôn vinh tình yêu như thế này, khi những giai điệu không mô tả vẻ ngoài hoàn hảo nhất của con người, không phải những ai luôn lộng lẫy và duyên dáng. Điều thu hút chúng ta hơn cả là tình yêu gian nan, đầy gai góc, một tình yêu chưa trọn vẹn và cảm giác tự trách. Theo nghĩa này, tình yêu là nỗ lực để nhìn thấy bản thân mình qua cuộc đời người khác - người cũng chật vật với cuộc sống, không phải ai nhìn vào cũng ngưỡng mộ hay yêu thích.
Tình yêu được thấy rõ khi một nhà văn viết 300 trang chỉ để mô tả góc khuất nội tâm của một tên tội phạm bạo lực, cho phép chúng ta thấy được đứa trẻ ngây thơ bên trong con người tội lỗi đó. Theo truyền thống phương Tây, có một người đàn ông từ Nazareth đã minh chứng rõ ràng về kiểu tình yêu này, khiến chúng ta cảm thấy tốt đẹp khi yêu sự khác biệt, như tình yêu của người La Mã và Hy Lạp, tình yêu với cô gái “bán hoa”, tù nhân hay người tội lỗi; để yêu thương một kẻ khốn cùng, một người tệ hại và thậm chí kẻ thù. Nếu chúng ta tạo ra một ứng dụng hẹn hò với tinh thần này, nó sẽ không chỉ tập trung vào vẻ ngoài xinh đẹp hay hồ sơ bóng bẩy. Nó sẽ không để chúng ta bỏ qua một ai đó chỉ vì một vài điểm không ưa, chỉ bằng một cú quẹt trái. Thay vào đó, đôi khi nó sẽ giữ chân bạn ở những bức ảnh thách thức hơn, ví dụ một kiểu người không có thiện cảm, người khiến ta cảm thấy khó chịu. Rồi nó sẽ gửi cho người dùng một tin nhắn với giọng điệu không thể thần thánh hơn: “Hãy yêu đi! Ở đây thật dễ để ghét ai đó, nhưng nhiệm vụ của bạn là yêu…”
Đó là phép thử cho thấy chúng ta xa lạ thế nào với loại tình yêu này, và chúng ta bám lấy chấp niệm về tình yêu đi liền với ngưỡng mộ ra sao, và mệnh lệnh vừa rồi có vẻ vô lý và nực cười đến mức nào. Tuy nhiên, chúng ta biết rằng tình yêu đích thực là cần thiết, và rằng học cách yêu những điều khác biệt sẽ làm cuộc đời chúng ta trở nên đáng sống hơn. Tình yêu đích thực không đòi hỏi chúng ta cho ai đó những thứ thuộc về họ, mà là cho họ những gì họ cần để tồn tại.
Một điều quan trọng nữa là tinh thần yêu thương giúp chúng ta nhận ra rằng, một ngày nào đó ta cũng sẽ đứng ở vị trí cần sự tha thứ. Chúng ta không thể lúc nào cũng làm đúng, không phải lúc nào cũng là người đưa ra quyết định đúng đắn đối với người khác. Biết đâu ngày nào đó ta sẽ là người cầu xin sự thương cảm. Khi mọi điểm tựa đều mất, có lẽ chúng ta sẽ cư xử thật ngu ngốc và cảm thấy mình đáng chịu hình phạt nặng nề nhất nếu không ai tha thứ cho mình.
Đến thời điểm đó, chúng ta hy vọng rằng ở đâu đó vẫn có người tin vào tình yêu đích thực quanh mình. Một người sẽ cho ta thấy họ không cố gắng để đánh giá chúng ta có xứng đáng hay không, mà để nhắc nhở rằng bất kể cuộc đời khó khăn thế nào và chúng ta đã trưởng thành ra sao, đứa trẻ bên trong chúng ta vẫn luôn đáng yêu và ngây thơ theo cách đặc biệt nhất.
Thanh Trần | Trường đời
Bài viết sử dụng hình ảnh từ:
Bức tranh The Lovers của Rene Magritte (1928)