Buzz
Trong những năm gần đây, sự quan tâm đến tiềm năng lớn của bitcoin và công nghệ blockchain ngày càng tăng. Tuy nhiên, liệu chúng ta đã thực sự hiểu rõ về Blockchain, từ quá trình phát triển đến khả năng kỳ diệu của công nghệ này chưa? Liệu Blockchain có thể thay đổi hoàn toàn cách thức hoạt động của con người như Internet đã làm? “Blockchain: Khởi Nguồn Cho Một Nền Kinh Tế Mới” của Melanie Swan chính là câu trả lời cho những thắc mắc đó.
Chúng ta có thể đang chứng kiến bình minh của một cuộc cách mạng mới, bắt đầu với một nền kinh tế phi chính thức mới trên Internet, một loại tiền mã hóa thay thế gọi là bitcoin được phát hành và hậu thuẫn không phải từ một chính phủ trung ương, mà từ sự đồng thuận của người dùng trong mạng lưới. Điểm độc đáo ở đây là nó không yêu cầu người dùng phải tin tưởng lẫn nhau. Thông qua cơ chế tự quản bằng thuật toán, mọi âm mưu nhằm đánh lừa hệ thống đều sẽ bị ngăn chặn.
Trong lời tựa, tác giả sẽ giới thiệu những kiến thức cơ bản nhất về các thuật ngữ và cơ chế liên quan. Trước khi tiếp tục với những kiến thức chuyên sâu, chúng ta cần hiểu rõ các khái niệm này.
Bitcoin Là Gì?
Bitcoin là một loại tiền điện tử. Đây là một hình thức tiền kỹ thuật số và là một hệ thống thanh toán trực tuyến sử dụng công nghệ mã hóa để kiểm soát việc tạo ra tiền và xác nhận các giao dịch chuyển tiền, hoạt động độc lập với ngân hàng trung ương.
Bitcoin được tạo ra như một phần thưởng cho quá trình xử lý tính toán được gọi là đào bitcoin. Người dùng sử dụng công năng tính toán của máy tính để xác nhận và ghi lại các giao dịch vào một sổ cái công khai. Các cá nhân hoặc tổ chức tham gia đào bitcoin để nhận phí giao dịch và các đồng bitcoin mới được tạo ra.
Blockchain là gì?
Blockchain là sổ cái công khai ghi lại tất cả các giao dịch bitcoin đã được thực hiện. Sổ cái này ngày càng phát triển khi các thợ đào tiếp tục thêm vào đó (mỗi 10 phút) các khối dữ liệu để ghi lại các giao dịch gần đây nhất. Các khối được thêm vào blockchain theo thứ tự thời gian tuyến tính. Blockchain được xem là phát minh công nghệ chính của bitcoin vì nó chứng minh mọi giao dịch trên mạng lưới một cách phi tín nhiệm. Người dùng có thể tin tưởng vào hệ thống sổ cái công khai này được lưu trữ toàn cầu trên nhiều nút mạng phân tán, được duy trì bởi các thợ đào kiêm kiểm toán, thay vì phải thiết lập và duy trì niềm tin với đối tác giao dịch hoặc bên trung gian thứ ba như ngân hàng.
Nền văn hóa bitcoin: Liên hoan phim Bitfilm
Liên hoan phim Bitfilm, nơi giới thiệu các bộ phim liên quan đến bitcoin, là một dấu hiệu ban đầu cho thấy ngành công nghiệp tiền kỹ thuật số có thể đang bắt đầu bước vào tâm lý xã hội toàn cầu.
Mục đích, phương pháp và bố cục của cuốn sách
Cuốn sách viết với mục đích giúp công chúng hiểu rõ hơn về các khái niệm, đặc điểm và tính năng của bitcoin và công nghệ blockchain, cũng như khả năng và ý nghĩa của chúng trong tương lai; cuốn sách không ủng hộ, biện minh hay đưa ra những lời tư vấn hoặc dự báo về tính khả thi của ngành công nghiệp này.
Bố cục của cuốn sách bao gồm 3 tầng khác nhau theo quá trình hình thành khái niệm về bitcoin và công nghệ blockchain: Blockchain 1.0, 2.0 và 3.0. Đầu tiên, tác giả trình bày các định nghĩa và khái niệm cơ bản trong bitcoin và blockchain, trong đó tiền tệ và giao dịch là các ứng dụng chính của Blockchain 1.0. Thứ hai, tác giả mô tả về Blockchain 2.0 - các ứng dụng thị trường và tài chính vượt ra ngoài phạm vi tiền tệ như hợp đồng. Tiếp theo, sẽ là những hình dung về Blockchain 3.0. Thứ ba, tác giả trình bày mô hình blockchain có thể mang lại quy mô, hiệu quả, tổ chức và khả năng điều phối trong các lĩnh vực như khoa học, nghiên cứu gen, sức khỏe, giáo dục, xuất bản học thuật, phát triển, cứu trợ văn hóa. Cuối cùng, tác giả trình bày các khái niệm nâng cao như phí lưu trữ tiền tệ, và xem xét chúng trong bối cảnh rộng hơn của triển khai công nghệ Blockchain trên diện rộng.
Chương 1: Blockchain 1.0: Tiền tệ
Các tầng công nghệ: Blockchain, giao thức, tiền tệ
Hệ thống thuật ngữ bitcoin có thể gây khó hiểu vì từ bitcoin được dùng để đồng thời chỉ 3 khái niệm khác nhau. Thứ nhất, bitcoin chỉ nền tảng công nghệ blockchain. Thứ hai, bitcoin chỉ hệ giao thức chạy trên nền tảng công nghệ blockchain này nhằm miêu tả cách chuyển giao các tài sản trên blockchain. Thứ ba, bitcoin chỉ một loại tiền số, tên là bitcoin, loại tiềm mã hóa đầu tiên và lớn nhất.
Tầng đầu tiên là tầng công nghệ nền tảng, công nghệ blockchain. Blockchain là sổ cái minh bạch phi tập trung với các hồ sơ giao dịch- tức cơ sở dữ liệu được chia sẻ chuang giữa tất cả các nút mạng, được cập nhập bởi các thợ đào, được giám sát bởi mọi người, và không do ai nắm quyền sở hữu hay kiểm soát.
Tầng ở giữa là là hệ giao thức- hệ thống phần mềm chuyển tiền trên sổ cái blockchain.
Tầng trên cùng chính là bản thân đồng tiền, là bitcoin. Có hàng trăm loại tiền mã hóa trong đó bitcoin là loại đầu tiên và lớn nhất.
Vấn đề lặp chi và bài toán Các vị tướng Byzatine
Bitcoin là lời giải cho một vấn đề lâu đời của tiền số: lặp chi. Trước khi có mật mã blockchain, tiền số, cũng giống như mọi tài sản số khác, có thể sao chép vô số lần (giống như chúng ta có thể lưu lại một tệp đính kèm trong email nhiều lần), nếu không có một bên trung gian thì không biết được một lượng tiền số đã được chi tiêu hay chưa. Bắt buộc phải có một bên thứ ba đáng tin cậy (như ngân hàng) trong các giao dịch để đảm nhiệm vai trò lưu giữ sổ cái xác nhận từng khoản tiền số đã được chi tiêu chỉ một lần; đây chính là vấn đề lặp chi. Một thách thức liên quan khác về điện toán là bài toán các vị tướng Byzatine, nói về khó khăn khi nhiều bên (các vị tướng) trên chiến trường không tin tưởng lẫn nhau nhưng vẫn cần phải có một cơ chế liên lạc, phối hợp nào đó.
Blockchain giải quyết vấn đề lặp chi bằng cách kết hợp công nghệ chia sẻ file ngang hàng BitTorrent với mật mã khóa công khai để tạo nên một dạng tiền số mới. Quyền sở hữu tiền được lưu lại trong sổ cái công khai và được xác nhận bởi các giao thức mật mã và cộng đồng đào bitcoin.
Cách hoạt động của tiền mã hóa
Bitcoin là tiền, một loại tiền số, một phương thức mua bán trên Internet. Chuỗi giá trị của bitcoin bao gồm một số nhóm yếu tố sau: nhà phát triển phần mềm, thợ đào, sàn giao dịch, dịch vụ xử lí thanh toán, công ty ví trên nền web và người dùng/ người tiêu dùng.
Các dịch vụ ví điện tử và an ninh mật mã cá nhân
Cơ chế tự quản phi tập trung dưới dạng các khóa bí mật được lưu giữ an toàn trong ví điện tử có nghĩa là sẽ không có tổng đài chăm sóc khách hàng nào để bạn có thể gọi điện xin khôi phục mật khẩu hay nhỡ sao lưu khóa bí mật. Nếu bạn làm mất khóa bí mật, tiền bitcoin của bạn cũng sẽ mất theo.
Thực trạng quản lý
Tính đến tháng 10 năm 2013, một số quốc gia đã câm hoàn toàn bitcoin: Bangladesh, Bolivia, Ecuador, Iceland, Kyrgyzstan và Việt Nam. Đức, Pháp, Hàn Quốc và Thái Lan đều có cái nhìn không mấy thiện cảm về bicoin. Tại Mỹ, Sở thuế vụ coi bitcoin là tài sản, không phải tiền tệ nên người dùng bitcoin phải chịu thuế trên thặng dư vốn cho các giao dịch.
Chương 2: Blockchain 2.0: Hợp đồng
Ngay từ đầu, bitcoin đã được liên kết với một tầm nhìn vượt ra khỏi việc tiền tệ và thanh toán; tiềm năng của việc lập trình tiền và hợp đồng thông minh đã được tích hợp vào giao thức bitcoin ngay từ khi nó được phát minh.
Trong khi Blockchain 1.0 hướng đến việc tập trung hóa tiền tệ và thanh toán, thì blockchain 2.0 nhắm đến việc tập trung hóa các thị trường một cách toàn diện hơn, đồng thời mục tiêu là chuyển giao nhiều loại tài sản khác ngoài tiền tệ bằng công nghệ blockchain, từ việc tạo ra một đơn vị giá trị cho đến mỗi lần đơn vị giá trị đó được chuyển giao hay chia nhỏ.
Tính năng sổ cái phi tập trung của blockchain cũng có thể được sử dụng để đăng ký, xác nhận và chuyển giao mọi loại hợp đồng và tài sản. Tất cả các giao dịch tài chính có thể được tái tạo trên blockchain, bao gồm cổ phiếu, quỹ cổ phần, công cụ gây quỹ cộng đồng, trái phiếu, quỹ hỗ trợ, trợ cấp, lương hưu và mọi loại tài chính khác.
Tài sản thông minh
Mọi tài sản có thể được đăng ký trên blockchain, và do đó bất kỳ ai nắm giữ khóa bí mật sẽ kiểm soát quyền sở hữu của tài sản đó. Chủ sở hữu có thể bán tài sản của mình bằng cách chuyển khóa bí mật cho người mua. Do đó, tài sản thông minh là tài sản mà quyền sở hữu được kiểm soát bởi blockchain, sử dụng hợp đồng được quản lý bởi pháp luật hiện hành.
Hợp đồng thông minh
Hợp đồng theo truyền thống là một thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều bên để thực hiện hoặc không thực hiện một số việc nhất định để đổi lấy một số thứ khác. Hợp đồng thông minh cũng là một loại thỏa thuận tương tự, nhưng không cần phải tin tưởng vào nhau vì nó được xác nhận bằng mã lệnh và tự động thực thi hoặc ép thi hành bởi mã lệnh mà không có sự lựa chọn nào khác. Ba yếu tố đặc trưng của hợp đồng thông minh là tính tự trị, tự chủ và phi tập trung.
Blockchain trong vai trò dẫn đến trí tuệ nhân tạo
Có hai con đường:
- - Đưa hệ thống không phải trí tuệ nhân tạo và không phải blockchain, hoạt động dựa trên quy tắc lên blockchain để tăng cường khả năng và mức độ tự động hóa của chúng.
Chương 3: Blockchain 3.0: Các ứng dụng luật pháp ngoài tiền tệ, kinh tế và thị trường
Công nghệ blockchain đại diện cho một mô hình tổ chức hoạt động mới hiệu quả cao.
Công nghệ blockchain không chỉ có khả năng tái tạo mọi khía cạnh của thị trường tiền tệ, thanh toán, dịch vụ tài chính và kinh tế, mà còn có thể tái tạo mọi lĩnh vực, thậm chí rộng hơn, mọi khía cạnh của hoạt động con người.
Công nghệ blockchain tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc điều phối và ghi nhận mọi hình thái tương tác giữa con người và máy móc. Mô hình này yêu cầu sự đồng thuận để hoạt động và có thể mang lại sự tự do, công bằng và trao quyền lớn hơn về mặt định tính.
Một số vấn đề cần chú ý:
- Khả năng mở rộng các khái niệm trong công nghệ blockchain: bao gồm mật mã khóa công khai và mã khóa bí mật, chia sẻ file ngang hàng, điện toán phân tán, các mô hình mạng lưới, tính ẩn danh, các sổ cái blockchain, và các giao thức tiền mã hóa.
Những nguyên tắc kinh tế cơ bản: bao gồm khám phá, quy kết giá trị và trao đổi.
Công nghệ blockchain có thể sử dụng để quản lí mọi lượng tử.
Tầng Blockchain có thể tạo điều kiện thiết lập quá trình tự động hóa tác vị dự đoán của Dữ liệu lớn (Big Data).
Những mô hình tổ chức chống kiểm duyệt phân tán
Chức năng của hệ thống tên miền phi tập trung ngoài tự do ngôn luận: làm cho việc nhận dạng số trở nên dễ dàng hơn.
Chính phủ Blockchain
Một ứng dụng quan trọng khác của blockchain 3.0 đang phát triển là chính phủ blockchain; ý tưởng này sử dụng công nghệ blockchain để cung cấp các dịch vụ mà thông thường do nhà nước cung cấp một cách phi tập trung, rẻ hơn, hiệu quả hơn, và mang tính cá nhân hóa cao hơn.
Chương 4: Blockchain 3.0: Những ứng dụng tăng năng suất và điều phối ngoài tiền tệ, kinh tế và tài chính.
Trong chương 4, tác giả trình bày những ứng dụng khác của blockchain: trong khoa học, hệ gen học, y tế, giáo dục... Tuy nhiên, tác giả cũng nhấn mạnh rằng blockchain không phải là giải pháp cho mọi tình huống. Mặc dù công nghệ blockchain có nhiều ứng dụng tiềm năng, nhưng một trong những kỹ năng quan trọng nhất trong lĩnh vực đang phát triển này là khả năng nhận ra sự phù hợp hoặc không phù hợp khi áp dụng các mô hình tiền mã hóa và blockchain. Không phải tất cả các quy trình đều cần đến tiền mã hóa hay một hệ thống thanh toán, trao đổi ngang hàng, hay sự phi tập trung, hay phương thức lưu hồ sơ công khai hiệu quả.
Hơn nữa, không muốn rơi vào tình hình kinh tế và cuộc sống bình thường.
Chương 5: Các khái niệm tiên tiến
Cấu trúc blockchain đang tạo ra nhiều ý tưởng mới và cung cấp cách sử dụng sáng tạo cho các thuật ngữ và khái niệm hiện có. Tiền tệ chỉ là một trong những ý tưởng mà nền kinh tế mã hóa đang khiến chúng ta suy nghĩ lại. Bây giờ, tiền tệ mang các ý nghĩa mới và có nhiều loại tiền thay thế.
Chương 6: Các hạn chế
Ngành blockchain vẫn đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển, và có nhiều hạn chế tiềm năng khác nhau. Những hạn chế này bao gồm cả những vấn đề kỹ thuật của nền tảng công nghệ dưới, các vụ bê bối và vi phạm vẫn diễn ra, sự nhận thức của công chúng, quản lý của chính phủ cũng như sự tiếp nhận công nghệ từ phía đại chúng.
Blockchain đang đối mặt với nhiều thách thức kỹ thuật như lưu lượng, độ trễ, kích thước và băng thông, bảo mật, lãng phí tài nguyên và tính dễ dàng.
Cuốn sách kết thúc với hai phần phụ lục để giúp chúng ta hiểu sâu hơn về các vấn đề được đề cập trong sách.
Phụ lục A: Kiến thức cơ bản về tiền mã hóa
Phụ lục B: Danh sách các ứng dụng blockchain của quỹ Ledra Capital
Kết luận:
Với tiềm năng cách mạng ngang ngửa Internet, công nghệ blockchain có thể sẽ được triển khai và tiếp nhận nhanh hơn rất nhiều so với Internet trước kia nhờ vào các hiệu ứng mạng của Internet và việc kết nối di động phủ sóng rộng rãi toàn cầu hiện nay. Cuốn sách 'Blockchain: Khởi nguồn cho một nền kinh tế mới' là một tóm tắt ngắn gọn nhưng tổng hợp những dấu hiệu đầu tiên về tiềm năng của bitcoin và tương lai của công nghệ Blockchain. Mặc dù cuộc cách mạng này vẫn còn ở giai đoạn đầu, nhưng hứa hẹn sẽ mang đến nhiều điều bất ngờ và thú vị đang chờ đợi con người tiếp tục khám phá.
Tác giả: Thu Thảo - MytourBook
