Buzz
Hóa thân, một tác phẩm của Franz Kafka, kể về sự biến đổi. Đó không chỉ là sự thay đổi về thể xác của nhân vật chính - Gregor Samsa, mà còn là sự biến đổi trong cuộc sống của anh và gia đình anh. Đây là bi kịch của một con người bị đánh lừa bởi số phận và phải chịu đựng nỗi đau vì không thể hoàn thành vai trò của mình.
Biến đổi trong thể xác
Kafka thường đặt nhân vật của mình vào tình huống phi lý, trớ trêu như bị kết án oan hoặc bị giam giữ trong một lâu đài không lối thoát... Điều đặc biệt là trước những tình huống phi lý đó, Kafka không buộc nhân vật tìm kiếm lý do cho hoàn cảnh của họ, ngược lại, họ thường chấp nhận chúng như một phần tự nhiên của cuộc sống. Trong Hóa Thân cũng vậy, Kafka mô tả một cách tự nhiên cảnh Gregor tỉnh dậy vào một buổi sáng với cơ thể của một con côn trùng khổng lồ:
Sau giấc mơ đầy xáo trộn, Gregor Samsa tỉnh dậy trên giường và nhận ra mình đã biến thành một con côn trùng khổng lồ. Anh nằm trên lưng như con rắn được bọc trong vỏ sắt, và khi anh nhìn lên, anh thấy bụng mình nở ra, màu nâu đậm, phân chia thành nhiều đốt cong, chiếc chăn bông trên bụng đã trượt, gần như rơi xuống.
Sau đó, Gregor chỉ lo lắng về việc làm thế nào để dậy và đi làm, cảm thấy chán ghét công việc và lo lắng vì đã trễ chuyến tàu. Anh không dành suy nghĩ cho tình trạng của bản thân mình, và người đọc cũng không hiểu tại sao anh lại hóa thân thành côn trùng.
Trong cuộc sống, chúng ta gặp vô số bi kịch như tai nạn, bệnh tật... Những nạn nhân không làm gì sai, không biết lý do tại sao mình phải chịu đựng. Con người thường phải chịu sự tác động của số phận, một quy luật không thể lý giải bằng logic thông thường.
Hóa thân trong cách sống
Gregor Samsa vẫn giữ tâm hồn và suy nghĩ con người trong thân hình côn trùng. Mặc dù mất giọng nói, anh vẫn muốn người thân hiểu được rằng anh vẫn là con người. Nhưng với hình dạng côn trùng, liệu anh có thể sống như con người không? Anh đã sớm thích nghi với cuộc sống côn trùng, từ khẩu vị đến nỗi sợ vô căn cứ như nỗi sợ căn phòng của mình:
Nhưng căn phòng trống trải khiến anh tràn ngập nỗi sợ không thể giải thích, vì nó là nơi anh đã ở suốt nhiều năm qua. Anh bò xuống gầm giường, cảm thấy thoải mái...
Tuy vậy, Gregor vẫn cảm nhận được những cảm xúc và suy nghĩ của một con người. Điều đau đớn nhất là những mong muốn, hành động của anh lại đẩy anh sâu vào bi kịch con vật. Trong buổi sáng đầu tiên biến hình, anh cố gắng tiếp tục công việc nhưng bị gia đình xua đuổi như một con vật. Anh mong muốn giữ lại một chút gì đó của con người bên trong, nhưng chỉ nhận được sự kinh hoàng và đánh đập.
Gregor suy tư về gia đình với tình yêu thương. Ý nghĩ về việc phải biến mất trong anh còn mạnh mẽ hơn cả em gái. Khi suy nghĩ trong bình yên, anh nhận ra sự tồn tại của thế giới bên ngoài khung cửa sổ. Cuối cùng, anh chọn hy sinh bản thân để mang lại hạnh phúc cho gia đình, một sự lựa chọn nhân văn tối cao.
Cái chết đến với Gregor nhẹ nhàng, như một sự chấp nhận của chính anh. Anh hy sinh bản thân để đem lại hạnh phúc cho gia đình, điều đó chứng tỏ lòng nhân ái cao cả nhất của con người. Tuy nhiên, ta không thể không cảm thấy day dứt trước nỗi đau của một con người mất đi mọi giá trị và hy vọng.
Con người không thể tồn tại nếu cô đơn, tách biệt khỏi xã hội. Gregor muốn giữ lại tình cảm với gia đình và công việc vì anh muốn làm người. Cái chết của anh là cách hoàn thành trách nhiệm với xã hội và gia đình, mang lại hạnh phúc cuối cùng cho họ.
Hóa thân trong gia đình
Ngoài Gregor, cả gia đình anh cũng đã trải qua sự hóa thân, không chỉ trong tình cảm dành cho anh mà còn trong cách họ sống.
Bố, mẹ và em gái của Gregor, từ những người phụ thuộc vào anh đã trở thành những người lao động khi anh không thể chu cấp nữa. Họ phải thay đổi cuộc sống của mình để tồn tại, từ việc làm việc vặt cho đến việc bán hàng và thuê bà giúp việc.
Ngày càng, gia đình Gregor căm ghét và bắt nạt anh. Bố là biểu hiện rõ nhất của điều này, luôn bạo lực với anh. Mẹ yếu đuối và không thể bảo vệ anh, trong khi em gái từ yêu thương anh dần trở thành kẻ căm ghét và muốn loại bỏ anh.
“Anh ấy phải ra đi” - em gái Gregor nói - “đó là cách duy nhất. Bố phải từ bỏ ý nghĩ rằng con vật đó là anh Gregor. Đó không thể là anh Gregor được. Nếu là anh, anh ấy sẽ tự ra đi.”
Khi Gregor qua đời, gia đình anh như được giải phóng. Họ từ bỏ mọi gánh nặng và nhìn nhận tương lai rạng ngời trước mắt, điều mà Gregor cảm nhận khi còn sống, rằng cái chết của anh là điều tốt nhất cho họ.
Tại sao gia đình của Gregor lại đối xử tàn nhẫn với anh? Có lẽ vì sau khi anh biến hình, họ không còn nhìn nhận anh là Gregor nữa. Anh không thể giao tiếp, sống như một con vật, và trong mắt họ, anh chỉ là một sinh vật kinh tởm và không hiểu chuyện.
Một lý giải khác là gia đình ruồng rẫy Gregor vì anh không còn thực hiện được nhiệm vụ của mình nữa. Gregor trước đây là trụ cột của gia đình, chu cấp cho mọi người. Nhưng từ khi hóa thân, anh không thể đảm nhận vai trò đó nữa, trở nên vô dụng và không hợp lý trong gia đình.
Gia đình Gregor có thể coi là tàn nhẫn, nhưng đó cũng có thể là cách tự nhiên của con người. Không thể bắt họ yêu một thứ khác xa và ghê tởm như vậy. Có thể quan hệ con người dựa trên trách nhiệm là quá bớt biến, và liệu có điều gì cao cả hơn trách nhiệm trong tình cảm con người?
Hóa thân là bi kịch của sự mất mát tự do, cảm giác cô đơn và khát khao được yêu thương mà không được đáp lại, bi kịch của việc bị bỏ rơi. Kafka có thể thể hiện cảm giác bị kết tội, lạnh lùng khi không sống được như kỳ vọng của gia đình.
Tác giả: Hân Bùi - MytourBook
