[MytourBook] Đánh Giá Sách 'Quân Khu Nam Đồng': Sức Hấp Dẫn Từ Câu Chuyện Kể Về Quá Khứ

Bạn đã tưởng tượng như thế nào về cuộc sống của con người trong thời kỳ chiến tranh, đặc biệt là những đứa trẻ lớn lên trong hoàn cảnh đó chưa? Bạn đã từng nghe về thời kỳ bao cấp, một thời gian in sâu vào kí ức của mỗi người sau chiến tranh chưa? Bạn đã biết về 'quân khu Nam Đồng' nổi tiếng từng thời kỳ chưa?

Tác phẩm 'Quân Khu Nam Đồng'

Đó là một câu chuyện kể về thời kỳ chiến tranh, từ cuối giai đoạn chống Mỹ, năm 1972, cho đến khi đất nước giải phóng. Trong thời gian chống Mỹ, chỉ có 6 quân khu được Bác Hồ tạo ra: Việt Bắc, Tây Bắc, Đông Bắc, Tả Ngạn, Hữu Ngạn và Quân khu 4. Vậy mà 'quân khu Nam Đồng' này xuất hiện từ đâu? Các thanh niên ở Hà Nội thời đó, đặc biệt là con em của các cán bộ, thường mặc đồ lính và tự cho mình là lính. Khi gặp những người này và có vấn đề gì, chỉ cần động vào một người là tất cả đều xuất hiện để bảo vệ. Từ đó, tên gọi 'Quân khu Nam Đồng' được sử dụng để tự hào và so sánh với các khu khác. Đây cũng là nơi sinh sống của nhiều gia đình cán bộ quân đội, là khu tập thể lớn nhất ở Hà Nội, hình thành từ hơn 50 năm trước, có hơn 500 gia đình và hơn 70 tướng đã từng sống và lớn lên ở đây.

Số lượng người tham dự buổi gặp mặt gấp đôi so với dự kiến, lên đến gần bảy trăm người. Khi rượu vào lời ra, quá khứ ùa về như một dòng suối. Cảm giác của người Việt giữa đám đông là không khỏi bối rối. Một người rời khỏi khu Nam Đồng để gia nhập quân đội giữa năm 1974, sau đó chuyển tới Sài Gòn. Sự tái ngộ của những người thân sau 20 năm khiến nhiều người cảm thấy lạ lẫm, đặc biệt là những người gặp nhau sau 40 năm. Có người hàng xóm nhà cạnh đập vào đầu vì không nhận ra em. Nhớ lại thời trẻ con ngây thơ, bây giờ đã có những sợi tóc bạc phơ.

Đặc biệt có một cô bé xinh đẹp túm lấy Việt: 'Anh Việt ơi, em có nhớ không?' Hì, dường như anh ấy quên mất rồi! Ngày xưa, chúng ta đã từng cùng tắm chung, không mặc áo... Anh ấy vẫn không nhớ à? Ôi, thật là phiền phức!

Những đứa con của những người lính

Cuốn sách này là một cuốn tự truyện tập thể, kể về những kỷ niệm chung của anh em, bạn bè trong quân ngũ, không tránh được những khó khăn, thử thách của thực tế một thời nhưng cũng không làm mờ đi sự thật. Truyện không có nhân vật chính, chính là những đứa con của những người lính, những đứa trẻ chủ yếu sống trong môi trường chiến trường. Những cậu bé, cô bé từ 15 đến 17 tuổi, thông minh nhưng ngây ngô, dũng cảm nhưng ngốc nghếch, lãng mạn nhưng vụng về, trải qua cuộc sống cùng nhau từ trường học đến nơi sơ tán, cùng học, cùng chơi, cùng nhau xếp hàng chờ lấy nước, cùng yêu.

Ngoài cuộc chiến tranh tàn khốc là cuộc sống bình dị sau chiến, với những tình cảm thanh xuân, trong sáng nhưng cũng sâu đậm, đầy cảm xúc đến suốt đời. Ai cũng nhớ mối tình của Việt và Hương, mặc dù họ không đi đến hồi kết 'Suốt một thời gian dài, trên bàn thờ nhà Việt, bên cạnh ảnh của ông bà là bức ảnh duy nhất của Mai Hương, với nụ cười trong sáng, đôi mắt sáng ngời. Dưới bức ảnh đó là một sợi dây chuyền bằng bạc, bị ố vàng, màu xám', của Liên và Ngọc, họ chưa kịp tỏ tình với nhau 'Biết Ngọc không trở về, nhưng Liên vẫn đợi mãi. Nỗi đau của mối tình đầu, nỗi đau của chiến tranh, nỗi đau khi tình yêu mới bắt đầu, không dễ quên. Nhiều năm sau khi tốt nghiệp đại học, Liên vẫn không thể quên ý nghĩ rằng Ngọc sẽ không bao giờ trở lại', hoặc của Anh Sơn và Lệ Dung, họ không thể gặp nhau để làm sáng tỏ những hiểu lầm trong lòng, rồi mãi mãi mất nhau 'Bây giờ Lệ Dung đã trở thành bà nội, còn Anh Sơn là ông ngoại. Mỗi dịp Trung Thu, Lệ Dung vẫn nhận được một tin nhắn. Lá thư của Lệ Dung, viết hơn bốn mươi năm trước, vẫn được Anh Sơn giữ như một báu vật'.

Mặc dù mỗi đứa trẻ mang một nỗi buồn khác nhau, vì một người trở về thăm nhà nhiều hơn người kia, hoặc một người không thân với mẹ bằng người kia... Nhưng niềm vui, sự chân thành, trong sáng và tinh thần quân đội đều được chia đều cho Việt, Khanh, Hòa, Hoàng, Đính, Bích Bọp, Hà Tư, Ngọc, Mai Hương, Quang Anh, Anh Sơn, Lệ Dung, Liên... họ kết nối với nhau qua những kỷ niệm về thầy cô, trường lớp, những mối tình đầu, những trò nghịch ngợm 'nhất quỷ nhì ma', những hiểu lầm và trải qua những thất bại. Nhưng sâu thẳm trong lòng mỗi đứa trẻ, họ kết nối với nhau bằng sợi dây vô hình của những đứa con của những người lính trong ngôi nhà ở hậu phương - nơi thường xuyên vắng bóng người cha, nơi những người phụ nữ vừa làm mẹ vừa phải đảm nhận vai trò của người cha. Trong ngôi nhà đó, có những đứa trẻ dường như đã 'tự lớn', tự trưởng thành, tự hoàn thiện bản thân qua nhiều cách khác nhau, thậm chí phải trả giá bằng máu, bằng sự tù tội.

Giống như mọi đứa trẻ ở độ tuổi đó, chúng muốn thể hiện bản thân, khẳng định cá nhân của mình bằng cách 'đánh đấm', nhưng không chỉ là những cuộc đánh nhau thường thấy ở trẻ con, mà còn là những trận đánh lớn hơn với chiến thuật, vũ khí, và tổn thất nghiêm trọng. Sau mỗi trận đánh, có nhiều người rời khỏi trường, có người vào tù, và may mắn nhất có thể là được tham gia mặt trận. Sự kiện 'xử án' kinh hoàng năm 1974 là minh chứng cho giá của tuổi trẻ trước pháp luật: tiếc cho Bích, người có tố chất để trở thành lính biệt kích nhưng lại phải chịu hậu quả của hành động của mình. Hòa may mắn tránh được những rủi ro, nhưng Quang Anh không được ưu ái như vậy, và cuộc đời của anh lại tiếp tục gặp khó khăn.

Nhiệt huyết của tuổi trẻ chỉ nguội đi khi thấy những giọt nước mắt trên gương mặt của mẹ, bạn gái và sự đau đớn của bạn bè. Cảm giác lo lắng cho lũ trẻ không có người hướng dẫn, không có ai giúp đỡ làm cho lòng người càng thêm xót xa.

Một ngày, ông mới biết chúng đổi hình thức phạt từ việc búng tai sang việc búng chim. Chúng dường như đang rèn luyện sự gan dạ để sau này gia nhập quân đội.

Trong tác phẩm chỉ có một nhân vật phản diện duy nhất, Đỗ - phó Bí thư Đoàn trường, người đã tố cáo tất cả các trò nghịch ngợm của tập thể lớp 8D. Hành động của Đỗ không phù hợp với tâm hồn của đứa trẻ, và anh không thể tiếp tục kế thừa tinh thần yêu nước của các 'tướng cha'.

Bên cạnh các cậu bé là những cô gái dũng cảm và giàu lòng nhân ái. Họ không chỉ tham gia vào các hoạt động ngoại khóa mà còn chăm sóc gia đình. Tình cảm trong sáng của các cô gái đã giúp các chàng trai hiểu ra điều quan trọng của tình yêu.

Trong lúc này, toàn trường chỉ có một mình Việt đơn độc hát, và khi nó hát, nó phải tiếp tục, mặc dù có những phần nào không thuộc thì nó vẫn cố gắng hát to để che đi. Thật buồn cười: 'Nối tiếp công việc của những người tiền bối, nơi đây xây dựng ngôi trường, tỏa sáng dưới ánh nắng ấm, với muôn trùng ... tiếng hát. Cuộc đời phong cách Bắc-Trung-Nam... vẫn tiếp tục...

Ông Thử, người đứng đầu Ban quản lý khu tập thể, nhỏ nhắn và tròn trĩnh, luôn bị trẻ con trong khu chế giễu: 'Đã mười năm rồi đấy, phấn đấu hàng ngàn ngày, nhưng vẫn chỉ là trung úy ... y nguyên'

Nụ cười hiện lên khi nhìn lại quá khứ

Như một quy luật vô hình, hồi ức thường mang theo sự đẹp đẽ và nỗi buồn. Vẻ đẹp thường gắn liền với nỗi buồn để làm nổi bật lên điều đó.

Nhưng 'quân khu Nam Đồng' không giống như vậy. Nó đẹp và buồn... cười.

Dù là một câu chuyện về chiến tranh, là kí ức của những người đàn ông sinh ra và lớn lên trong chiến tranh, dù tuổi trẻ của họ là những tiếng súng vang từ chiến trường và bộ quần áo đẹp nhất để mặc là quân trang của cha, nhưng trong những con người đó vẫn tỏa sáng vẻ hài hước lạ lùng của những con người trong sáng, lạc quan, dũng cảm và chân thành.

Các trò phá phách ở trường, Việt biến những điều tiêu cực thành tích, khiến hiệu trưởng phải gật đầu, chơi 'bắn bùm' ẩn mình trong chuồng gà để tấn công nhưng phát hiện ra luật lạ là 'gà không bắn vào buổi tối'... Mỗi mối tình nhỏ bé là một loạt các chi tiết hài hước: mỗi cặp đôi đều bị bạn bè nhòm ngó khi thổ lộ tình cảm, khiến họ phải cười giữ lại hoặc những lá thư tình 'bá đạo' mà Việt nhờ Hòa viết để gửi tặng Mai Hương. Tất cả những điều này làm dịu đi trái tim con người trong thời gian căng thẳng của chiến tranh. Thầy cô, phụ huynh và thậm chí cả các vị tổng tư lệnh, anh hùng... đều xuất hiện với tư cách bình đẳng trong kí ức của các chàng trai trẻ. Mỗi người sẽ tìm thấy những chi tiết hài hước phù hợp với tuổi và tâm trạng của mình: người lính già nhớ lại 'cảnh Tư lệnh Quân khu phải đứng cho bọn con nít... bắn chim', cô giáo cũ nhớ lại giờ học nào đó học sinh vẽ chân dung biếm họa với đường nét không giống một chút nào 'Giang nhìn cô Uy dạy sử liên tưởng tới con lật đật', những nữ sinh mơ mộng ôm bụng cười khi đọc những lá thư tình 'độc nhất vô nhị' mà Việt gửi tặng Mai Hương. Và những người cha ở chiến trường ngày xưa giờ đã ra đi, nếu họ quay về theo dòng khói, chắc chắn họ sẽ mỉm cười khi biết những đứa con nghịch ngợm của mình bày ra mọi trò lừa bố mẹ chỉ để nghỉ học, được đi vào quân khu.

Khó khăn để hiểu được cách kể chuyện của người viết, như là một loại 'bí kíp' trong võ thuật, không cần tốn công gì cả, chỉ cần bình thản, hóm hỉnh, nhấn mạnh, khám phá trong kí ức, kết hợp với trí tưởng tượng để hình dung lại nét mặt, giọng điệu, ánh mắt của bạn bè và thêm vào các tình tiết, hành động để kể. Thông điệp mà tác giả muốn gửi đến: 'Cho dù sống bao nhiêu năm đi chăng nữa, 20 năm đầu vẫn là khoảnh khắc đẹp nhất trong cuộc đời, hãy cố gắng sống hạnh phúc, hoàn thiện bản thân, đừng gục ngã ngay từ khi bắt đầu'

Tóm tắt cuốn sách này là điều không thể, vì nó là cuộc sống hàng ngày của một khu tập thể quân đội, trải qua từng ngày trong bối cảnh chiến tranh. Nhưng chiến tranh kéo dài đã làm cho nó trở nên bình thường. Những đứa trẻ trưởng thành, thiếu cha, mẹ, học hành, chơi đùa và trải nghiệm tình yêu. Nhưng sâu thẳm trong trái tim của mỗi người vẫn chảy dòng máu yêu nước của gia đình, dân tộc. Cách viết của tác giả khiến chúng ta cảm thấy một phần của câu chuyện. Nó vừa trong sáng, ngượng ngùng nhưng lại liều lĩnh và mạnh mẽ, vừa mong manh nhưng cũng kiên định, tạo ra một thế giới hấp dẫn, gợi cảm khi mở cuốn sách.

Tác giả: Thủy Vy - MytourBook