Buzz
Trong chương trình học và trong các tác phẩm văn học nổi bật của Việt Nam, chúng ta thường thấy đề cập đến nhiều đề tài, nhưng tập trung vào tình nghĩa, nét đẹp của con người và đời sống xã hội. Tuy nhiên, liệu có một tác phẩm nào đó có thể châm biếm thói quen của xã hội phong kiến và hiển thị sự giả dối của con người không? “Số Đỏ” của Vũ Trọng Phụng là một ví dụ, nó châm biếm mạnh mẽ nhưng vẫn giữ được vẻ hài hước, lôi cuốn. Tác phẩm này không chỉ khiến độc giả cười mà còn đề cập đến những vấn đề sâu sắc về xã hội thời kỳ đó.
“Số Đỏ” gây tiếng cười bằng nhiều cách khác nhau. Cười với những tình huống hài hước trong tác phong của Vũ Trọng Phụng, cười với sự bất hạnh và loạn lạc của gia đình ông Hồng, hay cười mỉa mai, châm biếm cái chế độ phong kiến thối nát, chỉ đi theo danh vọng và tiền bạc. Văn phong của Vũ Trọng Phụng phản ánh nhiều khía cạnh bi thảm của cuộc sống, tạo ra những cảnh cười lạ nhưng cũng mang chút đắng cay. Từ “lạ lùng” chính xác nhất để mô tả cách mà tác giả biểu đạt sự thất vọng về xã hội ngày xưa.
Tác phẩm này phê phán sự thối nát và nhếch nhác của xã hội phong kiến:
Tác phẩm của Vũ Trọng Phụng nhắm vào tầng lớp tư sản xưa nhưng lại thông qua việc lấy ví dụ của những người 'lươn lẹo' và 'trưởng giả học làm sang' để phê phán lối sống và giá trị của xã hội phong kiến. “Số Đỏ” kể về Xuân Tóc Đỏ, một người đã trải qua nhiều nghề nghiệp nhưng cuối cùng lại chấp nhận làm kẻ lươn lẹo để thỏa mãn đam mê cá nhân. Tác phẩm này đặt ra nhiều câu hỏi về tính cách và nhân cách của con người, đồng thời phê phán sự tham lam và không chân thành của xã hội.
Nói về cụ cố Hồng, chỉ cần nói: 'Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!'. 'Số đỏ' còn có những nhân vật như bà Phó Đoan, cô Hoàng Hôn, và cô Tuyết, tất cả đều là những người phụ nữ suy đồi đạo đức và nằm ngoài ranh giới của nhân cách. Vũ Trọng Phụng cũng tạo ra nhiều nhân vật phụ từ thực tế xã hội thối nát và giả dối. Từ những người bạn thân của cụ cố Hồng đeo đầy huân chương đến những người quý tộc thượng lưu đang Âu hóa, tất cả đã phản ánh sự vô văn hóa và vô đạo đức của xã hội thời đó.
Tiếng cười trào phúng và sâu cay:
“Số đỏ” vẽ ra một bức tranh phê phán xã hội thực dân nửa phong kiến nửa hiện đại, nơi tiền bạc và danh vọng đã phá hủy các giá trị đạo đức truyền thống. Từ khi bị bắt, Xuân Tóc Đỏ đã trở thành một người nổi tiếng và được trao Bắc Đẩu bội tinh. Tác giả sử dụng trào phúng và châm biếm qua các nhân vật và tình tiết, khiến độc giả vừa cười vừa suy ngẫm về cuộc sống và xã hội.
“Số đỏ” có những chi tiết ngoại lệ và đặt nhân vật vào các tình huống bất thường, tạo ra một thế giới phi lý. Đọc liền mạch 20 chương, người đọc có thể thấy rõ ý nghĩa trào phúng của tác giả. Mạch ngầm này giúp tác phẩm có cấu trúc chặt chẽ.
Những đoạn đối thoại phê phán và châm biếm giữa các nhân vật, đặc biệt là nhân vật Xuân Tóc Đỏ, thể hiện rõ tính cách của một người lưu manh. 'Xuân Tóc Đỏ thì còn đứng lại, hai tay gãi sườn nhìn mọi người một cách trịnh thượng, nhìn phòng giam một cách thản nhiên. Nó bĩu mồm nói:
Nước mẹ gì! Bóp chả bóp! Phòng giam chẳng khác gì cái lỗ mũi! Rõ không biết xấu!
Lão thầy giương to hai con mắt:
Có xấu chỗ gì ở đây!
Xuân Tóc Đỏ nói to với mọi người:
Ê! ê! Rõ thối chưa! Người ta nói mình đâu đâu cũng thế! Người ta nói nhà nước chứ!
Nội dung của “Số Đỏ” chủ yếu tập trung vào các câu chuyện kỳ dị và đặc biệt của nhà cụ cố Hồng và tên lưu manh Xuân Tóc Đỏ, cũng như những sự kiện xoay quanh họ. Xuân Tóc Đỏ bị bắt vì xem trộm và được bà Phó Đoan giải cứu. Sau đó, hắn được giới thiệu vào làm việc ở tiệm may Âu Hóa và bắt đầu tham gia vào việc cải cách xã hội. Hắn trở thành một người nổi tiếng và gia nhập xã hội thượng lưu, quen biết những người giàu có và quyền lực, cũng như lên kế hoạch để lợi dụng họ.
Nhà văn Vũ Trọng Phụng đã thể hiện một cách xuất sắc sự châm biếm xã hội qua văn phong của mình.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từng ca ngợi “Số Đỏ” là một tác phẩm xuất sắc, cho thấy trí tưởng tượng phong phú của tác giả khi ông còn trẻ tuổi.
“Số Đỏ” không chỉ là một tác phẩm phê phán xã hội mà còn chứa đựng những câu chuyện bi hài, qua đó truyền đạt bài học về phẩm chất và đạo đức con người.
Tiếng cười trong “Số Đỏ” đã tạo ra một sự không phù hợp và không ăn khớp trong hình ảnh con người trong tiểu thuyết, đồng thời góp phần thể hiện sự bi đạo của xã hội cuối thời phong kiến.
Tác giả: Đình Tú từ MytourBook
Ảnh: Phương Thảo từ MytourBook
