Buzz
Đã từng bao giờ bạn tự hỏi tại sao nhiều người không thể cai được thuốc lá dù đã nhận được sự động viên từ bạn bè, gia đình và truyền thông? Việc đó dễ dàng mà, phải không? Ồ, liệu nó có dễ dàng như bạn nghĩ không?
Thói quen là gì? Nó chỉ đơn thuần là những việc bạn thực hiện hàng ngày không?
“Chúng ta chính là những gì chúng ta thường xuyên làm” - Aristotle
“Chúng ta là những gì chúng ta thường làm” - Aristotle
Cuốn sách Sức mạnh của thói quen không chỉ cung cấp cho bạn hàng loạt câu trả lời liên quan đến hành vi và tổ chức thói quen của con người mà còn giải thích tại sao nhiều công ty thu về lợi nhuận hàng trăm triệu đô mỗi năm trong khi số khác liên tục phá sản. Điều gì tạo ra sự khác biệt kinh hoàng này? Ở trung tâm của cuốn sách là “Thói quen”.
Không phải ngẫu nhiên mà cuốn sách này liên tục nằm trong danh sách best-seller của New York Times suốt 40 tuần. Cho đến nay, nó vẫn được xem là cuốn sách hay nhất về thay đổi hành vi và tổ chức con người.
Cuốn sách Sức mạnh của thói quen được chia thành 3 phần. Phần đầu tiên là về cách thức hình thành thói quen ở mỗi cá nhân. Phần hai trả lời cho câu hỏi làm thế nào để thiết lập thói quen, hình thành thói quen mới và thay đổi thói quen cũ. Phần ba nghiên cứu các thói quen của các công ty và tổ chức đã thành công. Phần cuối phân tích các thói quen của xã hội.Cuốn sách này bao gồm 9 chương nhỏ và một phụ lục sẽ hoàn toàn thay đổi cách bạn nhìn nhận về những công việc hàng ngày mà bạn thực hiện. “Sức mạnh của thói quen” dựa trên hàng trăm nghiên cứu học thuật, phỏng vấn hơn 300 nhà khoa học và nhà lãnh đạo, cùng với nghiên cứu được tiến hành tại nhiều công ty lớn. Những kết luận từ quá trình nghiên cứu của Charles Duhigg là chìa khóa cho sự phát triển cá nhân và sự nghiệp kinh doanh của bạn sau này.
Mình tin rằng một cuốn sách quan trọng, quyền lực và kinh điển như “Sức mạnh của thói quen” hoàn toàn xứng đáng nằm trong tủ sách yêu thích của bạn.
Vòng lặp của thói quen
Mọi thói quen có cơ sở khoa học như thế nào luôn là một trong những câu hỏi được khao khát câu trả lời nhiều nhất. Nó giải thích vì sao có những người không ngừng kiểm tra điện thoại của họ một cách điên cuồng, hay một học sinh liên tiếp trốn học trong những giờ học Toán dù đã bị cảnh cáo rất nhiều lần.
Thói quen là một hoặc nhiều hành động được lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi trở thành tự động. Nhưng nó không đơn giản như bạn tưởng.
Hiểu được cặn kẽ vòng lặp của thói quen là tiền đề quan trọng để ta có thể khai thác sức mạnh tối thượng của nó trong cuộc sống hàng ngày.
Từ các nghiên cứu của nhà khoa học trên động vật và con người, giờ chúng ta có thể khẳng định thói quen là một vòng lặp 3 bước. Bước đầu tiên là gợi ý (cue). Gợi ý như một nút bấm sẽ đưa não bộ vào trạng thái tự động và lựa chọn thói quen để ghi nhớ và sử dụng. Bước 2 trong vòng lặp là hành động (routine). Hành động trong vòng lặp có thể thuộc về thể chất ( đi bộ hàng ngày, nấu ăn, ủi quần áo…), cũng có thể liên quan đến những công việc tinh thần hay cảm xúc ( suy nghĩ, phán đoán, đưa ra quyết định…). Cuối cùng, phần thưởng (reward), sau khi hành động được thực hiện sẽ giúp não bộ xác định xem có cần ghi nhớ vòng lặp để sử dụng sau này không.
Qua thời gian, vòng lặp đó - gợi ý, hành động, phần thưởng - trở nên tự động hóa. Và từ đó, thói quen mới được hình thành.
Khám phá vòng lặp của thói quen quan trọng đến nỗi nó tiết lộ một sự thật cơ bản: Khi một thói quen được hình
thành, não bộ ngừng tham gia hoàn toàn vào việc ra quyết định. Nó không còn làm việc tích cực hay chuyển sự tập trung vào việc khác.
Tuy nhiên, chỉ cần hiểu được thói quen hoạt động thế nào và cấu trúc của vòng lặp thói quen, chúng ta có thể điều khiển nó dễ dàng hơn. Khi bạn chia nhỏ thói quen ra nhiều phần, bạn có thể nghịch ngợm với cần số.
Sự thật là thói quen chưa bao giờ biến mất. Nó luôn được mã hóa và ẩn nấp trong não bộ, chỉ khi thuận lợi sẽ thực hiện vòng lặp ba bước kể trên. Điều đặc biệt là não bộ chúng ta không có khả năng phân biệt giữa thói quen tốt và thói quen xấu. Nếu không có vòng lặp thói quen, bộ não của chúng ta sẽ không ngừng làm việc và liên tục trong trạng thái “khủng hoảng” vì phải ra quyết định cho mọi tình huống dù là nhỏ nhất. Hãy thử tưởng tượng một cuộc sống mà bạn luôn luôn phải ra quyết định nên làm gì đầu tiên mỗi khi thức dậy, ta nên tắm trước hay đánh răng trước, nên đi xe bus đi làm hay đi bộ. Thật hỗn loạn phải không?Thiếu đi sự tự động hóa có được từ vòng lặp thói quen, cuộc sống con người sẽ thật “không bình thường”.Vòng lặp của thói quen mạnh mẽ đến mức ngay cả ở những bệnh nhân bị bại não (nhưng không có sự tổn thương ở hạch nền - bộ phận quyết định hình thành thói quen) hoặc mất trí nhớ, dường như thói quen hoạt động của họ vẫn còn nguyên vẹn.
Sau đây là một ví dụ về vòng lặp của thói quen ở người nghiện thuốc lá.
Gợi ý: Làm việc căng thẳng, có thời gian nghỉ ngơi ngắn
Hành động: Hút thuốc lá
Phần thưởng: Phấn chấn, sảng khoái hơn.
Starbucks và thói quen của sự thành công
Không chỉ đề cập đến thói quen của cá nhân, Charles Duhigg còn giải mã tại sao các tổ chức, doanh nghiệp này lại thành công hơn những đối thủ của họ. Câu trả lời vẫn nằm trong hai chữ “thói quen”.
Travis Leach lần đầu tiên chứng kiến cảnh cha mình sốc thuốc khi anh mới lên 9 tuổi. Vào buổi sáng mà cha của Travis dùng thuốc quá liều, Travis và anh trai đang chơi trên tấm thảm mà họ trải ra để nằm ngủ mỗi tối.
16 tuổi, anh bỏ học. Travis đi 2 tiếng về phía Nam và làm việc tại một hiệu rửa xe một thời gian ngắn trước khi anh bị sa thải vì không chịu nghe lời. Anh nhận việc ở McDonald nhưng khi khách hàng thô lỗ nói: “ Tao muốn rau trộn và dầu giấm, thằng khờ”, anh sẽ mất tự chủ. “Ra khỏi cửa hàng của tao ngay!” anh hét vào mặt một người phụ nữ ngay khi người quản lý kéo anh vào trong. Khi hàng ngàn người đăng ký ở chỗ anh quá dài, quản lý sẽ la ó. Tay Travis bắt đầu run rẩy và cảm giác như mình không thể nín thở được. Đội khi anh sẽ ngồi khóc giữa ca làm và tự hỏi liệu đây có phải là lý do mà cha anh dùng thuốc.Quá khứ ấy của Travis đã chấm dứt từ 6 năm về trước. Hiện anh đã 25 tuổi và là quản lý của 2 cửa hàng Starbucks, chịu trách nhiệm doanh thu hơn 2 tỷ đôla mỗi năm. “Tạp dề của bạn là một tấm khiên”. Đó là bài học quý giá mà Travis nhận được từ lớp huấn luyện nhân viên của Starbucks. Chương trình huấn luyện đã thay đổi cuộc đời anh, anh nói.
Sự thay đổi thói quen không phải lúc nào cũng đơn giản ( ồ, nếu không muốn nói là nói là nó rất khó khăn). Bạn không thể cải thiện chứng nghiện mạng xã hội, nghiện chất kích thích hay đồ ăn nhiều đường trong một ngày, hai ngày, một tuần hay một tháng. Nhưng bằng nỗ lực và thời gian, mọi thói quen có thể được định hình lại nếu bạn tuân thủ theo những bước quan trọng sau đây.
Bước 1: Xác định hành động Để hiểu được thói quen của chính mình, bạn cần xác định những thành phần cấu thành nên một vòng lặp thói quen mà mình đã nói ở trên: gợi ý, hành động, phần thưởng. Một khi bạn đã nhận biết được vòng lặp trong những hành vi của mình, bạn bắt đầu tìm kiếm những khả năng thay thế những tật xấu bằng những hành động lành mạnh hơn. Trong ví dụ về người nghiện thuốc lá, hãy giữ nguyên gợi ý và phần thưởng. Điều duy nhất cần thay đổi là hành động. Mỗi khi cảm thấy mệt mỏi (gợi ý), thay vì rút trong túi quần ra một bao thuốc, hãy bắt đầu những bài tập thể dục trong thời gian thư giãn (hành động) để cảm thấy sảng khoái, năng lượng hơn (phần thưởng). Hành động là bước rõ ràng nhất trong một vòng lặp. Nó không chỉ ảnh hưởng đến lối sống của cá nhân mà còn là bước mà bạn quyết định muốn giữ nguyên hay thay đổi.Bước 3: Tách biệt gợi ý
Tương tự, việc xác định gợi ý không phải là điều dễ dàng. Vì chúng ta luôn bị quấy rối bởi thông tin từ xung quanh, và đó cũng là lúc thói quen bắt đầu hình thành. Hãy tự hỏi: Bạn có ăn sáng vào một thời điểm cố định vì bạn đói không? Hay chỉ vì là 7:30 và bạn phải đi làm?
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hầu hết gợi ý trong vòng lặp thói quen rơi vào 5 loại sau:
1. Địa điểm
2. Thời gian
3. Tâm trạng
4. Người xung quanh
5. Hành động trước đó.
Bước 4: Lập kế hoạch
Sau khi bạn đã nhận ra vòng lặp thói quen của mình - xác định phần thưởng dẫn đến hành động, gợi ý thúc đẩy hành động, và hành động đó - bạn có thể bắt đầu thay đổi hành vi và lối sống. Bạn có thể thay đổi thành thói quen tốt hơn bằng cách lập kế hoạch cho gợi ý và lựa chọn phần thưởng bạn muốn. Mọi thứ bạn cần là một kế hoạch.
Rõ ràng, việc thay đổi một số thói quen có thể khó khăn hơn. Nhưng đây là bước khởi đầu. Thỉnh thoảng, việc thay đổi mất nhiều thời gian hơn. Thỉnh thoảng, nó đòi hỏi nhiều lần thử và lỗi. Nhưng khi bạn hiểu được cách thói quen hoạt động - khi bạn chẩn đoán gợi ý, hành động và phần thưởng - bạn sẽ có sức mạnh để vượt qua.
Lời kếtChìa khóa mở cánh cửa cho thành công chính là việc tích lũy thói quen tốt. Sau khi đọc cuốn sách này, tôi tin rằng bạn có thể hoàn toàn kiểm soát được thói quen, và giữ vững lá bút để tự mình điều chỉnh cuộc sống của mình. “Sức mạnh của thói quen” không chỉ là một cuốn sách tuyệt vời vì những ý tưởng sáng tạo và khám phá tỉ mỉ mà Charles Duhigg đã thực hiện và khám phá, mà còn vì sức ảnh hưởng lớn lao đến cuộc sống của mỗi người chúng ta. Hãy cùng khám phá cuộc sống của bạn thông qua việc đọc cuốn sách này!Tác giả: Tuấn Nguyên - MytourBook
