[MytourBook] Đánh Giá Sách “Trên Đường” – Bởi Vì Cuộc Đời Là Một Hành Trình

Tôi không bao giờ muốn trở thành một người như Sal Paradise, một chút cũng không.

Sal ích kỷ, ham vui và không biết đặt tình cảm của mình vào đúng chỗ. Hắn xử tệ với những người bạn tốt của hắn trong khi chỉ một mực bám theo Dean Moriarty, người mà hắn hết lời ca ngợi và còn có chút tôn sùng. Như một kẻ xu nịnh. Hắn đã biết thừa nhưng vẫn chấp nhận chuyện Dean đào mỏ, thử lòng mình khi nhường bạn gái, hay thậm chí cả lúc Dean bỏ mặc hắn mà đi khi hắn đang khổ sở vật lộn với căn bệnh kiết lị tại Mexico.

Đó là ấn tượng đầu tiên của tôi khi đọc lướt qua một vài đoạn trích của Trên đường, và cũng là lý do tại sao tôi cứ lần lữa mãi không đọc. Sal Paradise (mà ai cũng biết chính là Jack Kerouac) trong mắt tôi khi đó là một tên dở ông dở thằng và có cái tính vô liêm sỉ, hay nói cách khác nhẹ nhàng hơn thì là thiếu lòng tự trọng. Cuốn sách ám ảnh tôi với cả một đống những câu hỏi: Tại sao Jack Kerouac, với cái tính a dua khó dứt bỏ của ông, lại là một tượng đài của thế hệ Beat? Tại sao Dean lại làm cho người ta ngưỡng mộ đến thế trong khi gã là một tên tàn nhẫn và vì bản thân đến mức ám ảnh, khi gã đối xử với MaryLou vô trách nhiệm; khi gã vứt bỏ những người đồng hành một xó để đi tìm cái thứ gì đó hấp dẫn hơn mà chính gã cũng chẳng biết là cái khỉ gì?

Cái nguyên nhân cho sự khó chịu của tôi, mãi sau khi tôi nghiền đi ngẫm lại cuốn sách mới chịu lộ mặt: Sal và Dean làm cho những gì mà tôi hằng tin tưởng lung lay: rằng người ta phải có lòng tự trọng, có phẩm chất của một con người (trong trường hợp này thì cụ thể là phẩm giá quý ông bao gồm cả việc đối xử với bạn bè hào phóng và không chửi bạn gái mình là “con điếm”) và phải xử tốt với những người xung quanh,… thì mới cảm thấy hạnh phúc. Nhưng tôi đã nhầm to. Và đến cuối cùng tôi chấp nhận sự thật rằng: Sal và Dean có được những chuyến hành trình mà chưa ai có bao giờ, sống hết mình và hạnh phúc hoang dại cho dù chỉ sống vì bản thân. Hay nói đúng hơn, chính lối sống khao khát lí tưởng đầy vị kỉ đó mới đem lại cho họ những chuyến phiêu lưu tự do bắt nguồn từ những sục sôi của ham muốn tuổi trẻ, đem lại cho họ dũng khí để không xu dính túi lang thang dọc nước Mỹ, lẩn thẩn tìm kiếm nơi nương tựa trong những tháng ngày không thuộc về mình – một “thế hệ đổ vỡ” sau chiến tranh. “Trên đường” thực sự làm tôi vứt bỏ những định kiến của mình trước đây, và nó còn hơn cả sự phóng túng cuồng nhiệt với những nhịp đập ngầm trong lòng nước Mỹ nơi jazz, tình dục, cần sa và những nẻo đường đáng ước mơ đang ngự trị.

Sal Paradise – Kẻ Mơ Mộng Cuồng Nhiệt

Tôi luôn cố gắng tìm hiểu lý do tại sao trong mối quan hệ của Sal và Dean (hay Jack Kerouac và Neal Cassady), Sal lại thường yếu đuối và thụ động hơn, luôn là người theo sau chứ không phải là người dẫn đường. Và thật không khó để tìm ra lý do: sự mơ mộng và thơ ngây buồn của Sal cũng như của Jack, do lòng trung thành của họ với con người và tình yêu sâu sắc với đất nước Mỹ, dù họ tự nhận mình và những người bạn cùng thế hệ là những kẻ bị xã hội 'bỏ rơi'. So với Dean – một gã sống theo cảm xúc, tùy hứng, sống để điên và điên để cứu rỗi, Sal rõ ràng là một phần nhỏ hơn và có phần phụ thuộc hơn. Sal luôn đóng vai trò làm sáng tỏ trong nhóm của mình: một Dean Moriarty – anh hùng của miền Đông, người đã dành một phần lớn cuộc đời gã cho những cuộc vui thú mây mưa, một phần lớn trong nhà tù, và một phần lớn còn lại trong thư viện công cộng và luôn tràn đầy sự sống với mỗi lời mời gọi; Carlo Marx – một nhà thơ cũng điên rồ như Dean, hai người thường trò chuyện và bàn luận những điều dại dột trên trời dưới đất; Ed Dunkel – một người đàn ông đáng yêu và tốt bụng; Remi Boncouer, kẻ vui vẻ và cũng hài hước của San Francisco.

Sal đã là người ghi nhớ, trân trọng và tái hiện lại những ký ức huy hoàng mà chính gã cũng không thể nào quên bằng cách sử dụng phương tiện quyến rũ nhất: ngôn từ và văn chương. Sal, hoặc cũng có thể gọi là Jack, để cảm xúc và suy nghĩ của mình lan tỏa trên trang giấy trong những khoảnh khắc sáng tạo hoặc khi bị ảnh hưởng bởi thuốc và ma túy; chính Jack đã phát triển một phong cách văn chương được gọi là 'viết tự nhiên' có nhiều điểm tương đồng với những giai điệu rời rạc của nhạc jazz, nơi ông có thể thỏa mãn sự đam mê của mình, thể hiện toàn bộ ký ức của mình mà không gặp bất kỳ sự cản trở nào từ các quy tắc về câu chấm câu phẩy; nơi ông viết ra những câu văn dài mà không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa (được đồn rằng Jack đã hoàn thành 'Trên Đường' trong vòng 36 giờ sau khi sử dụng thuốc).

Sal thường hỏi những cô gái mình gặp: “Em chờ đợi gì trong cuộc sống này?” nhưng chính bản thân gã cũng không biết mình muốn gì, làm gì, với mục đích gì. Gã đi khắp nơi trên nước Mỹ chỉ vì sự ham muốn phiêu lưu, khao khát trải nghiệm và cũng để theo kịp với nhóm bạn của mình, những người có tiếng và danh nổi tiếng. Bắt đầu từ New Jersey, rồi đến New York, đi qua miền Tây trên chiếc xe ô tô mà Dean đã ăn cắp, chiếc xe đã trở thành biểu tượng của sự thoát khỏi cuộc sống logic, bình thường, và trở thành một phần của cuộc sống không thể tưởng tượng được – nơi mà Dean, Sal và MaryLou “rũ bỏ gánh nặng của quần áo”, cởi trần lái xe dưới ánh nắng rực rỡ của miền Tây Hoa Kỳ. Sal và Dean đã tự giải phóng bản thân khỏi sự ràng buộc của lý trí, những quy tắc, và sự lạc lối sau cuộc chiến, để quay trở lại và tìm kiếm bản thân ban đầu.

Nhóm bạn của Sal tiếp tục cuộc hành trình, bằng xe buýt, đi bộ hoặc đơn giản là bằng việc vẫy tay nhờ đưa đi, lang thang qua mọi nơi, từ Wyoming đêm hay đến Texas nắng chói chang, để tìm kiếm Moriarty – người cha bất khả định của họ, hoặc một người bạn đồng hành mới có cùng đam mê âm nhạc, tình yêu và hiểu biết. Sự phấn khích và sự di chuyển là mục tiêu của họ. Công việc ổn định và một mái nhà ấm là điều dành cho những người muốn ổn định, còn với họ chỉ cần sự mạo hiểm.

Dean Moriarty – Người Đam Mê Sống Cuồng Nhiệt

“Sống là một điều linh thiêng và mỗi khoảnh khắc đều có giá trị” – lời của Sal Paradise có thể là giải thích tốt nhất cho việc tại sao Dean dường như tham gia vào mọi hoạt động cùng một lúc. Hắn tham gia vào mọi cuộc vui, không bao giờ ngừng lại, và luôn háo hức với mọi lời mời. Hắn là người dẫn đường, và đủ gan để trộm một chiếc xe hơi Hudson trong khi bạn bè chỉ dám chờ ngoài cửa hàng bánh mì. Hắn tán tỉnh và hứa hẹn với những cô gái hắn gặp, rồi bỏ rơi họ, phá hủy xe Cadillacs mà không ai biết lí do, và bỏ lại bạn bè của mình để thực hiện ý định của riêng mình. Hắn không ngừng nói về sự hiện diện không ngăn nắp, âm thanh rối loạn của nhạc hippie, và những trích dẫn từ truyện tranh đến tiếng gầm của động vật. Một du khách mạo hiểm mà Sal đã mô tả là mang chất 'thánh sống' của W.C.Fields, một người theo đuổi tư tưởng cộng sản trong bối cảnh của những kẻ tư bản bướng bỉnh. Dean không sợ chết, chỉ sợ buồn chán. Nếu phải mô tả Dean bằng một từ, đó chính là 'điên', điên một cách đúng nghĩa và cuồng nhiệt của hắn làm cho mọi người xung quanh phải kinh ngạc trước sự vĩ đại phi thường của nó. Theo lời của Sal, “những kẻ duy nhất khiến tôi quan tâm là những kẻ điên, điên để sống, điên để nói chuyện, khát khao tất cả mọi thứ cùng một lúc, những kẻ không bao giờ chán, mà luôn đốt cháy như ngọn nến trong đêm”.

Dean (hay Cassady) đã là nguồn cảm hứng lớn để Jack viết nên một câu trả lời cho “Huckleberry Finn” của thế kỷ 20. Dean với sự ham muốn du lịch không giới hạn - như một loại thức ăn, một loại nước uống đối với hắn, hứng khởi bất chấp lúc nào, niềm khao khát không đáy đã làm cho hắn trở thành biểu tượng của miền Tây hoang dã. Nhưng Dean không phải là một gã thô sơ với những ham muốn bồng bột, mà là một viên kim cương đã được mài giũa kỹ lưỡng. Hắn đọc sách và thỉnh thoảng viết những lá thư văn vẻ đẹp, và tư duy của Dean đã vượt xa thời đại của những người hâm mộ. Hắn là anh hùng, một người đam mê cuộc sống hắn đang sống, người đã mang lại cho thế hệ Beats một cái hồn, ngăn họ rơi vào cái bẫy của tư tưởng huyền bí – một thời đại được chứng kiến bởi sự sáng tạo của Dean.

Người ta nói rằng linh hồn của Dean giống như một cơn gió. Hắn luôn di chuyển và cuốn theo mọi người xung quanh, nhưng có vẻ như tất cả đều chỉ là sự tạm thời đối với hắn. Hắn sẵn sàng bỏ qua bạn bè và những mối quan hệ để theo đuổi niềm vui mới, những ý tưởng hấp dẫn hơn. Hắn không thể dừng lại ở một nơi, chờ đợi điều gì đó cụ thể. Đó là số mệnh của Dean, đi suốt cuộc đời, sống hết mình trong cuộc sống điên rồ của mình.

Thế Hệ “Beat” – Sự Đổ Vỡ Hay Là Sự Sống Say Mê?

Beats dường như chỉ có một mục tiêu duy nhất, và đó là cuộc sống. Họ sợ cái chết và chiến tranh, lo sợ rằng cuộc đời sẽ kết thúc trước khi họ thực hiện được những ước mơ của mình. Họ lo sợ rằng cái chết sẽ đến trước, và họ cố gắng trải nghiệm hết mình cuộc sống này khi còn có thể. Họ nhận ra rằng chủ nghĩa vật chất của Ước Mơ Mỹ là hão huyền và không đáng để quan tâm. Vì lí do đó, Jack Kerouac gọi thế hệ của mình là 'thánh sống', họ đã được giải thoát khỏi những ràng buộc của tham vọng và tiền bạc, và luôn tìm kiếm những sự thật sâu sắc hơn mà cuộc sống mang lại.

Nhắc đến Thế Hệ Beat, không thể bỏ qua nhạc jazz. Jazz là một phần không thể thiếu trong cuốn sách này, hiện diện ở khắp mọi nơi: trong các quán bar, trong phòng thuốc lá, trong các bữa tiệc cuồng nhiệt với ít nhất một nghệ sĩ jazz tham gia. Có hàng chục nghệ sĩ jazz nổi tiếng được đề cập trong sách, là nguồn cảm hứng vô tận cho Sal và Dean.

Trên Đường không chỉ là một câu chuyện du lịch điên rồ của Jack Kerouac và Neal Cassady, mà còn là một bước tiến lớn trong văn hóa Mỹ sau chiến tranh, khi mọi người bắt đầu trân trọng tự do, sự phóng túng, và cuộc phiêu lưu của tuổi trẻ. Nó là câu chuyện của một thế hệ bị lạc lối giữa những ràng buộc của cuộc sống, và chỉ có một con đường duy nhất cho họ: trên con đường đi.

Đánh giá chi tiết bởi Hồng Nhung - MytourBook