[MytourBook] Đánh Giá Sách 'Về Nhà': Hành Trình Tìm Kiếm Lại Gốc Rễ Của Bản Thân

Có hàng nghìn cuốn sách tự truyện của nhiều tác giả mà đã thu hút tôi rất nhiều, nhưng “Về Nhà” của Phan Việt là một câu chuyện hoàn toàn khác mà tôi được đọc, câu chuyện về “Cuộc tìm kiếm lại cội nguồn của bản thân”.

Phan Việt là tác giả của các tập truyện ngắn Phù phiếm truyện (2005, giải Nhì cuộc Vận động sáng tác Văn học tuổi 20 lần III); Nước Mỹ, nước Mỹ (2009); tiểu thuyết Tiếng người (2008); và bộ sách Bất hạnh là một tài sản (2013). Sinh ra và lớn lên tại Việt Nam, sau khi tốt nghiệp Đại học Ngoại thương Hà Nội, chị đã đạt được bằng tiến sĩ tại Đại học Chicago và hiện đang làm việc như một giáo sư trợ giảng, giảng dạy đại học tại Mỹ. Ngoài việc viết văn, Phan Việt còn làm việc trong lĩnh vực báo chí, dịch thuật, biên tập và biên soạn sách.

Về nhà là một trong ba cuốn sách trong bộ “Bất hạnh là một tài sản”. Đây là câu chuyện tự kể về các mâu thuẫn nội tâm của chính tác giả và hành trình đầu tiên tiếp xúc với các khái niệm Phật giáo. Phan Việt đã mở ra những câu chuyện về cuộc sống của chính mình, kèm theo những thông tin hữu ích về triết lý sống và bản chất của sự tồn tại trong thế giới. Điều đặc biệt thu hút tôi ở cuốn sách này là tác giả không sử dụng những ý kiến chủ quan trong việc đánh giá mọi thứ. Về nhà thực sự cuốn hút vì nó khám phá hiện thực xã hội ở Việt Nam dưới góc nhìn khách quan của một người đã sống ở Mỹ trong 10 năm trước khi trở về Việt Nam thực hiện nghiên cứu xã hội tại một ngôi chùa làng ở Bắc Ninh. Tác phẩm là một sự quan sát tinh tế, chi tiết, là một cuộc phỏng vấn, là sự tường thuật về các câu chuyện và suy nghĩ của các nhân vật. Về nhà không chỉ đơn giản là câu chuyện của những vị sư, mà còn là câu chuyện của chính tác giả khi khám phá ra con đường dẫn đến nguồn gốc của mình.

Tác giả phát biểu:

...Trải qua ba tuần liên tục tiếp xúc với hai thế giới Việt Nam - Mỹ, dù bên ngoài tôi cười nói bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, trong lòng tôi có một người ngồi yên lặng nhìn tất cả những gì diễn ra xung quanh, vẫn đang đưa ra quyết định và hành động, bởi không thể tin vào bất cứ điều gì để phản ứng với bất kỳ điều gì. Tin tưởng vào điều gì cũng không đúng. Phản ứng với bất cứ điều gì - dù bên ngoài có vẻ như có phản ứng - đều là sai lầm. Chín sinh viên đi cùng tôi là chín thế giới nội tâm, liên tục biến đổi và sẵn sàng nổ tung khi đối mặt với thực tại ở Việt Nam. Cười mà bất ngờ khóc. Nhưng những người Việt Nam mà tôi gặp là những thế giới nội tâm khác nhau - cũng liên tục thay đổi và sẵn sàng bùng nổ khi bị nén. Dưới sự vui vẻ, cuộc sống dường như không giới hạn và không quan tâm của cả người Việt Nam và người Mỹ là sự yếu đuối to lớn. Dường như mỗi người trong chúng ta đều cố gắng sử dụng son phấn, quần áo, xe hơi, nhà cửa, danh thiếp, hôn nhân, con cái, bạn bè, công việc và các vật dụng cá nhân khác để tạo ra một tấm vải che phủ những khoảng trống khó khăn. Chỉ cần một mũi kim, tấm vải sẽ bị thủng và cả cơn dòng nước mắt, sự tức giận, cô đơn, nỗi sợ hãi và sự cuồng nộ sẽ tràn ra. Khi khóc, dù là người Việt hay Mỹ, đều giống nhau.

Mâu thuẫn là động lực cho sự phát triển. Bất hạnh là một món quà - thức ăn cho sự trưởng thành của tâm hồn. Sau khi ly hôn, Phan Việt sống trong sự không chắc chắn. Vượt qua nỗi đau trong cuộc hôn nhân tan vỡ, Phan Việt bắt đầu hành trình vào sâu bên trong bản thân và có kết nối với chùa. Tình yêu bên trong là quyết định. Chúng ta không thể biết cách yêu thương người khác đúng cách nếu chưa biết cách yêu thương bản thân mình. Ngôi chùa này là sự giao thoa của nhiều thế giới. Phan Việt đã trải qua từ sự ngạc nhiên này đến sự ngạc nhiên khác mà có lẽ nhiều người trong chúng ta cũng muốn trải qua những trải nghiệm khó giải thích tương tự như Phan Việt: hiện tượng ma nhập, các vấn đề tâm linh hoặc như việc các sư ông trẻ bỏ cuộc sống hiện tại để nhập môn tu hành.

...Nếu là vài năm trước đây, tôi sẽ không do dự nói rằng những gì tôi thấy trong chùa là mê tín, một sản phẩm của tư duy hẹp hòi và lạc hậu. Rằng nó chỉ là một giai đoạn khác của tâm trí tôi, một loại mê cung suy tưởng...

...Sắp đến thời gian rời bỏ sự an trú, sắp phải rời khỏi chùa để trở về Mỹ, tôi không thể không suy nghĩ. Trái tim của tôi dường như luôn chia đôi - chia đôi nhưng không thực sự chia đôi. Một nửa của tôi giống như một con cừu non, luôn sợ hãi, luôn muốn tránh xa; một nửa khác như một cô gái yếu đuối, chỉ muốn che mặt mình với màn áo, trốn tránh cuộc sống bên ngoài; một nửa khác lại như một chiến binh kiên cường, sẵn sàng đối mặt với mọi thử thách. Một nửa luôn cảm thấy nhỏ bé, chỉ muốn thực hiện các hoạt động nhỏ nhặt như lau chùa, trồng rau, pha trà cho Phật và tổ, không mong muốn gì hơn; một nửa lại muốn chinh phục núi sông, vượt qua khó khăn, tham gia vào cuộc sống của thế giới, thực hiện những việc lớn lao, mong muốn những thành tựu lớn lao, một ngôi chùa rộng lớn, rộng lớn trên toàn thế giới... Đôi khi tôi cảm thấy mình không làm được gì cả; nhưng cũng có lúc tôi cảm thấy mình có thể làm bất cứ điều gì trên trời đất. Vậy thì sao nhỉ?

Thực sự, sau một thời gian dài sống và làm việc ở Mỹ như vậy, tác giả Phan Việt đã không thể tránh khỏi việc trở nên lý trí, luôn đặt ra câu hỏi về tại sao, và tìm kiếm lời giải thích cho mọi điều. Cho đến khi Phan Việt gặp phải 'ma' bên trong chính mình, dẫn đến một trải nghiệm tâm linh mà nhiều người Việt cũng rất quan tâm và tò mò. Từ câu chuyện này, một thế giới hoàn toàn mới được mở ra, một thế giới mà logic không thể tiếp cận, nơi mà con người muốn khám phá bản thân mình bằng cách không dùng lý trí.

...Mặc dù chỉ trong một khoảnh khắc trước khi biến mất, tôi đã cảm nhận được sự chênh lệch giữa những gì tôi trải nghiệm hàng ngày với một trạng thái tâm linh khác biệt - mạnh mẽ hơn, rộng lớn hơn, và chính xác hơn rất nhiều. Một trạng thái có câu trả lời cho mọi thứ. Một thế giới mà logic không thể đến được, không thể bằng suy nghĩ của con người.

Tâm linh hoặc không tâm linh, cái mà tôi đã sử dụng suốt thời gian qua để học và hành xử, dường như chỉ là một phần rất nhỏ và không đáng tin để tiếp xúc thực sự với thế giới. Nó khiến ta sống trong thế giới ảo và tương tác với nhau theo cách của thế giới ảo...

Trong chuyến đi trở về Việt Nam để làm công tác nghiên cứu xã hội, Phan Việt gặp gỡ các sư ông, sư thầy tại chùa và bắt đầu tự hỏi về ý nghĩa của cuộc sống. Trong một thế giới phức tạp như hiện nay, có những vấn đề mà chúng ta không thể dự đoán được, những khó khăn khiến ta bối rối, những thất bại mà ta không thể tránh khỏi. Và trong tất cả những lúc đó, ta luôn tự hỏi, 'Tại sao cuộc đời của tôi lại như vậy?'

...Đối với những phước báo từ kiếp trước, tôi đã gặp đủ loại người để nhận thấy một sự thật nhất định. Có người sinh ra đã biết rằng họ phải làm những điều lớn lao - bất kể họ có xuất thân như thế nào. Họ có thể vượt qua mọi khó khăn mà không bận tâm về sự giàu có hay danh vọng. Còn có những người chỉ tập trung vào những điều nhỏ nhặt, chỉ ước mơ về thành công nhỏ bé; ngưỡng mộ sự giàu có và danh vọng như những thứ xa xỉ...

Mọi sự tồn tại trong thế giới đều có nguyên nhân của nó. Như Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sau khi đạt đến sự giải thoát đã dạy cho chúng ta rằng 'Cuộc sống là biển khổ, quay về đầu đó là bờ'. Câu này ý nghĩa rằng khi chúng ta chìm đắm trong tài sản, danh lợi, quyền lực, tham lam và sự hưởng thụ, chúng ta có thể bị buộc vào sự hòa mình và mất đi tự do. Phải nhìn thấu suốt nửa thế giới còn lại, không bị bó buộc bởi lòng tham, ganh đua, và cướp bóc. Đó là thế giới mà Phan Việt đang khám phá.

Tôi muốn tìm hiểu sự thật về cuộc sống và thế giới. Sự thật mang lại tự do, và tự do mang lại hạnh phúc. Tôi từng nghĩ rằng khoa học sẽ dẫn đến sự thật và tự do, nhưng thực tế không phải vậy. Dù có bao nhiêu bằng cấp, tôi vẫn không có tự do với những cảm xúc đơn giản như yêu, ghét, giận dữ, và sợ hãi.

Tôi cảm thấy rằng việc tìm hiểu đạo Phật có thể giúp tôi tìm được sự giải thoát. Tôi chấp nhận khả năng sai lầm hơn là không tìm kiếm. Cuộc sống chỉ đáng sống khi ta học từ những trải nghiệm ý nghĩa nhất.

Vào thời điểm này, tôi mơ hồ cảm thấy rằng việc tham gia vào đạo Phật có thể giúp tôi thoát khỏi sự lúng túng. Có thể tìm thấy sự giải thoát ngay tại đây, không cần phải chờ đợi từ bất cứ nguồn nào khác.

Tôi có thể sai, nhưng tôi sẵn lòng chấp nhận việc sai lầm hơn là im lặng và không tìm kiếm. Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi chúng ta học từ những trải nghiệm của mình.

Cho dù có thể hiểu là 'Về nhà' chỉ việc trở về bản nguyên của linh hồn sau những cuộc tìm kiếm và vật lộn, tìm lại chính mình sau những đấu tranh để hoà hợp với thế giới bên ngoài và bên trong, để khám phá con người thực sự của mình. 'Về nhà' là hành trình để tìm lại bình an, sự yên lặng của tâm hồn, để trở thành chính mình, không phải là để thích nghi với xã hội. Chúng ta vẫn đang trên hành trình 'Về nhà', và tác giả Phan Việt cũng thế.

Cuốn sách 'Về nhà' không chỉ là một tự truyện về những trải nghiệm và thay đổi quan điểm của tác giả. Từ những cảm xúc và sự kiện trong câu chuyện, chúng ta có thể rút ra những bài học cho chính mình, tiếp tục trưởng thành. Sự ham muốn về vật chất, danh vọng, địa vị dần dần trở nên vô nghĩa khi ta nhận thức được ý nghĩa thực sự của cuộc sống. Khi trải qua đủ thăng trầm, ta muốn quay về với chính mình hơn để tìm lại bản thân sau những lần lạc lối.

Dù câu trả lời có gì đi nữa, nó chỉ là một phần của câu chuyện, một ý niệm, một ghi chú. Đôi khi, ta phải tự mình tìm kiếm. Cuốn sách này không nhằm mục đích đưa ra câu trả lời cho bạn. Tác giả cũng không hy vọng rằng câu chuyện của mình sẽ giúp tất cả mọi người. Ông chỉ hy vọng nó có thể giúp một số người tìm thêm thông tin và can đảm trên con đường của họ.

Việc gấp lại cuốn sách không đồng nghĩa với việc kết thúc cuộc hành trình tìm kiếm bản thân. Mỗi người khi đọc 'Về nhà' sẽ có những trải nghiệm riêng biệt dựa trên quan điểm và trải nghiệm của mình. Tuy nhiên, điều quan trọng là sự động viên không ngừng để bắt đầu hành trình trở về nhà của mình.

Đánh giá chi tiết từ Vy Hoshi - MytourBook