Buzz
1. Nấm là gì?
Nấm (Tên khoa học: Fungi, tên tiếng Anh: Mushroom) là loài sinh vật eukaryote dị dưỡng, có thành tế bào cấu tạo từ kitin. Chúng hấp thụ oxy và thải CO2 giống như con người và cây xanh. Hiện nay, đã có hơn 70.000 loài nấm được phát hiện trong tự nhiên.
Nấm được phân loại thành hai loại chính dựa trên hình thức phát triển: loại nấm phát triển dưới dạng sợi đa bào, tạo nên thể sợi, và loại nấm phát triển dưới dạng đơn bào. Phần lớn nấm thuộc loại sợi đa bào.
Quá trình sinh sản của nấm được chia thành hai loại chính: sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính.
- Sinh sản hữu tính: Xảy ra khi nấm phát tán các bào tử từ các phiến hoặc tia dưới mũ nấm vào không khí.
- Sinh sản vô tính: Áp dụng khi nấm chưa phát triển thành mũ nấm.
Cấu trúc của nấm bao gồm năm phần cơ bản:
- Tơ nấm (thể sợi): Là giai đoạn phát triển đầu tiên, bắt nguồn từ môi trường sinh trưởng như phôi nấm, đất hoặc gỗ. Tơ nấm sẽ phát triển, hấp thụ dinh dưỡng và trở nên đủ mạnh để hình thành nấm. Khi tơ đã bao phủ một cục phôi, nó sẽ phát triển thành nấm trên phần thân khi có đủ oxy và ánh sáng.
- Bao gốc: Một số loại nấm như Nấm Rơm có phần bao gốc, nhưng không phải tất cả các loại nấm đều có đặc điểm này.
- Thân/cuống nấm (stipes): Phần này hỗ trợ nâng mũ nấm lên cao và giúp bào tử phân tán xa hơn. Một số loại nấm không có thân như Nấm Mèo/Tuyết/Hầu Thủ, trong khi một số khác có vòng cuống, thường có độc và cần tránh.
- Mũ nấm (Pileus): Phần mũ là phần cuối cùng phát triển của nấm. Trong điều kiện thuận lợi, mũ và thân phát triển đồng thời, nếu không thì mũ sẽ hình thành sau. Một số loài có vảy trên mũ, thường có độc và cần phải tránh xa.
- Tia/Phiến nấm (Lamelle): Dưới mũ nấm thường có các tia hoặc phiến nấm, là nơi sinh sản và phát tán bào tử khi nấm đã trưởng thành.
2. Nấm có phải là thực vật không?
Nấm không được xếp vào nhóm thực vật vì những lý do sau đây:
- Nấm không chứa chất diệp lục và không thực hiện quá trình quang hợp như các loại thực vật khác.
- Vách tế bào của nấm được cấu tạo từ glucan và chitin, trong khi vách tế bào thực vật được cấu tạo từ xenlulose.
- Nấm lưu trữ đường dưới dạng glycogen, còn thực vật lưu trữ dưới dạng tinh bột.
- Nấm chủ yếu cung cấp protein, trong khi thực vật cung cấp chất xơ.
- Nấm có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt trong môi trường thiếu ánh sáng, trong khi đó thực vật cần ánh sáng đầy đủ để phát triển mạnh mẽ.
- Nấm sử dụng các sợi tơ để thu thập dinh dưỡng và nuôi quả thể, thay vì dùng rễ cây như đa số thực vật khác.
- Nấm sinh sản bằng cách phát tán bào tử (cả hữu tính và vô tính) từ phía dưới phiến nấm ra khắp môi trường, khác biệt với quá trình thụ phấn ở thực vật.
3. Nấm có vai trò gì?
- Trong hệ sinh thái: Nấm giúp phân hủy chất thải và xác động thực vật thành các chất đơn giản, cung cấp dinh dưỡng cho cây xanh và làm sạch môi trường.
Trong cuộc sống hàng ngày: nhiều loại nấm được dùng trực tiếp làm thực phẩm, một số khác được sử dụng làm thuốc. Trong ngành công nghiệp thực phẩm, nấm men được ứng dụng trong sản xuất bánh mì, bia, rượu, và nhiều sản phẩm khác.
4. Các loại nấm ăn được và lợi ích dinh dưỡng của chúng
a. Các loại nấm ăn được
- Nấm mỡ: Có nguồn gốc từ châu Âu và Bắc Mỹ, là loại nấm hiếm hoi có thể ăn sống. Nấm mỡ được trồng rộng rãi vì hương vị thơm ngon và hàm lượng dinh dưỡng cao, bao gồm chất xơ, canxi, sắt, phốt pho, tro và các vitamin C, B1, B2. Nó cũng rất giàu protid và các amino acid như alanine, threonine, leucine, aspartic acid, glycine...
- Nấm tai mèo (hay mộc nhĩ) là loại nấm phổ biến trong ẩm thực châu Á. Với màu nâu sẫm hoặc đen, nấm tai mèo thường mọc quanh thân cây mục và có cảm giác dai giòn khi ăn. Nấm tai mèo chứa nhiều dinh dưỡng như protid, lipid, glucid, chất xơ, b-caroten và hàm lượng vitamin, khoáng chất cao hơn nhiều so với thịt và rau, như vitamin B1, B2, phốt pho, canxi, sắt...
- Nấm kim châm: Còn được gọi là nấm kim chi hoặc nấm giá, nấm kim châm thường xuất hiện trong các món lẩu. Nấm này có kết cấu mềm, dai và giòn vừa phải. Nó cung cấp nhiều dưỡng chất cần thiết như protein, lipid, carbohydrate, chất xơ và đặc biệt là 8 loại axit amin thiết yếu cho cơ thể.
- Nấm rơm: Loại nấm này phát triển trong các bụi rơm rạ, có màu trắng xám hoặc xám đen. Nấm rơm chứa nhiều vitamin như A, B1, B2, PP, D, E, C và các axit amin quan trọng.
- Nấm hương (hay nấm đông cô): Thường mọc trên các cây lớn như cây dẻ, sồi, phong và chủ yếu phân bố ở châu Á, bao gồm Việt Nam. Nấm hương khi trưởng thành có màu nâu sậm và chân nấm hình trụ đính vào phần mũ. Nấm hương cung cấp nhiều dinh dưỡng như protein, chất xơ, polisaccarit và các vitamin nhóm B như B1, B2, B3, B6.
- Nấm tuyết (hay mộc nhĩ trắng): Với màu trắng tinh khiết và hình dạng như tuyết, nấm tuyết cung cấp nhiều dinh dưỡng quý giá như chất béo không bão hòa, protein, vitamin A, B1, B3, B5, B6, C, D, E và các vi khoáng như photpho, canxi, đồng, kẽm, selen. Nấm tuyết được dùng trong nhiều món ăn, cả món chay lẫn món mặn.
- Nấm bào ngư (hay nấm sò): Xuất xứ từ Đức, nấm bào ngư mọc trên các thanh cây già cỗi và xếp chồng như bậc thang. Nấm có màu trắng hoặc xám và cung cấp nhiều dưỡng chất như khoáng chất, chất xơ, kẽm, magie, phốt pho, kali, sắt và các vitamin nhóm B.
- Nấm linh chi: Loại nấm này nổi bật với nhiều lợi ích tuyệt vời như bảo vệ gan, giải độc cơ thể, tăng cường trí não và đặc biệt có tác dụng mạnh mẽ trong việc phòng chống ung thư. Nhờ vào những đặc điểm này, nấm linh chi đã từ lâu được dùng làm dược liệu trong y học.
b. Lợi ích dinh dưỡng của nấm
- Nấm có khả năng chống oxy hóa: Nấm chứa selen, một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do gây hại và giảm nguy cơ mắc các bệnh như tim mạch và ung thư. Chất này cũng hỗ trợ chống lão hóa và nâng cao hệ miễn dịch.
- Nấm hỗ trợ cải thiện cholesterol và sức khỏe tim mạch: Nấm chứa beta glucan, một dạng chất xơ hòa tan, cùng với các vitamin nhóm B như riboflavin, niacin và axit pantothenic. Những dưỡng chất này không chỉ giúp cải thiện cholesterol mà còn tăng cường sức khỏe tim mạch, kiểm soát lượng đường trong máu, giảm nguy cơ tiểu đường loại 2, hỗ trợ tiêu hóa và duy trì làn da khỏe mạnh.
- Nấm cung cấp khoáng chất đồng, hỗ trợ cơ thể trong việc tạo ra tế bào hồng cầu và cung cấp oxy đến các bộ phận. Khoáng chất này cũng góp phần duy trì sức khỏe của xương và dây thần kinh.
Trên đây là bài viết của Mytour với chủ đề Nấm là gì? Nấm có phải là thực vật không? Vai trò của nấm trong tự nhiên là gì?. Hy vọng rằng thông tin trong bài đã mang lại cho bạn nhiều kiến thức hữu ích.
