Chuyên gia tư vấn: Bác sĩ chuyên khoa I Trần Văn Sáng - Bác sĩ Da liễu - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Đà Nẵng.

Nấm sợi là một trong những vấn đề về bệnh da ngoại trời. Mặc dù không đe dọa tính mạng, nhưng nó mang lại sự khó chịu, ngứa ngáy và tác động đến cuộc sống hàng ngày. Những nguyên nhân gây ngứa, nếu không được điều trị đúng cách, có thể khiến nấm phát triển mạnh mẽ và gây ngứa nặng hơn.

Nấm sợi trên da (hay còn gọi là dermatophytosis) là một bệnh phổ biến, đặc biệt là ở những quốc gia có khí hậu nóng ẩm như Việt Nam. Điều này là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loại nấm, trong đó có nấm sợi.

Nấm sợi trên da không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng thường xuất hiện các triệu chứng kích thích gây ngứa, và nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể lan ra rộng, gây tổn thương nặng cho da.

Có 3 loại nấm sợi phổ biến gây bệnh cho con người, bao gồm: Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum.

Nấm sợi có thể lây nhiễm từ nhiều nguồn khác nhau, chủ yếu là đất (geophilic organisms), động vật (zoophilic) hoặc người bệnh (anthropophilic).

Các điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm sợi và gây mắc bệnh da bao gồm:

• Sống trong môi trường thiếu sinh hoạt, ẩm thấp, sống tập thể, ngủ chung và sử dụng chung vật dụng cá nhân như quần áo.
• Thời tiết thay đổi, ẩm ướt, khí hậu nóng ẩm (thường xuất hiện vào mùa xuân ở miền Bắc Việt Nam), việc ra nhiều mồ hôi làm thay đổi độ pH của da.
• Da bị kín sát, da khô, sự rối loạn cấu trúc lớp sừng.
• Rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch, sử dụng kháng sinh lâu dài, sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch.

Bệnh da do nấm sợi thường xuất hiện ở các vùng nhất định trên cơ thể:

Bệnh này thường gặp ở những người thường xuyên mang giày. Biểu hiện thường gặp bao gồm:

• Bong tróc: Lớp da ở lòng bàn chân bong tróc thành từng vảy nhỏ, sau đó lan ra toàn bộ lòng bàn chân. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể lan sang cả bàn chân còn lại. Ngứa ít.
• Viêm kẽ: Viêm nở ở ngón bàn chân tạo nên kẽ chân đỏ, nứt nẻ, nếu bị bỏ qua có thể dẫn đến chảy nước, ngứa và đau nhiều.
• Tổ đỉa: Mụn nước nằm sâu dưới da, khó vỡ. Khi chúng vỡ, da bị lỗ chỗ, gây ngứa và đau rát.
• Viêm móng: Móng xuất hiện các đốm trắng, đường trắng từ bờ tự do hoặc bờ bên, màu vàng bẩn, dễ mủn.

Nguyên nhân chủ yếu là nấm Trichophyton rubrum và Trichophyton mentagrophytes. Một số trường hợp có thể do nấm Epidermophyton floccosum.

Nấm ở khu vực bẹn thường do nấm Epidermophyton inguinale và Trichophyton rubrum gây ra. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Vùng da bị tổn thương xuất hiện các đốm đỏ, với vảy nhỏ, dần lan ra tạo thành hình tròn hoặc hình bầu dục. Bề mặt da trở nên đỏ, mép hơi cao, có nhiều mụn nước và vảy da.
• Các mảng nối liền thành các hình cung lớn, màu nhạt, gây ngứa mạnh.

Nấm vùng mặt thường do nấm T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis gây ra. Dấu hiệu phổ biến khi mắc bao gồm:

• Vùng da tổn thương trở nên đỏ, gây cảm giác rát, với kích thước từ 1-5 cm.
• Bờ cao so với bề mặt da, đôi khi không rõ, và có vảy da ngứa.

Bất kỳ loại nấm sợi nào cũng có thể gây ra bệnh nấm thân mình. Các nấm phổ biến bao gồm: T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis và T. tonsurans.

Các dấu hiệu thường gặp:

• Xuất hiện mụn nước, hình thành các đám tròn hoặc hình cung.
• Vết tổn thương có thể lan rộng ra vùng xung quanh, gây ngứa nhiều.
• Nhiễm nấm có thể khu trú hoặc lan tỏa ra toàn bộ cơ thể tùy thuộc vào đặc điểm cá nhân.

Bệnh nấm ở khu vực râu ít phổ biến, thường xuất hiện ở những người làm nông thường xuyên tiếp xúc với động vật. Bệnh nấm râu có 2 hình dạng nhận biết:

Hình dạng tóc: do nấm Violaceum, rubrum gây ra. Sợi tóc bị gãy và bong vảy hoặc có trường hợp sợi tóc không bị gãy, vẫn tồn tại nhưng khô, không bong, khi nhổ lên chân râu vẫn bình thường.

Ngày nay có nhiều loại kem chống nấm ngoại vi để điều trị bệnh da do nấm sợi. Các sản phẩm thường được bác sĩ lựa chọn để điều trị bao gồm: Ciclopiroxolamin, Ketoconazole, Terbinafin, Clotrimazol.

• Người mắc bệnh nên bôi vào vùng da bị nấm từ 1-2 lần/ngày trong khoảng 3-4 tuần.
• Ngoài việc sử dụng kem điều trị, người mắc bệnh cần thay đổi thói quen sinh hoạt để ngăn chặn sự lây nhiễm từ nấm sợi như:
• Vệ sinh cá nhân thường xuyên, tránh mặc quần áo ẩm, giày thoáng khí, không sử dụng giày (nếu nấm ở chân).
• Thường xuyên thay quần áo và phơi quần áo dưới ánh nắng mặt trời, đặc biệt là quần áo lót.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây nhiễm từ động vật như chó, mèo.
• Không chia sẻ quần áo, chăn, màn và các vật dụng cá nhân với người bị nấm.
• Tránh sử dụng các sản phẩm hóa chất như xà phòng và chất tẩy rửa. Trong thời gian điều trị, nên tắm bằng nước sạch.
• Dọn dẹp và giữ vệ sinh nhà cửa, giặt chăn màn thường xuyên.
• Nên thăm các cơ sở y tế, phòng mạch da liễu uy tín để được tư vấn và điều trị chính xác từ bác sĩ.

Biến chứng chủ yếu của bệnh da do nấm sợi là gây ngứa, dẫn đến tình trạng gãi. Tổng quát, bệnh da do nấm sợi không nguy hiểm nhưng gây khó chịu, do đó cần lưu ý và điều trị kịp thời.

• Vảy nến đồng tiền: Những điều cần biết
• U mềm lây: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
• Bệnh chốc lở dùng thuốc gì?