'Nam tước trên cây': Một sự tồn tại trong sự tĩnh lặng

Nam tước trên cây [1] ra đời như thế, có lẽ, một điều khác biệt trong văn chương hiện đại, viết vào năm 1956-1957 bởi một tác giả ở tuổi ba mươi hai; một câu chuyện trôi ra khỏi mọi định nghĩa chính xác, giống như nhân vật nhảy từ cành sồi xanh sang cành minh quyết, luôn không thể hiểu rõ, hơn cả một sinh vật hoang dã.

'   Mê mẩn, Sáng tạo, Phiêu lưu   '

Những cuốn sách đó, trên cùng kệ sách truyền thống, sẽ nằm cạnh các phiên bản thiếu nhi từ các tác phẩm kinh điển như Đơn Quixote và Du ký của Gulliver; và như vậy, là những cuốn sách mà tác giả muốn trở lại tuổi thơ để đắm mình trong trí tưởng tượng, thể hiện một mối liên hệ đặc biệt với các tác phẩm mang ý nghĩa và luận điệu, mà về chúng, hàng thư viện đã viết, nhưng cũng thể hiện sự tiếp nhận của trẻ em thông qua các tình huống và hình ảnh khó quên.

Trong sự phát triển rõ ràng của Nam tước trên cây, người đọc cảm nhận sự hồi tưởng - hoặc đúng hơn là sự tiếc nuối - về thời thơ ấu đầy vui vẻ của mình, với vô số nhân vật và tình tiết lầy lội. Cũng có thể tìm thấy sự tương đồng với các câu chuyện phiêu lưu kinh điển, nơi nhân vật phải đối mặt với những thách thức cụ thể, như Robinson Crusoe trên một hòn đảo hoang, hoặc Phileas Fogg vòng quanh thế giới trong 80 ngày. Tuy nhiên, ở đây, các thách thức là điều vô lý và khó tin; không còn phản ánh thực tế như trong tiểu thuyết phiêu lưu, mà là một phần của sự phiêu lưu trong tưởng tượng của tác giả.

'     Khung cảnh thế kỷ 18   '

Tuy nhiên, đây không phải là 'cuộc trao đổi triết học'. Voltaire và Diderot đã trình bày một lập luận trí thức rõ ràng để ủng hộ thông qua sự phức tạp của các tác phẩm tưởng tượng của họ, và chính logic của cuộc tranh luận đã thúc đẩy cấu trúc câu chuyện; trong khi với tác giả Nhà quý tộc dưới cây, hình ảnh được thúc đẩy lên trước, và câu chuyện phát sinh từ một nền tảng vững chắc gắn liền với việc phát triển hình ảnh và sáng tác tưởng tượng.

Điều này cũng không phải là 'tiểu thuyết lịch sử'. Các quý tộc và những người khai sáng, Jacobin và Napoleon, chỉ là các nhân vật lôi cuốn trong một vở kịch múa. Ngay cả các quan điểm đạo đức (cá nhân với ý chí, một động lực cuộc sống của những Kẻ Chủ trước hết) ở đây được tái hiện như những bức tranh biếm họa từ một gương biến dạng. Nếu xem xét đây là 'tiểu thuyết lịch sử', thì với tác giả, đó là chủ đề của một tình yêu không ngừng thổ lộ nhưng biết rằng nó không thể được thực hiện, vì văn chương không thể chứa đựng hết mùa.

'   Quang cảnh Liguria [2]   '

Câu chuyện diễn ra trong một địa điểm tưởng tượng: Ombrosa (Bóng Râm), nhưng chúng ta nhanh chóng nhận ra rằng Bóng Râm là một địa điểm không rõ ràng ở Bờ Liguria. Dựa trên lý lịch của tác giả, chúng ta biết ông là người San Remo, đã trải qua tuổi thơ và tuổi trẻ ở thị trấn nhỏ này cho đến một thời điểm ngắn sau Thế chiến II; các tác phẩm khác của tác giả cho thấy mối liên hệ với quê hương của mình được gắn kết bởi những ký ức rất xa xưa (một gia đình chủ trang trại lâu đời ở địa phương này), gần gũi với thiên nhiên (trong nhiều câu chuyện của ông có nhân vật là ông già, thợ săn giỏi, người trồng cây đam mê, trở về ruộng đồng của họ sau khi đã đi khắp thế giới để nghiên cứu nông học), một gia đình theo truyền thống phong tục, tư duy Mazzini [3], liên kết với chủ nghĩa lý tưởng của thế kỷ 18 - 19: và từ đó, nhiều yếu tố của câu chuyện không phải là sản phẩm của việc pha trộn văn hóa mà là một phần của ký ức của tác giả (sau đó có thể được hòa nhập với một số câu chuyện địa phương).

Tuy nhiên, toàn bộ cảnh quan địa lý và lý tưởng này đã mất đi trong quá khứ: chúng ta biết rằng Bờ biển sau chiến tranh đã không còn nhận ra được nữa, vì sự hỗn loạn với các tòa nhà đô thị được chen chúc đến mức chúng trở thành một khu rừng xi măng; chúng ta biết rằng sự tham lam kinh tế và một tinh thần tiêu dùng dễ dãi đang chiếm ưu thế trong các mối quan hệ con người ở một phần lớn của xã hội. Vì vậy, chỉ từ sự kết hợp của tất cả các yếu tố này mà chúng ta mới có thể suy luận được nguồn gốc chân thành của câu chuyện, là một điểm xuất phát của việc sáng tạo thơ ca. Bắt đầu từ một thế giới không còn tồn tại nữa, tác giả trở về một thế giới chưa bao giờ tồn tại nhưng vẫn chứa đựng những hạt giống của những gì đã tồn tại và có thể tồn tại, những sự phát triển về quá khứ, hiện tại, và những câu hỏi về kinh nghiệm cá nhân.

'   Sự tìm kiếm một nền đạo đức   '

Thậm chí cả hướng tiếp cận này cũng chỉ là một cái nhìn thoáng qua, nó chưa từng được đào sâu vào. Cậu bé trên cây muốn trở thành một nhân vật không tuân thủ, một dạng của GiganteTore [4] trong bối cảnh của một thế giới đầy bão táp? Bài học đầu tiên mà chúng ta có thể rút ra từ câu chuyện: sự không tuân thủ chỉ mang ý nghĩa khi nó trở thành một phương thức nghiêm túc và khắc nghiệt hơn cái mà nó phản kháng. Nhưng liệu chúng ta có quá xa vời trong việc tìm kiếm ý nghĩa cho một cuốn sách mong muốn luôn là một trò đùa?

Tác giả đặt ra nhiều điều như thể tất cả đều là sự thật, nhưng cuối cùng thì chỉ có hình ảnh mà ông đã đề xuất cho chúng ta: một con người sống trên cây. Liệu đó có phải là một phong cách thơ, một cách tồn tại lơ lửng trên thế giới của anh ta? Và đặc biệt, đó có phải là một phương tiện để 'làm chủ', hoặc ngược lại, để 'đưa vào'? Và chủ nghĩa duy lý thế kỷ mười tám có được đề xuất là một lý tưởng hiện tại, hay là bị trào phúng trong hướng mà Ariosto [5] và Cervantes đã châm chọc tính hiệp sĩ? Hoặc có phải Cosimo muốn đề xuất một tổng hợp mới giữa lý lẽ và phi lý lẽ? Và với tác giả, thái độ đối với Cosimo là gì?

Đó không phải là một sự mỉa mai đậm sắc thương xót bi kịch mà Cervantes dành cho Don Quixote, cũng không phải là sự tham gia lãng mạn được lọc qua một tinh thần phê phán lạnh lùng mà Stendhal dành cho Fabrice del Dongo. Thực ra, đối với những người muốn suy ngẫm về đạo đức từ câu chuyện này, có nhiều lựa chọn mở ra, mặc dù không ai có thể chắc chắn con đường nào là đúng đắn.

Điều mà chúng ta có thể xác định một cách chắc chắn: phong cách của tác giả về đạo đức, về tinh thần tự xây dựng, về bằng chứng nhân chứng, về cách sống. Và tất cả những điều này được bảo tồn và truyền bá trên những chiếc cột mảnh mai như những nhánh cây xanh được bao bọc bởi sự trống rỗng.

Theo Chúng tôi, Evan

Vũ Ngọc Thăng (phiên dịch)

Ghi chú

[1] Nam tước trên cây được xuất bản vào năm 1957. Trong phiên bản dành cho học sinh trung học năm 1965, Italo Calvino, được mời làm biên tập, đã viết lời giới thiệu dưới đây cho cuốn sách, sử dụng bút danh Tonio Cavilla. Bài dịch ở đây, với tiêu đề do người dịch đặt, đã được rút ngắn một phần trong đó tác giả so sánh Nam tước trên cây với một tác phẩm khác của Italy, và nhấn mạnh rằng nó không chỉ là một sự 'nhạo báng' tiểu thuyết lịch sử; cũng không đơn thuần là một sự 'thoái lạc đùa cợt' vào lĩnh vực của một số sử gia Italy bạn bè của ông, đang nghiên cứu về thời kì Cách mạng Pháp, về những người khai sáng và những người Jacobin.

[2] Vùng bờ biển phía tây - bắc của Ý.

[3] Giuseppe Mazzini (1805-1872): nhà yêu nước, triết gia, chính trị gia, được coi là một trong những người tiên phong của sự thống nhất nước Italy.

[4] Gian Burrasca: là tên của cậu bé nhân vật chính trong Il giornalino di Gian Burrasca (Nhật ký của Gian GiôngTố) của Vamba, tức Luigi Bertelli (1858-1920), một nhà văn, nhà báo người Italy.

[5] Ludovico Ariosto (1474-1533): là một nhà thơ người Italy.