Nâng cấp Dencun sắp tới của Ethereum có điều gì đáng chú ý?

Sau khi triển khai nâng cấp Shanghai trong 1 tháng, cộng đồng Ethereum đang tập trung vào cột mốc tiếp theo của nâng cấp, được gọi là Dencun. Vậy bản nâng cấp này có điều gì đáng chú ý? Và tác động của những thay đổi này đến mạng lưới Ethereum sẽ như thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Nâng cấp Dencun là gì?

Dencun là bước nâng cấp quan trọng tiếp theo của Ethereum, sau khi Shanghai/Shapella đã được triển khai vào tháng 04/2023. Tên gọi Dencun là sự kết hợp giữa Deneb (cập nhật ở phần Consensus) và Cancun (cập nhật ở phần Execution).

Ai quan tâm đến các chức năng cơ bản của một blockchain như Consensus, Execution hay Data Availability thì nên đọc thêm bài viết này nhé!

Nâng cấp Decun sẽ diễn ra khi nào?

Tại thời điểm này, cộng đồng phát triển Ethereum đang hoàn thành kế hoạch cho nâng cấp này. Vì vậy, cột mốc block và thời gian dự kiến cho Dencun vẫn chưa được xác định. Ước tính cơ bản nhất là Dencun sẽ diễn ra trong năm 2023.

Thông tin mới về thời gian sẽ được cập nhật ngay khi có thông báo từ đội ngũ phát triển ETH.

Nâng cấp Dencun có những đề xuất gì đáng chú ý?

Trước hết, mình sẽ liệt kê danh sách các đề xuất có khả năng sẽ được đính kèm trong nâng cấp. Sau đó, những lí giải chi tiết về tác động của từng đề xuất cụ thể sẽ được trình bày trong phần tiếp theo. Tại sao mình sử dụng từ 'có khả năng'? Bởi vì trong bài viết mới nhất của Tim Beiko (đại diện cho cộng đồng phát triển Ethereum), các đề xuất này vẫn chưa được cố định, vì vậy vẫn có thể thay đổi ở phút cuối. Các đề xuất có khả năng được đính kèm gồm:

• EIP-4844 (Proto-Danksharding): Đề xuất giảm chi phí lưu trữ dữ liệu giao dịch.
• EIP-6475: Đề xuất hỗ trợ cho 4844.
• EIP-1153: Đề xuất thay đổi cấu trúc lưu trữ dữ liệu trong các block.
• EIP-6780: Đề xuất thay đổi opcode 'SEFT-DESTRUCT'.

Ngoài các đề xuất đã nêu, một chơi xổ số xuất khác đang được xem xét để thảo luận. Các đề xuất này bao gồm EIP-2537, EIP-4788, EIP-6493,..

Tác động của các EIP trong nâng cấp Dencun

Vì phần lớn sự quan tâm của cộng đồng sẽ tập trung vào EIP-4844, do đó mình sẽ để dành đề xuất này và trình bày ở phần cuối. Trước tiên, chúng ta sẽ đi qua những thay đổi nền tảng, quen thuộc với các nhà phát triển trước và có phần...hơi 'chán chường' với người dùng thông thường. Chúng ta sẽ tiến hành ngược lại so với danh sách ở phần trước và bắt đầu với EIP-6780 nhé!

EIP-6780

Đầu tiên, chúng ta cần hiểu vai trò của opcode 'SELF-DESTRUCT'. Một cách đơn giản, đây là lệnh yêu cầu Ethereum hủy smart contract. Trước đó, lệnh này sẽ đồng thời xóa toàn bộ dữ liệu liên quan, và điều này đã tạo ra một rào cản lớn cho tương lai, vì cấu trúc dữ liệu của toàn bộ blockchain đã trải qua nhiều thay đổi là một chi phí không đáng có.

EIP-6780 chỉ dừng hỗ trợ opcode này trong trường hợp tạo và hủy smart contract không diễn ra trong cùng một giao dịch. Cụ thể, các dữ liệu (storage keys) sẽ không bị xóa trong trường hợp này và số tiền sẽ được chuyển đến địa chỉ ví ban đầu yêu cầu thực hiện thao tác.

Với các trường hợp tạo và hủy contract trong cùng một giao dịch, SELF-DESTRUCT sẽ hoạt động như bình thường như trước đây.

Tác động: Như đã đề cập ở trên, thay đổi này giúp blockchain hạn chế việc liên tục sửa đổi dữ liệu trong mạng lưới. Tạo nền tảng cho quá trình mở rộng quy mô trong tương lai.

EIP-1153

Tiếp theo, chúng ta sẽ đào sâu vào EIP-1153. Với nâng cấp này, đã có một bài viết chi tiết đính kèm các thông tin và tranh cãi xoay quanh. Anh em quan tâm có thể tìm đọc ở đường dẫn dưới đây.

Tác động: EIP-1153 giúp lưu trữ dữ liệu trên Layer-1 linh hoạt hơn, từ đó tiếp tục hỗ trợ cắt giảm phí gas. Ngoài ra, EIP-1153 giúp các thao tác sẽ được giản tiện hơn cho các lập trình viên khi tham gia xây dựng mạng lưới Ethereum. 

EIP-4844 và EIP-6475

Có một bài viết chi tiết về EIP-4844 ở đường dẫn dưới đây, anh em có thể tìm đọc thêm nếu quan tâm về vấn đề mà đề xuất này xử lý.

Nếu đã đọc qua bài viết trước đó, sẽ dễ thấy đơn vị hưởng lợi từ nâng cấp lần này là các Layer-2 (cụ thể là các giải pháp Rollups).

Tác động:

Đầu tiên, chi phí call-data mà L2 phải chi trả trong mỗi block cho L1 sẽ được cắt giảm. Từ đó sẽ mở ra một biên lợi nhuận rộng rãi hơn cho các Layer-2.

Tác động thứ hai liên quan đến mặt an toàn mạng lưới. Dù chi phí rẻ, nhưng các Layer-2 vẫn luôn bị người dùng nghi ngờ về độ phi tập trung lẫn an toàn bảo mật. Khi phần lớn các Rollups đang vận hành hiện tại (chủ yếu là các Optimistic Rollups) chưa triển khai mô hình Fault Proof chuẩn chỉnh. Ngoài ra, các ZK-Rollups cũng gặp một vài vấn đề về tối ưu hoá chi phí tạo ZK-Proof khi mạng lưới chưa thực sự có số lượng giao dịch lớn thời điểm ban đầu.

Nếu EIP-4844 được triển khai, chi phí lưu trữ data giảm, sẽ mở ra một nền tảng để các Rollup có thể tích hợp cơ chế proof một cách hiệu quả, từ đó tăng thêm điểm an toàn cho mạng lưới.

Tác động cuối cùng (khó nhận biết đối với người dùng ở các lớp ứng dụng) là việc 'làm sạch' cách vận hành ở dưới hạ tầng, chuẩn bị cho những cải tiến lớn trong tương lai. SSZ (hoặc Simple Serialize) là cơ chế được sử dụng trong Beacon Chain (thay vì phương thức RLP - 'Recursive-Length Prefix'  như trong quá khứ). EIP-4844 sẽ dẫn mạng lưới dần dần theo hướng này.

Chú ý: Để tránh nhầm lẫn, anh em có thể coi SSZ và RLP là cách tổ chức lại dữ liệu trong mạng lưới, sắp xếp sao cho hoạt động hiệu quả nhất.

Và như đã đề cập ở phần tổng quan trước đó, EIP-6475 sẽ là đề xuất bổ sung cho EIP-4844. Chi tiết, vì EIP-4844 dẫn dần đến việc tổ chức SSZ, nên EIP-6475 sẽ là đề xuất điều chỉnh liên quan đến điều này. EIP-6475 sẽ thiết lập cơ sở cho SSZ, phù hợp và tạo điều kiện cho loại giao dịch 'blob' (loại giao dịch phân nhỏ dữ liệu) của EIP-4844.

Cập nhật:

Theo thảo luận ngày 15/05 từ đội ngũ Ethereum, hướng phát triển cho các giao dịch blob lại được dịch chuyển từ SSZ sang RLP. Điều này có nghĩa, lớp Đồng thuận (Consensus) sẽ phải làm quen với cách tổ chức RLP.

Tóm tắt

Vậy là chúng ta đã cùng điểm qua một chơi xổ số xuất và thông tin liên quan đến nâng cấp Dencun. Mặc dù thông tin có vẻ 'kỹ thuật', nhưng hy vọng bài viết sẽ không quá 'khó hiểu' với mọi người. Mong rằng nội dung này hữu ích và cung cấp những gợi ý để theo dõi bước tiến của Ethereum trong tương lai.

Mytour