Buzz
Nằm sâu trong cụm đảo của Thái Bình Dương, Nauru là một quốc gia nhỏ với nhiều câu chuyện kỳ lạ. Ví dụ, vào năm 1980, Nauru được coi là một trong những quốc gia giàu có nhất thế giới, nhưng đến năm 2017, BusinessTech đã xếp Nauru vào danh sách nước nghèo nhất thế giới. Sự thay đổi từ một quốc gia nghèo khó đến giàu có và sau đó lại trở về tình trạng khốn khó của Nauru là một bài học quan trọng về việc khai thác tài nguyên tự nhiên một cách bất cẩn.Nằm ở vị trí diện tích nhỏ thứ 3 trên thế giới
Nauru là một hòn đảo san hô nhỏ bé nằm cách bờ biển Fiji chỉ 2253km, với diện tích khoảng 21 km2, lớn hơn một chút so với sân bay quốc tế Los Angeles. Nauru là quốc gia có diện tích bé thứ 3 trên thế giới, chỉ sau Monaco và Vatican. Mặc dù diện tích nhỏ bé nhưng dân số của Nauru chỉ khoảng 10.000 người.
Dân tộc bản địa đầu tiên
Dân tộc đầu tiên sống tại Nauru là người Micronesia và Polynesia từ hơn 3000 năm trước. Theo truyền thống, người Nauru có nguồn gốc từ mẫu hệ. Chăn nuôi thuỷ sản và đánh bắt cá ibija là hoạt động chính của họ, cùng với việc trồng dừa và thơm dại, 2 loại quả đặc sản của khu vực.
Đến từ phương Tây
Người phương Tây đầu tiên đặt chân đến Nauru là John Fearn, một thuyền trưởng người Anh vào năm 1798. Từ khoảng năm 1830, người dân Nauru bắt đầu tham gia thương mại và trao đổi hàng hóa với người Châu Âu. Các thương nhân Châu Âu mang đến nước ngọt, súng cầm tay và nhận lại nông sản, cá và rượu dừa từ Nauru. Trong thời gian này, nhiều người tị nạn từ tàu Châu Âu cũng đổ bộ và sinh sống trên đảo. Tuy nhiên, do thiếu tài nguyên và vị trí địa lý không đặc biệt, Nauru vẫn không thu hút nhiều sự chú ý từ các quốc gia khác.
Khám phá nguồn tài nguyên quý từ phân chim
Năm 1888, Đức thôn tính Nauru và sát nhập vào lãnh thổ bảo hộ quần đảo Marshall. Lúc này, Nauru vẫn tồn tại nhờ việc buôn bán dừa và các loại nông sản. Phải đến những năm 1900, nguồn tài nguyên khổng lồ tại đây mới được nhà thám hiểm Albert Fuller Ellis phát hiện. Từ đó, Nauru trở thành một hòn đảo thu hút sự chú ý của nhiều quốc gia. Ngay sau đó, Công ty Phosphat Thái Bình Dương bắt đầu khai thác nguồn tài nguyên này theo một số thỏa thuận với Đức. Nauru đã trải qua nhiều thay đổi chủ quản, từ thuộc địa của Đức trước Thế chiến I, sau đó là sự quản lý của Úc, Nhật Bản, cho đến khi độc lập vào năm 1968. Người dân Nauru sau đó mua lại tài sản của Uỷ ban Phosphat Anh và ủy quyền khai thác lại cho một công ty trong nước.
Sự thay đổi trong cuộc sống
Việc bán phân chim đã mang lại nguồn thu nhập lớn cho nền kinh tế Nauru, làm cho người dân Nauru trở thành một trong những cộng đồng giàu có nhất tại Thái Bình Dương. Vào cuối những năm 60, 70, rất nhiều người từ khắp nơi đã di cư đến Nauru sinh sống. Nền kinh tế của Nauru đạt đỉnh vào năm 1975, khi GDP bình quân đạt khoảng 50.000 USD mỗi người, chỉ sau Ả Rập Xê Út. Với sự giàu có đến, cuộc sống của người dân trở nên xa hoa hơn, Nauru đã xây dựng khách sạn, sân golf và thậm chí là một hãng hàng không đặc biệt chuyên nhập khẩu thực phẩm từ phương Tây. Người dân Nauru bắt đầu tận hưởng cuộc sống thịnh vượng, nhưng cũng mất đi nhiều cơ hội việc làm cho người dân địa phương.
Tài nguyên cạn kiệt: suy tàn, nợ nần, trả nợ
Tuy nhiên, cuộc sống thịnh vượng này không kéo dài được bao lâu. Đến những năm 80-90, do quản lý kém cỏi và khai thác quá mức, nguồn phosphat tại Nauru dần cạn kiệt, tình hình tài chính của đất nước bắt đầu suy thoái với nợ nần ngày càng gia tăng. Vào thời điểm này, Nauru đã áp dụng những chiến lược tài chính kỳ lạ. Duke Minks, cố vấn tài chính của Nauru đã thuyết phục tổng thống đầu tư vào một vở nhạc kịch mang tên “Leonardo the Musical” vào năm 1993. Tuy nhiên, buổi biểu diễn này nhanh chóng thất bại và đóng cửa chỉ sau vài tuần ra mắt, tiêu tốn hơn 7 triệu USD từ ngân sách của Nauru.
Thiệt hại nặng nề
Trong nỗ lực cải thiện, Nauru đã ký thoả thuận với Úc để trở thành trung tâm giam giữ người di cư để đổi lấy viện trợ. Người xin tị nạn đến Úc sẽ không được nhập cảnh vào quốc gia này mà thay vào đó sẽ được chuyển đến các trại ở Nauru hoặc Papua New Guinea. Tuy nhiên, điều kiện sống tại các trại ở Nauru được cho là quá kém và gặp phải nhiều vấn đề nghiêm trọng.
Sự khai thác quá mức đã dẫn đến việc 70% diện tích của Nauru không còn thích hợp cho sinh sống. Rừng trước đây đã bị phá hủy và hiện tại chỉ còn lại rác thải. Việc tái tạo môi trường trở nên vô cùng khó khăn. Đất đai không còn phù hợp để trồng trọt, khiến cư dân phải phụ thuộc hoàn toàn vào việc nhập khẩu thực phẩm. Do đó, tình trạng sức khỏe của người dân đang ngày càng suy giảm với tỷ lệ cao các bệnh tim, béo phì và tiểu đường. Ngoài ra, tỷ lệ thất nghiệp tại đây lên đến 90% và hệ thống giáo dục gần như sụp đổ hoàn toàn.
