Buzz
Năm nay, đã là hơn bảy mươi tuổi, nhưng mỗi khi nghe đứa cháu nội hỏi về những ký ức xưa, từ thời kỳ giặc Pháp đô hộ đến câu chuyện về Lão Hạc trong sách giáo khoa Ngữ văn 8, lòng tôi lại trào dâng những cảm xúc. Đó chính là hình ảnh của Lão Hạc trong truyện ngắn của Nam Cao. Ký ức sâu sắc về cảnh ông kể chuyện bán chó cho thầy giáo Thứ của tôi vẫn hiện hình rõ trong tâm trí.
Lúc ấy, tôi mới mười tuổi, xã hội rối ren, mỗi ngày đều thấy cảnh xô bồ này nọ. Thầy giáo Thứ đang dạy lớp nhỏ của chúng tôi ở trường làng bên cạnh, buộc phải gián đoạn vì sự kiện nơi trường. Tôi không rõ tại sao, chỉ thấy người ta đồn rằng thầy ghét người Pháp, chán ghét việc chúng luôn tò mò quanh trường.
Ngày nào thì thầy vẫn ghé qua nhà Lão Hạc để trò chuyện với ông cụ. Tôi ở gần, thường xuyên đến nhà Lão Hạc, vừa giúp đỡ ông cụ, vừa vui chơi cùng chú chó Vàng. Không ngờ những câu chuyện thú vị về Lão Hạc lại trở thành nguồn cảm hứng cho thầy giáo viết thành truyện đầy cảm xúc. Cảnh Lão Hạc kể chuyện về việc bán chó với thầy giáo là khoảnh khắc tôi chứng kiến hết thảy.
Hôm đó, tôi đang cùng thầy nhặt khoai khi đột nhiên lão Hạc bước vào. Bộ dạng gầy guộc của ông khiến tôi bất ngờ. Thấy thầy giáo, lão lập tức báo tin:
- Con chó Vàng đã ra đi rồi, thưa thầy!
- Ông bán hả?
- Đúng rồi, họ vừa mang đi.
Lão Hạc cố giữ vẻ vui vẻ nhưng tôi nhận ra nụ cười của ông chẳng qua chỉ là sự mỉa mai, và đôi mắt ướt át. Thầy có vẻ cũng thương lão, ôm vai ông vỗ nhẹ nhàng, thể hiện sự đồng cảm. Tôi thấy thầy giáo cũng muốn khóc. Thầy hỏi lão Hạc:
- Sao nó dám bắt chứ?
Khuôn mặt của lão bỗng trở nên co rúm. Những nếp nhăn như xếp chồng lên nhau, làm cho nước mắt chảy ra. Đầu lão nghiêng về một bên và miệng móm mém của ông cụ như con trẻ. Ông khóc than...
- Đáng thương... Ông giáo ơi!... Nó có hiểu gì đâu! Khi tôi gọi, nó chạy về mừng mẫn. Tôi cho nó ăn cơm. Đang ăn thì thằng Mục ẩn trong nhà, từ phía sau nó, nắm lấy, hai chân sau nó đẩy nó lên trên. Làm thế thằng Mục và thằng Xiên, hai thằng chỉ mất một lát đã buộc chặt cả bốn chân nó lại. Bây giờ thằng cháu mới biết là thằng cháu chết!... Ông ơi! Loài nó cũng tinh ranh lắm! Nó giả bộ như đang trách tôi, nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn nói rằng 'Ôi! Ông già tệ quá! Tôi ăn ở với ông như thế mà ông đối xử với tôi như thế này à?'. Thì ra tôi già như này rồi mà vẫn lừa nó!
Thầy Thứ tiếp tục an ủi lão:
- Ông đừng nghĩ vậy, nó chả hiểu gì đâu! Bên cạnh đó, ai nuôi chó mà không bán hoặc giết để ăn thịt! Khi ta giết nó, chính là ta giúp nó tái sinh. Giúp nó có kiếp sau khác.
Lão Hạc lạnh lùng nói:
- Thầy giáo đúng! Nếu cuộc đời con chó là cuộc đời khổ đau, thì ta hóa kiếp cho nó trở thành con người, có lẽ nó sẽ hạnh phúc hơn một chút... Như cuộc đời người như tôi chẳng hạn!...
Lời của lão khiến tôi cảm thấy đắng lòng, thầy Thứ nhấm nháp nói:
- Mỗi người đều có cuộc đời của riêng mình, cụ ạ! Cụ nghĩ thầy sung sướng hơn à?
- Vậy thì không biết nếu cuộc đời người cũng đầy đau khổ, thì ta nên kiếp gì để thật sự hạnh phúc?
Lão cười và ho hắt hơi. Thầy tôi nắm chặt vai gầy của lão, nhẹ nhàng nói:
- Không có kiếp nào thực sự sung sướng, nhưng có điều này làm cho ta cảm thấy hạnh phúc: Bây giờ cụ ngồi xuống, tôi sẽ đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi đặc, ông con mình ăn khoai, uống nước chè, sau đó hút thuốc lào... thì đó là hạnh phúc.
- Đúng vậy! Ông lão ơi! Với chúng ta, đó mới là hạnh phúc
Lão nói xong lại mỉm cười. Tiếng cười mặc dù buồn bã nhưng nghe thấm vào lòng, nhìn thấy vậy, tôi cảm thấy xúc động:
- Thầy để con đi luộc khoai nhé. Ừ, con sẽ giúp thầy, nhặt những củ to ấy, để thầy pha nước mời ông xơi - thầy tôi nhắc nhở.
- Nói đùa thôi, thầy giáo cho tôi khi cần... Lão Hạc ngần ngại.
- Việc gì phải để lại cho sau này... Không bao giờ nên trì hoãn hạnh phúc, cụ cứ ngồi xuống đây.
Tôi bắt đầu luộc khoai. Thầy Thứ và lão Hạc ngồi nói chuyện mãi, thầy tôi là người hiểu biết và thương người nên lão Hạc luôn tìm đến để chia sẻ.
Trong lúc luộc khoai, tôi suy tư về lão Hạc nhiều. Tôi thương lão, một người già cô đơn nhưng được mọi người quý trọng vì lòng tốt và nhân hậu. Tôi biết lão rất quý con chó Vàng vì đó là kỷ vật duy nhất mà anh con trai lão đã để lại. Tôi hiểu vì hoàn cảnh khó khăn mà lão đã làm như vậy.
Đã 60 năm, đất nước thay đổi, lão Hạc đã ra đi, cuộc sống của người nông dân ngày nay đã khác. Nhưng hình ảnh lão Hạc đau khổ vì bán con chó vẫn in sâu trong tâm trí tôi. Đó là kỷ niệm về một thời kỳ khó khăn của đất nước, mà người nông dân phải chịu đựng nhiều gian khổ nhất. Nhưng chính trong thời kỳ đó, tôi càng hiểu rõ hơn về họ, về tình yêu và lòng nhân ái của người thầy giáo tôi dành cho những người dân nghèo, về nhân phẩm và vẻ đẹp của người nông dân.
