Có hai dạng thể trạng chính: thể hàn và thể nhiệt. Những người thuộc thể hàn thường có hình thể mảnh mai, tính cách hướng nội, dễ cảm lạnh, gương mặt trắng bệch, không muốn uống nước,... Vậy người thuộc thể hàn cần ăn uống như thế nào và chú ý điều gì?
Một trong những nguyên tắc quan trọng là phải đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, không lạm dụng một loại thực phẩm và không bỏ qua bất kỳ loại thực phẩm nào. Chỉ khi đó, cơ thể mới phát triển một cách toàn diện và duy trì được thể trạng ổn định.
Tuy nhiên, quan trọng là phải sử dụng thực phẩm một cách hợp lý và kết hợp chúng sao cho phù hợp với dạng thể trạng đó. Dưới đây là một số gợi ý cho người thuộc thể hàn về cách sử dụng thực phẩm một cách hợp lý nhất.
Cách nhận biết người thuộc thể hàn
Theo lương y Đinh Công Bảy, Hội Dược liệu TP. HCM, những người thuộc thể hàn có những dấu hiệu như: tay chân dễ lạnh, nhạy cảm với thay đổi thời tiết, gương mặt nhợt nhạt hơn so với người bình thường, dáng người mảnh mai, dễ cảm lạnh, ít khi khát nước và không muốn uống, lưỡi trắng nhạt, phân đại tiện nát, tiểu tiện thường xuyên, huyết áp, mỡ máu và đường máu hơi thấp…
Chúng ta cũng có thể nhận biết người thể hàn dựa trên các triệu chứng của hệ tiêu hóa. Khả năng tiêu hóa của họ kém, dễ bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa và buồn nôn. Họ cũng thường gặp tình trạng phù nề, tiểu đêm, suy giảm sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt thường bị trễ.
Ngoài ra, những người thuộc thể hàn thường có tính ít nói, trầm tính, tinh thần không luôn hứng khởi, dễ cảm thấy mệt mỏi và ít ra mồ hôi ngay cả khi họ vận động.
Người thuộc thể hàn nên ăn gì?
BS Nguyễn Thị Sơn, Phó trưởng khoa Y học cổ truyền Trường ĐH Y dược TP. HCM, cho biết: ' Mỗi người có cơ địa riêng. Khi hiểu rõ về bản thân sẽ có chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp để phòng tránh bệnh tật'.
Vì vậy, khi thực phẩm được hấp thụ vào cơ thể, chúng đều có một đặc điểm riêng. Bác sĩ khuyên chúng ta nên chú ý sử dụng thực phẩm sao cho cân bằng, điều hòa âm dương. Vì thế, người có cơ địa hàn nên tiêu thụ nhiều thực phẩm có tính chất ôn để duy trì thể trạng sức khỏe của mình.
Thịt cá
Người thuộc thể hàn nên hạn chế ăn các loại thức ăn có tính hàn như: lươn, ốc, tôm, thịt vịt. Nếu muốn tiêu thụ, hãy chế biến chúng thành trạng thái bình thường bằng cách sử dụng các gia vị có tính ấm: ớt, sả, gừng,... để tránh gây ra khó tiêu, đầy bụng, tiêu chảy. Một số loại thực phẩm thịt cá mà người thuộc thể hàn có thể tiêu thụ là: thịt dê, thịt bò, thịt gà, trứng gà, cá mè, cá diếc,...
Ngũ cốc
Nên chọn sử dụng gạo nếp, bột mì, gạo tẻ truyền thống, ngô, khoai lang, đậu đỏ, đậu đen đối với người có cơ địa hàn. Tránh tiêu thụ kiều mạch, ý dĩ, đậu xanh để tránh gây ra sự mất cân bằng cho thể trạng.
Trái cây
Một số loại trái cây bạn có thể lựa chọn để tiêu thụ nếu bạn có dạng thể hàn như: mận, dứa, nho, dừa. Đặc biệt, dứa chứa nhiều vitamin C và nước. Thịt dứa chứa enzyme giúp phân hủy protein, hỗ trợ tiêu hóa và tan máu. Nho chứa nhiều OPC giúp tăng cường sức đề kháng, chống oxi hóa và làm chậm quá trình lão hóa.
Người có cơ địa hàn nên tránh một số loại trái cây không tốt cho sức khỏe như thị, hồng, bưởi, chuối tiêu, sung, mía, dưa hấu,...
Rau củ
Say không với rau muống, măng tre, rong biển, mướp đắng,... nếu bạn có cơ địa hàn. Hãy ưa chuộng các loại rau củ như: cà rốt, rau cải cay, rau diếp cá, rau kinh giới, rau răm, hẹ,... để điều tiết và cân bằng cơ thể.
Một số lưu ý về thực phẩm cho người có dạng thể hàn
BS Nguyễn Thị Sơn chú ý, người có cơ địa hàn không nên lạm dụng thực phẩm có tính nhiệt vì nếu tiêu thụ quá nhiều cũng có thể dẫn đến mất cân bằng, từ đó có thể phát triển thành bệnh. Do đó, người thuộc thể hàn cần cẩn trọng với những ảnh hưởng tiềm ẩn mà thực phẩm có thể gây ra nếu sử dụng không đúng cách.
- Khi chế biến thực phẩm có tính hàn như thịt cá, cần kết hợp với các gia vị ấm như ớt, sả, gừng… Tuy nhiên, cũng cần tránh tiêu thụ quá mức, vì nếu ăn nhiều thực phẩm có tính nhiệt có thể gây ra mất cân bằng, dễ gây khó tiêu và buồn nôn.
- Người có cơ địa hàn thường có xu hướng thừa cân, nên tránh tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có tính nhiệt như thịt động vật sống trên cạn, thịt đỏ, thực phẩm chiên xào, có nhiều dầu mỡ, thực phẩm ngọt… lâu ngày có thể dẫn đến tình trạng nhiệt hóa, phong hóa, gây ra các bệnh lý.
- Khi ăn, nếu cảm nhận bất kỳ dấu hiệu không tốt nào, đó là dấu hiệu rằng thực phẩm đó không phù hợp với cơ địa, cần phải điều chỉnh và cân nhắc trong lựa chọn nguyên liệu và cách chế biến.
Ngoài ra, người có cơ địa hàn do âm khí thừa nên để cải thiện tình trạng âm thịnh dương suy, tốt nhất là tập trung vào bồi bổ thận, tì, sống trong môi trường có nhiều ánh sáng để thu hút dương khí tự nhiên, bổ sung dương khí thiếu hụt.
Hơn nữa, để duy trì sức khỏe tốt, người thuộc thể hàn cần tăng cường hoạt động, đi bộ nhanh, duy trì một chế độ dinh dưỡng cân đối và hạn chế tiêu thụ thực phẩm, đồ uống lạnh ngay cả trong mùa hè nắng nóng.
Để duy trì sức khỏe tốt, hãy lắng nghe cơ thể của bạn và biết cách sử dụng đúng các loại thực phẩm để điều hòa khí huyết, duy trì cân bằng. Hãy xác định rõ thể tạng của mình để chọn lựa chế độ ăn uống phù hợp nhất!