Buzz
Một ngày nọ, tôi lấy cuốn tiểu thuyết đặc sắc của William Maxwell - “Lâu thật rồi mới gặp lại em” ra khỏi kệ sách - và nhận ra rằng chỉ cần đọc tựa đề là đủ để tôi nhớ lại những kỷ niệm về tình bạn khi tôi còn 12 tuổi – một mối quan hệ mà không cần phải diễn đạt bằng lời, nhưng luôn hiện diện và đầy ý nghĩa, với những lời hứa không bao giờ phai mờ. Lúc ấy, tôi có một người bạn thân, Mark MacDonald. Trong những ngày mưa dầm dề của bờ biển phía Tây Scotland, Mark luôn ở bên tôi và là nguồn động viên vô hình: bất kể điều gì xảy ra với tôi, Mark luôn ở đó để mang lại ánh sáng, và làm cho mỗi ngày của tôi trở nên đáng nhớ, rồi lại nghịch ngợm những trò lạ vào buổi tối.
Chúng tôi thường lang thang trên những cánh đồng vào buổi hoàng hôn, tìm kiếm những đồng xu trên bãi biển, leo lên những đỉnh đồi cùng nhau, và ngồi bên bờ biển so sánh những kế hoạch về tương lai của chúng tôi. Mark mắc bệnh Crohn (một loại viêm ruột, theo dịch giả), và thường xuyên phải nhập viện, nhưng chúng tôi vẫn liên lạc với nhau bằng những lá thư đầy tình thương, đồng thời chia sẻ về những kế hoạch phiêu lưu mùa hè. Mark nói tôi viết văn hay và tôi khen ngợi tài năng vẽ của cậu ấy, trước khi chúng tôi mất liên lạc với nhau. Suốt 30 năm qua, tôi không gặp lại Mark.
Gần đây, khi tôi cố gắng tìm lại Mark, cậu ấy dường như biến mất không dấu vết. Như một trong những nhân vật nhỏ trong tiểu thuyết của Maxwell, cậu ấy giống như một ảo ảnh, hoặc một phần nhỏ của ký ức mong manh sẽ tan biến nếu bạn cố nắm bắt. Tôi không thể tìm thấy Mark tại địa chỉ cũ ở thị trấn ven biển Saltcoats. Tên Mark MacDonald có vẻ phổ biến trên Facebook, nhưng không một tài khoản nào có thể được liên kết với người bạn tôi từng biết, và tôi không tìm thấy cậu ấy trên Twitter hoặc Instagram. Không một công cụ tìm kiếm nào cung cấp bất kỳ thông tin nào về Mark. Tôi thậm chí còn kiểm tra trong các hồ sơ tử vong, với nỗi lo sợ rằng người bạn của tôi đã qua đời. Tôi còn hỏi mẹ xem liệu có ai giữ liên lạc với gia đình Mark không, nhưng không có ai. Tôi vẫn nhớ tên của hai chị em Mark nhưng họ cũng không có trên mạng. Mới đây, khi tôi trở lại Scotland, tôi lái xe đến quảng trường nơi chúng tôi từng sống, và nhìn qua cửa sổ của căn nhà cũ của mình, tôi nhớ lại cách tôi đã nhìn thấy ánh đèn sáng bên trong từ cửa sổ phòng ngủ của Mark. Một lần nhấp bật đèn là dành cho lời chúc ngủ ngon. Ba lần nhấp ánh đèn nghĩa là hẹn gặp lại vào ngày mai.
Tôi tự hỏi liệu công nghệ có thay đổi ý nghĩa của tình bạn. Con gái tôi 12 tuổi và hầu như cháu chụp ảnh mọi thứ xung quanh mình. Cháu và bạn bè tụ tập và dành hàng giờ để chụp ảnh, quay video, chỉnh sửa, thêm nhạc và đăng lên mạng xã hội. Tôi tin rằng những cô bé vẫn có cách gắn kết truyền thống, nhưng tôi cũng lo lắng liệu họ có bao giờ bị lạc mất nhau trong thế giới số không, khi sự quên lãng luôn tiềm ẩn trong mối quan hệ bạn bè.
Tôi nghĩ chúng ta luôn hiểu rằng thời gian sẽ trôi qua và những mối quan hệ tuyệt vời sẽ chỉ còn lại trong ký ức. Tôi không thể nhớ một bức ảnh của Mark MacDonald. Tôi không nghĩ chúng tôi từng chụp ảnh với nhau, điều này càng khẳng định rằng mối quan hệ của chúng tôi chỉ là một ảo tưởng.
Mạng xã hội là một phương tiện để bạn thể hiện bản thân, một công cụ để chỉnh sửa hình ảnh của mình trong mắt công chúng - mà không cần phải tiết lộ sự thật về bản thân. Điều đó đánh dấu một thay đổi:
Khái niệm về tình bạn trong quá khứ thường chỉ liên quan đến hai người, hoặc một nhóm nhỏ, và mối quan hệ bạn bè thường là một điều riêng tư - đó chính là sức mạnh của tình bạn.
Sự “toàn tâm chánh niệm” đó khiến tôi vô cùng tiếc nuối. Trong gia đình tôi, có 2 đứa trẻ mà giữa họ có đến 1000 người bạn. Họ chia sẻ rằng họ thậm chí không biết một nửa trong số đó, và một số người thậm chí chỉ là “bằng mặt không bằng lòng”. Mạng xã hội cho phép họ phân loại mọi người vào các nhóm như “bạn thân” hoặc “người quen”, và, đương nhiên, mạng xã hội cũng có tính năng “hủy kết bạn”. Nhưng liệu phần lớn họ có thực sự là bạn của chúng ta - hay chỉ là những tên lạ? Bây giờ bạn có thể biết về cuộc sống của một người mà không cần biết dù chỉ một chút cảm xúc nào đang nảy nở trong trái tim họ. Nhưng liệu đó có phải là tình bạn?
Mọi người nói rằng chúng ta vẫn cảm thông được, nhưng tôi vẫn cảm thấy hoài nghi. Những người trẻ tuổi trong thời đại này có khả năng tự quảng cáo mình, nhưng tôi tự hỏi liệu họ đã đạt đến mức độ nhận thức đủ để đối mặt với những thách thức như một lần chia tay buồn hay việc mất đi một người thân, mà không chỉ là một dòng trạng thái trên mạng xã hội?
Thời đại hiện nay đặt mối quan trọng lớn vào sự trung thành. Công nghệ đã làm cho chúng ta quan tâm đến việc trung thành với nhãn hiệu, với quốc gia, với một phong cách sống hoặc với thương hiệu để thu hút khách hàng. Nhưng sự trung thành thực sự quan trọng nhất là hiểu biết về bạn bè và kết nối với họ. Mối quan hệ này không liên quan đến người khác, hình ảnh cá nhân hay những cập nhật trạng thái, và có lẽ cách chúng ta nhìn nhận tình bạn đã thay đổi vì sự thuận tiện của công nghệ truyền thông. Hãy thử thay vì chỉ “xem và nhấn chuột”, hãy “nghe và cảm nhận”, tận hưởng cuộc trò chuyện mà không cần phải tự quảng cáo bản thân.
Mọi người thường tập trung vào tình yêu, nhưng thực sự, tình bạn mới là nơi chúng ta thể hiện hành động nhiều nhất - hãy suy nghĩ về việc đôi vợ chồng không thể trở thành bạn bè với nhau, điều đó khiến họ không thể có một hôn nhân hạnh phúc.
Về cơ bản, nghệ thuật của tình bạn đã ấm áp bạn trong những thời điểm khó khăn, khi bạn cần một người bạn đáng tin cậy nhất. Bạn không cần 1000 người bạn khi gặp khó khăn, chỉ cần một người.
“Tình bạn là điều khó lý giải nhất trên thế giới,” Muhammad Ali đã nói, “Đó không phải là điều bạn có thể học ở trường. Nhưng nếu bạn chưa hiểu ý nghĩa của tình bạn, bạn chưa thực sự hiểu biết điều gì.” Đó là lý do tại sao tôi nhớ về người bạn cũ của mình, Mark. Có một điều gì đó ngoài kia, vượt qua thành công, tình yêu, tiền bạc, công nghệ, tôn giáo hay danh vọng. Tôi chưa bao giờ chụp ảnh cùng Mark MacDonald, cũng chưa từng ôm cậu hoặc mang bữa trưa cho cậu. Nhưng đôi khi, trong những khoảnh khắc tăm tối nhất, tôi có thể nhìn lên và tưởng tượng rằng tôi có thể thấy cậu đang đứng ngay bên cạnh, một minh chứng sống cho việc luôn có người hiểu bạn thực sự là ai. Khi mọi thứ dường như đã kết thúc, ánh sáng của cậu vẫn tỏa sáng. Ba cái nháy.
Bản dịch của Lưu Nguyễn Ngân Hà
