Đối với người Việt, các ngày lễ và Tết không chỉ là dịp quan trọng mà còn phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc. Ngoài Tết Nguyên Đán, còn nhiều ngày lễ đặc biệt trong năm, trong đó ngày 10 tháng 10 được coi là một ngày mang nhiều ý nghĩa sâu sắc cả theo lịch âm và dương.
1. Ngày 10/10 - Ngày giải phóng Thủ đô
Sau chiến thắng vĩ đại tại Điện Biên Phủ, Hiệp định Giơ-ne-vơ về việc ngừng chiến tranh ở Đông Dương đã được ký kết. Vào ngày 30/9/1954 và 2/10/1954, các hiệp định chuyển giao Hà Nội đã được ký kết tại Ủy ban Liên hợp đình chiến Trung ương. Theo nghị quyết ngày 17/9/1954 của Hội đồng Chính phủ, Ủy ban quân chính thành phố Hà Nội được thành lập với nhiệm vụ tiếp nhận và quản lý thành phố. Sư đoàn Quân Tiên phong đã được giao nhiệm vụ tiếp quản Hà Nội bởi Trung ương Đảng và Chính phủ.
Vào sáng ngày 8/10/1954, các đơn vị quân đội tiến vào ngoại thành Hà Nội qua nhiều tuyến đường khác nhau. Đến 16h30, họ đã đến các khu vực như Đê La Thành, Vĩnh Tuy, Bạch Mai, Ngã Tư Sở, Ô Cầu Giấy và Nhật Tân.
Sáng sớm ngày 9/10/1954, quân đội tiếp tục tiến vào nội thành từ nhiều hướng, chia thành nhiều cánh quân và tiến vào 5 cửa ô chính, sau đó lan tỏa khắp thành phố. Đến 16h cùng ngày, quân đội Liên hiệp Pháp rút khỏi thành phố và di chuyển về phía Bắc cầu Long Biên. Đến 16h30, quân đội ta đã hoàn toàn kiểm soát Hà Nội.
Ngày 10/10/1954, Hà Nội hoàn toàn được giải phóng khỏi quân thù. Nhân dân Thủ đô mặc trang phục chỉnh tề, mang theo cờ, ảnh Bác Hồ và hoa tươi, đứng dọc các con đường đã được thông báo trước để chào đón bộ đội. Đoàn xe đầu tiên, do thiếu tướng Vương Thừa Vũ và bác sĩ Trần Duy Hưng dẫn đầu, đi qua các phố Hàng Đường, Hàng Đào và trung tâm thành phố. Các cánh quân từ phía Tây và phía Nam lần lượt tiến vào Hà Nội. Vào lúc 15h, còi Nhà hát Lớn vang lên dài. Sau lễ chào cờ, Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ đọc lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi nhân dân Thủ đô nhân ngày giải phóng.
Ngày giải phóng Thủ đô là một sự kiện trọng đại, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử hàng nghìn năm của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Đây là thời khắc mở ra một thời kỳ mới đầy vinh quang.
Ngày giải phóng Thủ đô không chỉ đơn thuần giải phóng một thành phố khỏi ách thống trị của thực dân Pháp mà còn là sự giải phóng cơ quan đầu não của dân tộc Việt Nam. Đây cũng là cột mốc quan trọng thông báo miền Bắc đã hoàn toàn thoát khỏi ách thống trị của đế quốc thực dân, nhân dân ta được làm chủ đất nước và bắt tay vào xây dựng xã hội chủ nghĩa mới.
Mặc dù thời gian đã trôi qua, nhưng dấu mốc lịch sử ấy vẫn luôn sáng chói trong lòng mỗi người Hà Nội. Vào ngày 10/10 hàng năm, Hà Nội lại bồi hồi nhớ về những ngày tháng hào hùng của dân tộc, một ngày góp phần tạo nên những trang sử vàng của đất nước.
2. Ngày 10/10 - Ngày truyền thống của Luật sư Việt Nam
Vào ngày 10/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 46/SL, chính thức tổ chức đoàn thể Luật sư tại Việt Nam, đánh dấu sự ra đời và phát triển của nghề Luật sư dưới sự điều chỉnh. Đến nay, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã hoạt động tích cực và đạt nhiều thành tựu nổi bật. Các thế hệ luật sư Việt Nam đã đóng góp quan trọng vào sự nghiệp cách mạng và công cuộc xây dựng đất nước.
Ngày 14/1/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg, công nhận ngày 10/10 hàng năm là Ngày truyền thống của luật sư Việt Nam.
Như vậy, sau 68 năm kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 46/SL, đánh dấu sự ra đời của nghề luật sư tại Việt Nam, Hội Luật sư Việt Nam đã chính thức lấy ngày 10/10 làm Ngày truyền thống hàng năm để vinh danh nghề luật sư.
Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam không chỉ mang ý nghĩa chính trị - xã hội, mà còn thể hiện sự quan tâm và hỗ trợ của Đảng, Nhà nước cùng cộng đồng đối với đội ngũ Luật sư và nghề Luật sư ở Việt Nam. Đây cũng là dịp để ghi nhận sự phát triển và trưởng thành của đội ngũ Luật sư và các tổ chức nghề nghiệp liên quan.
3. Ngày 10/10 (âm lịch) - Ngày Tết Song thập
Theo sách Dược lễ, vào ngày 10/10 Âm lịch, cây thuốc thu nhận được khí âm dương từ bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông, đạt đến trạng thái tốt nhất. Vì lý do này, ngày lễ này được các thầy thuốc coi trọng. Đối với các gia đình có truyền thống Đông Y lâu năm, đây là dịp để họ đãi đằng các học trò và củng cố mối quan hệ với bạn hàng, khách hàng.
Ở một số vùng nông thôn, ngày này được gọi là tết Cơm mới hoặc tết Thường tân. Theo truyền thống, nông dân sẽ gieo trồng hai vụ lúa trong năm: một vụ vào đầu xuân và một vụ vào mùa hè. Đến tháng 9 âm lịch, khi lúa chín, họ sẽ thu hoạch và tổ chức lễ cúng cơm mới vào ngày 10/10 âm lịch để chúc mừng mùa màng bội thu.
Tại các vùng đồng bằng sông Hồng, người dân thường làm bánh dày từ gạo mới, nấu cơm và luộc gà để dâng cúng gia tiên, thần Phật, bày tỏ lòng biết ơn. Vào ngày này, nhiều người còn ra chùa để làm lễ và cảm tạ các vị thần linh đã ban cho vụ mùa bội thu. Sau các nghi lễ, bánh sẽ được biếu cho người thân, bạn bè và hàng xóm.
Tại các vùng dân tộc thiểu số ở Tây Bắc, sau khi thu hoạch ngô lúa, họ tổ chức lễ hội mừng Tết Cơm mới. Lễ hội này kéo dài suốt một tháng và chỉ kết thúc khi có mưa mới, báo hiệu thời điểm bắt đầu của vụ trồng trọt mới.
Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, vào ngày Tết Song thập, người dân cũng chuẩn bị bánh dày và bánh tét để chúc mừng mùa màng bội thu.
Tết Song thập vào ngày 10/10 âm lịch là một truyền thống lâu đời, bảo tồn những giá trị văn hóa quý báu của tổ tiên, đồng thời tôn vinh nền văn minh lúa nước của dân tộc Việt.
4. Ngày 10/10 (âm lịch) - Lễ Hạ Nguyên
Trong Phật giáo, ngoài rằm tháng Giêng (Thượng Nguyên), còn có ngày mồng mười tháng Mười (Hạ Nguyên). Đây là dịp để các Phật tử tưởng nhớ và tri ân công đức của các chư Phật và Bồ Tát, bày tỏ lòng kính trọng đối với những đóng góp vĩ đại của các ngài.
Lễ Hạ Nguyên được cử hành tại chùa với sự trang nghiêm giản dị, không hoành tráng như các lễ hội lớn khác. Tuy nhiên, lễ hội vẫn giữ được lòng thành kính đối với đạo Phật, nhắc nhở các tín đồ theo con đường chân chính, duy trì sự trong sáng và đức hạnh.