Nghệ sĩ Xuân Hinh

Bùi Xuân Hinh (sinh ngày 8 tháng 4 năm 1960), nổi tiếng với nghệ danh Xuân Hinh, là một nam diễn viên và nghệ sĩ hài kiêm nghệ sĩ chèo cổ của Việt Nam. Ông nổi bật với khả năng biểu diễn nhiều thể loại nhạc truyền thống như chèo, xẩm, quan họ, cải lương và chầu văn. Được mệnh danh là “Vua hề chèo” và “Vua hài đất Bắc”, ông còn được yêu mến gọi là 'Kẻ chọc cười dân dã'.

Thông tin cá nhân

Bùi Xuân Hinh sinh ra và lớn lên ở thôn Yên Việt, xã Đông Cứu, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Cha ông là giáo viên, mẹ là nội trợ. Hiện tại, ông đang sống cùng gia đình tại Hà Nội.

Với hoàn cảnh nghèo khó và gia đình đông con (ông là một trong bảy anh chị em), tuổi thơ của Xuân Hinh đầy gian khó. Năm 17 tuổi, khi đang học tại trường, chứng kiến sự vất vả của mẹ, ông đã chấp nhận làm đủ mọi công việc để phụ giúp gia đình, từ làm thuê đến buôn bán, không ngại những công việc thấp kém nhất.

Năm 1977, khi còn là học sinh phổ thông, Xuân Hinh đã được tuyển chọn vào Đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Đến năm 1983, ông thi đỗ vào trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội với ngành học hát dân ca. Dù được giữ lại làm giảng viên tại trường, Xuân Hinh đã từ chối lời mời này.

Năm 1988, Xuân Hinh đã tham gia trình diễn tiết mục nổi tiếng với vai hề Cu Sứt tại Festival Cười. Ông biểu diễn gần 2 tháng tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô và nhận được sự khen ngợi nồng nhiệt từ khán giả.

Năm 2016, Xuân Hinh đã tổ chức một liveshow lớn để kỷ niệm 40 năm hoạt động nghệ thuật của mình với chương trình “Xuân Hinh - Kẻ chọc cười dân dã”.

Ông còn tích cực lưu giữ, nghiên cứu, thử nghiệm và phát triển nghệ thuật dân tộc qua các hoạt động sau:

• Ghi âm và bảo tồn 36 Giá Đồng trong Hát Chầu Văn
• Trình diễn và bảo tồn hơn 200 làn điệu chèo cổ
• Trình diễn và lưu giữ hơn 300 bài ca quan họ đã được ghi âm
• Ghi âm và bảo tồn các làn điệu Xẩm
• Thu âm hơn 40 album cá nhân bao gồm DVD, VCD; hơn 30 album CD; 10 album chung về các vai hề chèo truyền thống và tác phẩm hài hiện đại...

Gia đình

Xuân Hinh kết hôn với bà Nguyễn Phương Lan, một người Hà Nội, sau khi họ gặp nhau lần đầu vào năm 1993 và chính thức kết hôn vào đầu năm 1995. Trước khi kết hôn, bà làm kế toán, nhưng sau khi cưới, bà đã nghỉ việc để tập trung chăm sóc gia đình.

Cuối năm 1995, vợ ông sinh con gái đầu lòng tên Bảo Linh, hiện đang học tập tại Mỹ với học bổng từ năm lớp 11. Con gái ông đã kết hôn, trong khi con trai thứ hai của ông tên là Xuân Quang. Cả hai con của ông đều học rất giỏi.

Ông còn có một người em trai tên là Xuân Nghĩa, hiện là nghệ sĩ chèo tại Nhà hát Chèo Quân đội và mang hàm Trung tá. Dù cũng hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, cuộc sống tình cảm và hôn nhân của em trai ông gặp nhiều khó khăn, trái ngược với cuộc sống hôn nhân hạnh phúc của ông.

Đánh giá

'Tôi thường đùa rằng anh ấy chính là ‘báu vật’ của làng nghệ thuật, là một nghệ nhân hiếm có. Chính vì vậy, tôi thường khuyến khích anh ấy tổ chức những buổi liveshow.'

'Ôi, lão Hinh thật sự có duyên! Duyên đến mức cực kỳ, tôi rất ngưỡng mộ ông. Lạ thật, sao trời lại ban cho ông nhiều duyên đến thế! Mỗi khi ông diễn, tôi đều phải xem. Trong những chuyến lưu diễn dài ngày cùng anh, những vở không diễn chung, tôi đều ngồi ở cánh gà để theo dõi từ đầu đến cuối, vừa để thư giãn, vừa để học hỏi.'

'Dù khán giả miền Nam chưa có nhiều cơ hội gặp gỡ anh Xuân Hinh, nhưng xét về danh tiếng, miền Nam có Hoài Linh thì miền Bắc có Xuân Hinh. Anh đi đến đâu là mọi người đều háo hức đến đấy.'

— NSND Hồng Vân —

'Anh Hinh là người cực kỳ duyên dáng, được tổ nghiệp ban cho nhiều phúc lộc. Duyên của Thanh Thanh Hiền và Xuân Hinh có lẽ đã phải trải qua nhiều kiếp, kiếp này mới gặp nhau.'

'Khi diễn chung, tôi luôn nhường anh Hinh, làm theo ý anh. Tôi nghĩ điểm hay của nghề sân khấu là khả năng giảm cái 'tôi' của mình để làm nổi bật đồng nghiệp.'

'Anh Hinh rất nhanh nhạy trong mọi tình huống. Sự nhanh nhạy đó cộng với kinh nghiệm sân khấu sẽ làm khó cho nhiều nghệ sĩ khi diễn chung.'

— NSƯT Thanh Thanh Hiền —

'Anh Xuân Hinh quả thực được trời ban nhiều duyên. Tôi không thể giải thích được, nhưng sự duyên dáng của anh từ khi ngồi bàn kịch bản đến khi lên sân khấu và trong cuộc sống hàng ngày luôn khiến người khác cảm thấy tin cậy.'

'Khi làm việc với anh Xuân Hinh, bạn sẽ thấy anh không dễ. Khi viết kịch bản, nếu không đủ tốt, anh ấy sẽ phản hồi ngay. Thường thì diễn viên thích thoại ngắn, nhưng anh Xuân Hinh lại dài nguyên trang A4. Khi ra sân khấu, anh ấy thường chọc ghẹo mọi người trước khi diễn với chị Thanh Thanh Hiền. Để làm việc với anh Xuân Hinh, tôi cảm thấy chị Thanh Thanh Hiền phải biết… nhịn. Giống như một đội bóng có ngôi sao, có anh Xuân Hinh trong vở kịch là điều may mắn, chúng tôi hoàn toàn yên tâm.'

— 'Giáo sư Xoay' - Đinh Tiến Dũng —

'Anh Xuân Hinh là nghệ sĩ đàn anh đầu tiên đưa tôi vào nghề hài. Ngày trước, không hiểu sao anh ấy biết đến một người như tôi, Xuân Bắc, khi tôi còn vô danh. Anh đã cho tôi nhiều cơ hội học hỏi và trân trọng tôi, điều đó khiến tôi rất cảm kích.'

'Tôi luôn là một người hâm mộ Xuân Hinh từ trước khi tôi biết đến nghệ thuật. Anh đã nổi tiếng từ lâu trước khi tôi bắt đầu sự nghiệp. Đó là cảm xúc của một người đi sau.'

'Thứ hai, Xuân Hinh là nghệ sĩ rất tài năng. Khả năng và sức hút của anh trên sân khấu rất lớn. Anh được khán giả yêu mến và luôn nhận được sự yêu thích.'

'Trong cuộc sống, tôi đã gặp nhiều nghệ sĩ nghiêm túc và cẩn thận, nhưng Xuân Hinh là một trong những người nghiêm túc, cẩn thận và cầu toàn nhất mà tôi biết. Khi làm việc với anh, tôi, một người trẻ, có nhiều cơ hội học hỏi và trau dồi.'

— NSƯT Xuân Bắc —

'Anh Xuân Hinh thực sự là một tài năng xuất sắc, có thể nói là diễn viên hài hàng đầu tại Việt Nam. Anh ấy có khả năng làm sáng rực sân khấu một mình mà không diễn viên hài nào có thể sánh kịp.' — NSƯT Chí Trung —

'Xuân Hinh có một nét đặc biệt mà không ai sánh kịp. Các nghệ sĩ miền Bắc mỗi khi ở gần anh đều không thể phân biệt đâu là biểu diễn, đâu là thật. Với anh, việc diễn trên sân khấu và giao tiếp bình thường không có gì khác biệt.'

'Chúng tôi, các nghệ sĩ ngoài Bắc, khi diễn với Xuân Hinh đều cảm thấy lo lắng. Chỉ có Hồng Vân và Thanh Thanh Hiền mới có thể theo kịp anh. Còn lại thì chịu. Mỗi lần biểu diễn, chúng tôi phải múa theo đội hình, nhưng anh thì múa theo cách riêng của mình, ai theo kịp thì theo, không theo được thì kệ. Anh sinh ra từ đoàn quan họ nên có thể hát được nhiều thể loại dân ca khác nhau, từ quan họ đến chèo, chầu văn.'

— NSND Tự Long —

'Ngoài đời, Xuân Hinh là người chân thành, quan tâm và rộng lượng với bạn bè, đồng nghiệp. Anh không bao giờ phân biệt cấp bậc hay thứ hạng với đồng nghiệp. Trong các chuyến đi diễn, anh thường bỏ tiền túi vài triệu để đãi mọi người trong đoàn.' — Diễn viên Hiệp Vịt —

'Thời kỳ Xuân Hinh nổi bật trong làng hài vì ít có người làm hài, giọng chèo của anh lại rất phù hợp. Nhưng điều giúp Xuân Hinh giữ vị trí đến ngày nay chính là cái duyên. Anh có duyên vô cùng đặc biệt.'

'Mỗi nghệ sĩ có một phong cách hài riêng, cái duyên của họ không phải luyện tập hay cố gắng mà có, mà đó là món quà trời ban. Xuân Hinh có cái duyên hài mà không ai có thể so sánh.'

'Duyên của Xuân Hinh rất lớn. Ngay cả khi trò chuyện bình thường, anh cũng có thể khiến người khác cười không ngớt. Thời gian đứng vững hay không đều nhờ vào cái duyên đó. Trong sân khấu hài, dù nhiều nghệ sĩ trẻ xuất hiện, nhưng để theo kịp xu hướng, họ vẫn chưa bằng Xuân Hinh.'

'Xuân Hinh không bao giờ bị lãng quên hay bị thụt lùi. Dù không nổi rầm rộ như trước nhưng vẫn đều đặn. Ai biết đâu, vài năm nữa, anh lại trở lại mạnh mẽ. Ví dụ điển hình là chương trình kỷ niệm 15 năm “Gặp nhau cuối tuần”. Xuân Hinh không tham gia các số của chương trình, nhưng trong show kỷ niệm, anh tham gia một tiểu phẩm và thành công rực rỡ. Đó là minh chứng cho sự nổi bật của anh.'

'Nghệ sĩ có tầm cỡ và độc đáo, dù có im ắng 10 năm, khi trở lại vẫn nổi bật. Xuân Hinh chính là ví dụ điển hình.'

'Quốc Anh từng diễn với nhiều nghệ sĩ, nhưng người tôi hợp tác ăn ý nhất là Xuân Hinh. Chúng tôi đều xuất phát từ nghệ thuật chèo và có quan điểm diễn tương đồng. Tôi học được từ anh chất hài dí dỏm và sâu sắc, mà khi xem lại, mới thấy được sự đa nghĩa của nó.'

'Nhiều người nghĩ Xuân Hinh làm lố, nhưng tôi thấy anh có cái duyên riêng. Có thể một số chương trình có sự khác biệt khiến người ta có ý kiến, nhưng phải hiểu được tính nhân bản trong tác phẩm để thấy được độ sâu sắc của tiếng cười đó.'

— NSND Quốc Anh

'Khi làm việc với Xuân Hinh, tôi mới thấy anh có sức hút với khán giả nông thôn đến mức nào. Năm nào mời anh, năm đó chúng tôi đều phải vất vả giữ trật tự khán giả. Có người còn nghỉ làm để đi xem Xuân Hinh diễn.'

'Xuân Hinh có một điểm mạnh nhưng cũng là điểm yếu: cách diễn của anh rất đặc trưng, khó kết hợp với bạn diễn. Phải là người rất ăn ý, diễn chung nhiều thì mới không bị anh lấn át. Vì vậy, khi mời anh Xuân Hinh, kịch bản phải viết riêng cho anh.'

— Đạo diễn Phạm Đông Hồng —

'Nếu có được những nét giống Xuân Hinh, tôi cũng sẽ tự hào. Vì anh ấy là tượng đài của các danh hài.'

'Xuân Hinh có một cái duyên mà không phải ai cũng có. Nghệ sĩ miền Bắc đều công nhận tài năng của anh. Tôi đố ai có thể nói được câu: 'Cái gì nó nổ ấy nhỉ' theo cách của Xuân Hinh. Cái duyên đó là do tổ đãi. Chúng tôi là đàn em rất kính trọng và nể phục anh. Kính trọng và hơi sợ một người đàn anh có tính cách nghệ sĩ và tâm huyết.'

— Nghệ sĩ Vượng Râu —

“Xuân Hinh là một viên ngọc quý hiếm trong lĩnh vực sân khấu truyền thống, khó có thể tìm được một viên đá nào tương tự trong thời gian tới” — Đạo diễn Phạm Hoàng Nam —

'Anh Xuân Hinh như một người anh trai ruột của tôi. Trong gia đình, tôi là con út, chúng tôi gắn bó như anh em ruột thịt, mỗi khi có khó khăn thì chúng tôi luôn hỗ trợ lẫn nhau.

Chúng tôi vẫn thường có những lúc tôi sai lầm và anh chỉ dạy. Dù đã hơn 40 tuổi, tôi vẫn cảm thấy mình là đàn em, với các anh tôi vẫn còn nhiều điều phải học hỏi, vẫn phải nghe lời các anh. Nếu không có anh Xuân Hinh, tôi không thể có được Xuân Nghĩa như hôm nay. Đôi khi, anh Hinh có mắng tôi, tôi phải chấp nhận. Anh giống như một người cha của tôi'.

— Xuân Nghĩa —

Những tác phẩm nổi bật

Xuân Hinh đã thành công trong nhiều vở diễn khác nhau, như:

Hiện đại

Hề chèo

• Xuân Hinh trong vai hề cu sứt
• Xuân Hinh trong vai hề gậy theo thầy
• Xuân Hinh trong vở Từ Thức gặp tiên
• Xuân Hinh trong vai hề mồi
• Xuân Hinh trong vở thầy bói đi chợ
• Xuân Hinh trong vai bói ông bói bà
• Xuân Hinh trong vở phù thủy sợ ma
• Xuân Hinh trong vai thầy đồ dạy học
• Xuân Hinh trong vở ông tơ bà nguyệt
• Xuân Hinh trong vai vợ chồng quán
• Xuân Hinh trong vở Thị Mầu lên chùa
• Xuân Hinh trong vai Xã trưởng Mẹ Đốp
• Xuân Hinh trong vở đứa con cầu tự
• Xuân Hinh trong vai Xà Xẻo Xá
• Xuân Hinh trong vở hề chèo ăn Tết
• Xuân Hinh trong vai hề đơm đó
• Xuân Hinh trong vở bà chúa con cua
• Xuân Hinh trong vai anh nô
• Xuân Hinh trong vở chơi trống bỏi
• Xuân Hinh trong vai Tùng lò gạch
• Xuân Hinh trong vở việc làng (trong Quan Âm Thị Kính)
• Xuân Hinh trong các vai diễn điển hình của nghệ thuật Chèo

Xuân Phát Tài

Truyền hình

Hát văn

• Văn thỉnh cầu Tam Tòa Thánh Mẫu
• Quan Đệ Tam
• Quan Đệ Ngũ
• Chầu Đệ Nhị
• Chầu Đệ Tam
• Chầu Đệ Ngũ
• Chầu Sáu Lục Cung
• Chầu Mười Đồng Mỏ
• Chầu Bé Bắc Lệ
• Ông Hoàng Bơ
• Ông Hoàng Bảy
• Ông Hoàng Mười
• Cô Đôi Thượng Ngàn
• Cô Đôi Cam Đường
• Cô Bơ
• Cô Sáu
• Cô Chín
• Cô Bé
• Cậu Bé Hoàng
• Dâng văn chầu tổ
• Ngồi buồn nhớ về mẹ xưa

Video ca nhạc

Sản phẩm âm nhạc