Buzz
I. Xây dựng dàn ý phân tích
1. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tác phẩm (như tên tác phẩm, tác giả,...) và quan điểm tổng thể của người viết về tác phẩm. Giải thích lý do chọn tác phẩm này để phân tích và đánh giá, đồng thời chia sẻ những điều bạn yêu thích ở tác phẩm.
- Giới thiệu sơ lược về Nguyễn Tuân: một nhà văn nổi bật với tài năng và kiến thức sâu rộng.
- Cung cấp thông tin cơ bản về tác phẩm “Chữ người tử tù”.
2. Phần thân bài
a. Tình huống truyện đặc sắc
- Huấn Cao, một tử tù, và viên quản ngục tình cờ gặp nhau và trở thành tri kỷ trong một bối cảnh đặc biệt: chính là nhà lao nơi viên quản ngục công tác.
- Tình huống đặc biệt này đã làm nổi bật hình ảnh của Huấn Cao, làm rõ lòng yêu mến tài năng của viên quản ngục và thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm: tôn vinh cái đẹp và cái thiện có thể chiến thắng cái xấu và cái ác ngay cả trong bóng tối, nơi mà cái ác đang cai trị.
b. Đặc điểm nổi bật của các nhân vật
* Nhân vật Huấn Cao
- Huấn Cao được lấy cảm hứng từ Cao Bá Quát - một nhân vật nổi bật trong lịch sử văn học trung đại.
- Huấn Cao là một nghệ sĩ xuất sắc: Có “khả năng viết chữ nhanh và đẹp”. Hơn nữa, mỗi chữ của Huấn Cao đều mang trong mình khát vọng và hoài bão lớn lao. “Sở hữu chữ của ông Huấn là sở hữu một báu vật đời thường”.
⇒ Tôn vinh sự tài hoa của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã thể hiện quan điểm nghệ thuật của mình: ngưỡng mộ những người có tài năng xuất chúng, trân trọng nghệ thuật thư pháp truyền thống của dân tộc.
- Là một anh hùng với khí phách hiên ngang, điều này thể hiện rõ qua hành động: từ chối xiềng xích, chấp nhận rượu thịt mà không thay đổi khí phách trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
- Là người có lương tri trong sáng và nhân cách cao quý.
- Quan điểm về việc cho chữ: chỉ cho những người tri kỷ, không vì vàng bạc châu báu mà ban phát chữ.
+ Đối với viên quản ngục: Khi chưa hiểu lòng thành của quản ngục, Huấn Cao coi quản ngục như kẻ tiểu nhân và khinh miệt: 'Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ mong một điều. Là ngươi đừng bước vào đây nữa'. Khi nhận ra tấm lòng của quản ngục, Huấn Cao không chỉ cho chữ mà còn coi quản ngục là tri âm tri kỷ.
⇒ Huấn Cao hiện thân cho vẻ đẹp trang nghiêm của tài năng và tâm hồn người nghệ sĩ, đồng thời là hình mẫu anh hùng dù đang trong hoàn cảnh khó khăn vẫn giữ được khí phách kiên cường.
* Nhân vật quản ngục
- Mang trong mình lòng yêu quý hiếm có với tài năng.
- Có sở thích thanh cao: thưởng thức nghệ thuật chữ.
c. Cảnh cho chữ - “Một cảnh tượng chưa từng thấy trước đây”
- Không gian: nhà giam tối tăm, ẩm thấp và dơ bẩn.
- Thời gian: giữa đêm khuya.
- Dấu hiệu: Người viết chữ là một tử tù, còn người xin chữ là viên quản ngục. Tử tù dù bị gông cùm xiềng xích vẫn giữ được phẩm cách hiên ngang, trong khi quản ngục lại tỏ ra nhún nhường và bị động. Tử tù còn là người khuyên bảo quản ngục.
- Sự hoán đổi vai trò: Lời khuyên của Huấn Cao nhấn mạnh rằng cái đẹp có thể xuất hiện ngay cả trong những nơi tăm tối và tội ác, nhưng không thể hòa hợp với cái xấu và cái ác. Chỉ những ai giữ được thiên lương mới xứng đáng thưởng thức cái đẹp. Tác dụng của điều này là để cảm hóa con người.
⇒ Điều đặc biệt không chỉ là việc thưởng thức nghệ thuật chữ cao quý trong một nơi tối tăm và bẩn thỉu, mà còn là sự kiện người tử tù sắp chết lại có khả năng cảm hóa viên quản ngục trong cảnh tù tội. Chính những điều này làm tôn vinh và bất tử hóa hình tượng Huấn Cao.
3. Kết luận
- Tóm tắt giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
+ Nội dung: Tác phẩm khắc họa chân thực nhân vật Huấn Cao, một nghệ sĩ tài ba với phẩm hạnh trong sáng, đại diện cho kiểu người đã trở thành huyền thoại trước cách mạng. Qua đó, ta hiểu được quan điểm thẩm mỹ của nhà văn Nguyễn Tuân.
+ Đặc điểm nghệ thuật: Tác phẩm xây dựng một tình huống truyện độc đáo với không khí cổ xưa, kỹ thuật đối lập được phát triển đến mức cao nhất, và ngôn ngữ sử dụng mang tính tạo hình sâu sắc.
- Cảm nhận cá nhân về giá trị của tác phẩm.
II. Phân tích và đánh giá chủ đề cùng những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm Chữ người tử tù
Nguyễn Tuân được coi là một trong những nhà văn vĩ đại của văn học Việt Nam hiện đại. Các tác phẩm của ông không chỉ mang chiều sâu tư tưởng mà còn phản ánh những nhân vật với phẩm hạnh phi thường, bao gồm cả những người lao động bình dị. Ông đặc biệt yêu thích cái đẹp và các giá trị truyền thống. Trong sự nghiệp văn chương của mình, Nguyễn Tuân trải qua hai giai đoạn rõ rệt: trước và sau cách mạng tháng Tám. Trước cách mạng, ông nổi bật với lối viết duy mỹ, ngưỡng mộ vẻ đẹp như đỉnh cao của nhân cách con người. Tác phẩm Chữ người tử tù tập trung vào cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục, một cảnh tượng chưa từng có, là tinh hoa nghệ thuật, phản ánh vẻ đẹp phẩm hạnh của nhân vật và giá trị tư tưởng sâu sắc của Nguyễn Tuân.
Tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân được xuất bản năm 1940 trong tuyển tập Vang bóng một thời. Sau đó, nó xuất hiện trên tạp chí Tao đàn với tựa đề Những chữ cuối cùng và được in thành sách với tên gọi Chữ người tử tù. Tác phẩm truyền tải đầy đủ tư tưởng và giá trị nhân văn của tác giả. Tiêu đề tác phẩm đã chứa đựng nhiều mâu thuẫn, tạo ra tình huống truyện kịch tính và kích thích trí tưởng tượng của người đọc. Chủ đề tư tưởng của tác phẩm ca ngợi đức và tài, khẳng định vẻ đẹp vĩnh cửu trong xã hội. Tình huống gặp gỡ mới mẻ và lạ lẫm diễn ra trong bối cảnh xã hội hiện đại vào giờ phút cuối cùng của Huấn Cao, một người kiên cường và tài năng nhưng không gặp thời. Mối quan hệ giữa Huấn Cao và quản ngục hoàn toàn đảo ngược, làm nổi bật thông điệp về sự bất tử của cái đẹp và sức mạnh cảm hóa của nó.
Nguyễn Tuân khắc họa vẻ đẹp của Huấn Cao từ nhiều bình diện, thể hiện sự thanh cao, thiện lương và tài hoa của một nhân vật vĩ đại. Tác giả mô tả Huấn Cao là một nghệ sĩ tài ba, nổi tiếng nhưng không dùng tài năng để kiếm tiền hay quyền lực, mà chỉ viết cho những người xứng đáng và trân trọng cái đẹp. Huấn Cao cho phép viên quản ngục giữ chữ vì tình người, hiện lên như một anh hùng văn võ song toàn. Nguyễn Tuân giới thiệu Huấn Cao một cách tự nhiên và chân thật, giúp người đọc cảm nhận rõ hình ảnh và tư tưởng của nhân vật. Việc viên quản ngục có được đôi câu đối của Huấn Cao khiến ông cảm thấy hạnh phúc và mãn nguyện.
Nguyễn Tuân đã xây dựng nhân vật viên quản ngục, người yêu cái đẹp và tinh thần nghệ thuật phong phú nhưng lại rơi vào hoàn cảnh ô uế. Nhà văn đã so sánh hai nhân vật chính diện để làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn cao cả của họ. Viên quản ngục chọn sai nghề, là “một âm thanh trong sáng giữa bản nhạc hỗn loạn”. Tác giả nhận xét rằng “Thượng đế đôi khi trêu ngươi, đem những điều thiêng liêng vào giữa đống rác”. Dù sống trong xã hội hỗn loạn, viên quản ngục vẫn giữ được tâm hồn trong sạch, trân trọng điều thiện và có can đảm. Huấn Cao, dù là tử tù bị gông cùm, cho chữ với một vẻ đẹp sáng ngời trong hoàn cảnh khó khăn, như một bông sen giữa bùn lầy. Sự đối lập giữa Huấn Cao và viên quản ngục làm nổi bật vẻ đẹp nhân văn của tác phẩm.
Cảnh cho chữ trong tác phẩm diễn ra ở một không gian và thời điểm rất đặc biệt, nơi Huấn Cao tạo ra những chữ viết không phải ở phòng ốc gọn gàng hay cảnh quan đẹp đẽ mà là trong không gian tối tăm, ngột ngạt của nhà giam. Đây là một căn phòng nhỏ hẹp, ẩm ướt, với tường phủ đầy mạng nhện, tổ kiến, và đất bẩn thỉu, phân chuột, phân gián. Thời điểm cho chữ cũng rất đặc biệt, không phải ban ngày mà là giữa đêm khuya, khi bóng đêm bao phủ mọi thứ, ánh nến yếu ớt chiếu sáng căn phòng u ám, khi mọi người đã ngủ say. Huấn Cao chọn thời điểm này để bảo vệ viên quản ngục khỏi những tai tiếng không xứng đáng hoặc để tránh sự quấy rầy và mất tập trung. Trong không gian khắc nghiệt của nhà giam, nơi đầy cám dỗ và sự lừa dối, Huấn Cao không muốn viên quản ngục tốt bụng rơi vào vòng xoáy của thị phi.
Các nhân vật trong cảnh cho chữ không bình luận về những dòng chữ cao quý trên tấm lụa như thưởng thức một tác phẩm nghệ thuật. Dựa vào tâm thế kính cẩn của viên quản ngục và những lời khuyên của Huấn Cao, có thể nhận thấy nội dung bức châm không tách rời hai chữ 'thiện lương'. Bức châm được xem như biểu tượng của cái đẹp và cái thiện trong cuộc sống. Cảnh cho chữ đã trở thành nơi hội tụ của tài hoa và tâm hồn, sự tri âm tri kỷ trong ngục tù. Viên quản ngục, vốn chỉ mong mỏi xin chữ, đã nhận được nhiều hơn thế từ Huấn Cao: một bài học quý giá về việc giữ gìn cái đẹp của thiên lương cùng với cái đẹp của nghệ thuật. Việc Huấn Cao đồng ý cho chữ là biểu hiện của sự kết hợp giữa tài và tâm, còn lời khuyên của viên quản ngục phản ánh quan điểm của Nguyễn Tuân về sự hòa hợp giữa cái đẹp và cái thiện.
Truyện ngắn 'Chữ người tử tù' thể hiện rõ rệt phong cách nghệ thuật của tác giả qua việc xây dựng nhân vật tài hoa và việc sử dụng bút pháp tương phản trong miêu tả. Tác phẩm không chỉ linh hoạt trong việc xây dựng tình huống và tạo không khí cổ xưa mà còn sử dụng ngôn ngữ giàu tính tạo hình và nhịp điệu, làm nổi bật những tính cách phi thường. Ca ngợi Huấn Cao, người hội tụ tài hoa, khí phách và thiên lương, truyện ngắn không chỉ phản ánh quan niệm thẩm mỹ tiến bộ của Nguyễn Tuân mà còn kín đáo lên án một xã hội tàn bạo không chấp nhận cái đẹp và người tài, từ đó bày tỏ sự bất bình với trật tự xã hội đương thời.
Bài viết của Mytour dưới đây phân tích, đánh giá chủ đề và các đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm 'Chữ người tử tù'. Chúng tôi đưa ra các điểm phân tích chi tiết về tác phẩm để bạn đọc tham khảo. Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho các bạn trong việc học tập. Chúc các bạn học tập hiệu quả và xin chân thành cảm ơn!
