Nghĩa địa của xe ô tô điện ở Trung Quốc

Những chiếc ô tô điện bị bỏ quên được phát hiện chồng chất trên các miếng đất hoang ở ngoại ô thành phố Hàng Châu, Trung Quốc.

Tại Hàng Châu và một số thành phố khác của Trung Quốc, nhiều bãi đất hoang chứa số lượng lớn xe ô tô điện giữa cỏ dại và rác thải vẫn chưa được xử lý.

Cảnh này làm nhớ lại sự kiện năm 2018 khi hàng ngàn chiếc xe đạp bị bỏ quên sau khi xu hướng chia sẻ xe đạp suy giảm và các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực này lâm vào tình trạng phá sản.

Lần này, số lượng ô tô bị bỏ rơi được cho là của các công ty công nghệ thất bại trong sản xuất hoặc bị loại bỏ khỏi chuỗi sản xuất do lỗi thời.

Khoảng một thập kỷ trước, với việc nhận các khoản trợ cấp từ chính phủ, hàng trăm nhà sản xuất ô tô trên toàn bộ Trung Quốc đã mở rộng sản xuất sang lĩnh vực xe ô tô điện. Họ đã sản xuất ra một lượng lớn các loại xe điện ở giai đoạn đầu để đáp ứng nhu cầu thị trường lúc bấy giờ.

Các sản phẩm này ban đầu chỉ có thể di chuyển khoảng 100 km sau mỗi lần sạc. Chủ yếu, các công ty dịch vụ mua lại để sử dụng cho mục đích thương mại.

Mục tiêu giảm thiểu hậu quả của biến đổi khí hậu đã làm nền tảng để Trung Quốc phát triển mạnh mẽ trong ngành công nghiệp ô tô điện. Quốc gia này, với dân số hàng tỷ người, hiện là nơi dẫn đầu thế giới về xe ô tô xanh, chiếm tới 60% tổng số lượng xe điện trên thế giới.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng gây ra nhiều vấn đề phụ. Nhiều công ty tiên phong trong lĩnh vực xe xanh đã phải đóng cửa. Hiện nay, chỉ còn khoảng 100 nhà sản xuất ô tô điện tại Trung Quốc, giảm đáng kể so với con số 500 vào năm 2019.

Các nghĩa địa xe điện là một hậu quả tất yếu của sự phát triển nhanh chóng đó. Việc loại bỏ một lượng lớn xe bỏ hoang mất nhiều thời gian và gây ra thiệt hại đáng kể cho môi trường. Đồng thời, cảnh quan đô thị cũng bị ảnh hưởng khi tình trạng 'nghĩa địa xe điện' trở nên phổ biến hơn.

Quá trình xử lý pin xe điện sau khi hết hạn sử dụng cũng là một vấn đề lớn đối với ngành công nghiệp ô tô và các lĩnh vực liên quan. Hệ thống pin lithium trên xe ô tô điện bao gồm hàng nghìn tế bào Li-ion hoạt động cùng nhau, tương ứng với hàng tỷ pin nhỏ. Do đó, trong vòng 10 năm tới, sẽ có hàng tỷ pin Lithium hết hạn sử dụng.

Trước khi Tesla đặt chân đến và bắt đầu sản xuất xe điện tại nhà máy ở Thượng Hải vào đầu năm 2020, hầu hết các xe điện sản xuất tại Trung Quốc đều là xe nhỏ và chất lượng thấp. Những sản phẩm này chỉ phù hợp với một phần nhỏ khách hàng và phần lớn người tiêu dùng vẫn ưa chuộng xe động cơ đốt trong với ngoại hình bắt mắt và khả năng vận hành ổn định.

Để thúc đẩy quá trình điện hoá, vào cuối những năm 2000, chính phủ Trung Quốc đã áp dụng các chính sách hỗ trợ lên đến 60.000 nhân dân tệ (8.400 USD) cho mỗi phương tiện và thiết lập các quy định pháp lý chặt chẽ về quyền sở hữu ô tô chạy xăng ở một số thành phố lớn.

Các nhà sản xuất nhận thấy tiềm năng và tiến hành đầu tư vào các startup vận tải hành khách, từ đó thúc đẩy doanh số sản xuất và phân phối xe điện.

Tuy nhiên, không phải mọi thương hiệu đều có thể chống chọi với đợt sóng lớn của ngành sản xuất xe điện. Một số thương hiệu khác như Panda (được hỗ trợ bởi Lifan) và Lifan chính cũng đã đệ đơn xin phá sản vào năm 2020. Sau đó, Panda đã được Geely mua lại. Một thương hiệu khác là Maple - một liên doanh giữa Geely và Lifan - cũng đã ngừng hoạt động vào năm 2022.

Trong những năm 2010, Trung Quốc đã tăng cường việc thúc đẩy sử dụng xe điện thông qua hệ thống thưởng phạt cho các nhà sản xuất ô tô điện và phạt nếu sản xuất quá nhiều xe sử dụng nhiên liệu xăng.

Một số hãng đã bắt đầu gian lận bằng cách biến tấu dữ liệu về số lượng xe điện sản xuất. Đáng chú ý, họ bắt đầu sản xuất các khung gầm không đi kèm pin, hoặc tạo ra những chiếc xe với chất lượng pin không đạt tiêu chuẩn. Báo People’s Daily từng ước tính vào năm 2016 rằng có hàng chục công ty đã gian lận để nhận hơn 1,3 tỷ USD tiền trợ cấp.

Chính phủ Bắc Kinh đã bắt đầu cắt giảm chương trình hỗ trợ mua xe điện trên toàn quốc vào năm 2019. Nhiều công ty gọi xe không kịp thích ứng với sự thay đổi và chấp nhận bị loại khỏi ngành công nghiệp này.

Thuật ngữ 'Nghĩa địa xe điện' hiện không còn xa lạ với người dùng internet và phương tiện truyền thông địa phương tại Trung Quốc.

Nhiếp ảnh gia Wu Guoyong ở Thâm Quyến là một trong những người đầu tiên ở Trung Quốc ghi lại hình ảnh của các nghĩa địa xe vào năm 2018. Ông cho rằng những khu vực hoang mạc xe như thế là kết quả của sự phát triển không kiểm soát của chủ nghĩa tư bản. Việc lãng phí tài nguyên, gây hại cho môi trường sẽ gây ra những hậu quả không lường trước, gây ra thiệt hại nặng nề trong tương lai.