Nghịch lý con tàu của Theseus: Bạn là ai?

Nghịch lý con tàu của Theseus là một nghịch lý đặt câu hỏi về danh tính của một vật thể.

Bạn tự nhận mình là ai?

Tên bạn là gì? Đó có phải là cách bạn tự xưng? Cách bạn nhìn? Cách bạn giao tiếp hoặc những cử chỉ đặc biệt của bạn?

Trong nhiều văn hóa, 'họ' thường chỉ vai trò cá nhân hoặc gia đình trong xã hội hoặc nghề nghiệp (thường là trong quá khứ). Baker, Archer hoặc Weaver là những cái tên phổ biến trong xã hội nói tiếng Anh ở phương Tây. Trong văn hóa Ấn Độ, 'họ' cũng được sử dụng để chỉ đẳng cấp của một người.

Ngoài tên, gương mặt và ngoại hình cũng là yếu tố quan trọng trong việc xác định danh tính. Một cái mũi độc đáo hoặc mái tóc hoang dã có thể là đặc điểm nhận dạng của một người. Trên thế giới này, có rất nhiều người nổi tiếng chỉ vì vẻ ngoài của họ.

Theo các nhà khoa học, cơ thể con người thay thế 330 tỷ tế bào mỗi ngày. Điều này có nghĩa là cứ mỗi phút trôi qua, cơ thể bạn lại có 229.166.667 tế bào mới. Với tốc độ này, trong 100 ngày, bạn gần như hoàn toàn mới!

Vậy bạn có phải là con người của một trăm ngày trước không?

Phẫu thuật thẩm mỹ có thể giúp bạn thay đổi ngoại hình. Trong một số trường hợp, những thay đổi này nhiều đến mức chúng ta không thể nhận ra người đó. Mặc dù thực tế là họ trông khác nhau nhưng họ có vẫn là cùng một người?

Ở nhiều nền văn hóa, sau khi kết hôn, một người (thường là vợ) lấy họ của người kia (thường là họ của chồng). Và mọi người có thể thay đổi tên của mình khi kết hôn. Họ có còn là con người như trước khi đổi tên không?

Nếu câu trả lời của bạn cho tất cả hoặc hầu hết các câu hỏi trên là 'có' thì chúng ta buộc phải hỏi… tại sao? Tại sao họ vẫn là cùng một người? Chúng ta sử dụng tên và khuôn mặt để nhận dạng mọi người, vì vậy khi tên hoặc khuôn mặt của họ thay đổi thì họ cũng thay đổi?

Theo đó, câu hỏi 'Tôi/nó là gì?' chính là trung tâm của nghịch lý con tàu của Theseus.

Con tàu của Theseus

Theseus là con trai của vua Aegeus. Vua đã thất bại trong trận chiến với vua Minos và phải nợ ông một món lớn. Sau đó, vua Aegeus đã gửi đi một nhóm gồm 7 chàng trai và 7 cô gái để khám phá mê cung nơi Minotaur sinh sống, một con thú hung dữ.

Theseus đã tự nguyện tham gia nhóm như một trong 7 chàng trai. Họ phải đi thuyền đến Crete. Mặc dù vua Aegeus lo lắng khi nghĩ đến việc con trai có thể phải hy sinh, nhưng Theseus đã đảm bảo rằng nếu anh sống sót trở về, con tàu sẽ mang cánh buồm trắng. Ngược lại, nếu anh ta chết, cánh buồm sẽ mang màu đen.

Tuy nhiên, sau khi trở về từ mê cung, Theseus đã quên thay đổi màu sắc của cánh buồm. Vua Aegeus đã tự sát khi nhìn thấy con tàu với cánh buồm màu đen.

Con tàu được biết đến với tên gọi 'Con tàu của Theseus' và được trưng bày trong một bảo tàng ở Athens như một biểu tượng của lòng dũng cảm và trí tuệ của Theseus cũng như bi kịch của vua Aegeus.

Nghịch lý

Plutarch là một trong những triết gia đầu tiên nêu ra nghịch lý này. Nếu con tàu bị hỏng, các bộ phận sẽ được thay thế. Nếu tất cả các bộ phận ban đầu của con tàu được thay thế hoàn toàn, liệu nó còn là con tàu mà Theseus đã sử dụng để đến mê cung không? Nếu mọi phần của một vật thể được thay đổi theo thời gian, liệu khi nào nó không còn là bản chất ban đầu của nó nữa?

Câu hỏi này đã được sửa đổi thêm bởi nhà triết học người Anh Thomas Hobbes. Nếu các bộ phận ban đầu của con tàu sau đó được tập hợp lại và lắp ráp lại để trông giống hệt con tàu ban đầu thì con tàu nào sẽ được coi là con tàu nguyên bản của Theseus?

Có lẽ chúng ta cần xem xét điều này bằng cách sử dụng lý thuyết bắc cầu. Lý thuyết cho rằng nếu A=B và B=C thì A=C. Trong trường hợp này, A là con tàu ban đầu mà Theseus dùng để đi đến mê cung, B là con tàu được sửa chữa lại theo thời gian và C là con tàu được lắp ráp lại. Vì vậy, tất cả các con tàu đều có một danh tính duy nhất. Tuy nhiên, điều này không có ý nghĩa gì vì hai con tàu—một chiếc được sửa chữa lại theo thời gian và một chiếc được lắp ráp lại—là khác nhau.

Theo Aristotle, các yếu tố tạo nên một sự vật là hình thức của nó, chất liệu làm nên nó và mục đích của nó. Do đó, con tàu ban đầu sẽ vẫn giữ nguyên bản chất ban đầu của nó, vì hình dạng của nó không thay đổi, bất kể nó được chế tạo bằng vật liệu gì.

Tuy nhiên, tuyên bố này đã được nhiều triết gia tranh luận kỹ lưỡng.

Và theo đó, cho tới tân bây giờ, nghịch lý này vẫn không có câu trả lời rõ ràng.

Tham khảo: Scienceabc