Buzz
Một nghiên cứu phân tích các video cho thấy tinh tinh phát âm các từ như 'mama' và 'cup' đã hé lộ rằng tổ tiên gần gũi của loài người có thể đã có khả năng phát âm tốt hơn so với những gì chúng ta tưởng tượng trước đây.
Người ta thường nghĩ rằng ngôn ngữ là khả năng đặc trưng chỉ của con người. Trong số các loài động vật trên hành tinh, con người là loài duy nhất sở hữu khả năng này, không chỉ tạo ra từ ngữ để truyền đạt thông tin mà còn sử dụng chúng trong các tình huống xã hội và thay đổi nghĩa của chúng theo bối cảnh.
Hiện nay, các nhà khoa học đang nghiên cứu khả năng ngôn ngữ của tinh tinh qua các video, và một nghiên cứu mới đang chứng minh rằng tinh tinh có thể phát âm tốt hơn nhiều so với những gì chúng ta nghĩ trước đây.
Nếu nghiên cứu này được phát triển sâu hơn, nó có thể thay đổi cách chúng ta hiểu về sự tiến hóa ngôn ngữ của con người và khả năng nói của các loài vượn lớn.
Khám phá khả năng nói độc đáo của con người
Hiện tại, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định chính xác thời điểm ngôn ngữ của con người phát triển. Ước lượng dao động từ 300.000 năm trước đến gần đây là 50.000 năm trước. Tuy nhiên, hầu hết đều đồng ý rằng con người là loài duy nhất có khả năng phát âm và học cách phát âm mới.
Trong nhiều năm qua, các nhà nghiên cứu đã tiến hành nhiều thí nghiệm về khả năng ngôn ngữ ở các loài động vật khác nhau, bao gồm cá nhà táng, loài sử dụng hệ thống âm thanh phức tạp với những tiếng kêu nhanh.
Thí nghiệm thành công nhất được thực hiện trên các loài vượn lớn, gần gũi với con người nhất. Ví dụ nổi bật là Koko, chú khỉ đột được dạy sử dụng ngôn ngữ ký hiệu. Trong một nghiên cứu năm 2023, các nhà khoa học phát hiện tinh tinh có khả năng sử dụng cú pháp và âm thanh đặc biệt để truyền đạt các ý tưởng độc đáo về môi trường của chúng.
Dù vậy, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng, ngoài con người, không loài động vật nào được biết đến có khả năng giao tiếp bằng 'ngôn ngữ' tự nhiên. Thay vào đó, động vật sử dụng âm thanh, cử chỉ và hình ảnh khác biệt để tương tác. Những tương tác này thường mang tính cảm xúc cao và bẩm sinh, hơn là một hệ thống ngôn ngữ có thể linh hoạt trong các bối cảnh xã hội khác nhau.
Vì lý do này, các nhà nghiên cứu lâu nay tin rằng các loài vượn lớn thiếu các kỹ năng thần kinh và khả năng kiểm soát dây thanh quản cần thiết cho sự phát triển ngôn ngữ.
Với tư cách là họ hàng gần gũi của con người, tinh tinh đã chứng tỏ là một đối tượng nghiên cứu đầy hứa hẹn trong việc khám phá quá trình tiến hóa của ngôn ngữ. Một nghiên cứu gần đây từ các chuyên gia ngôn ngữ và tâm lý học tại Thụy Điển, Vương quốc Anh và Thụy Sĩ đã lần đầu tiên cho thấy tinh tinh thực sự có khả năng giao tiếp tương tự con người.
Những video cũ ghi lại tinh tinh giao tiếp đã khiến các nhà nghiên cứu vô cùng ngạc nhiên
Gần đây, một nhóm nghiên cứu do Axel G. Ekström dẫn đầu đã quyết tâm tìm hiểu sâu hơn về khả năng phát triển ngôn ngữ ở họ hàng gần nhất của chúng ta.
Nhóm nghiên cứu đã bắt đầu bằng cách xem ba đoạn video ghi lại các con tinh tinh bị nuôi nhốt dường như phát ra âm thanh giống như lời nói với người chăm sóc chúng. Đoạn video đầu tiên là về một con tinh tinh tên Renata ở Ý vào năm 1962. Trong video này, Renata được thấy phát âm từ 'mama' mỗi khi người huấn luyện chạm vào cằm của nó.
Video thứ hai là của Johnny, một chú tinh tinh tại Khu bảo tồn linh trưởng Suncoast ở Palm Harbor, Florida, vào giữa những năm 2000. Trong đoạn clip này, Johnny gọi 'mama' khi được dụ bằng một thanh kẹo Twizzler đỏ.
Dựa trên âm thanh từ các đoạn clip, các nhà nghiên cứu đã so sánh ngữ âm của hai con tinh tinh với một người đàn ông và kết luận rằng tinh tinh có khả năng tạo ra các âm tiết cần thiết cho việc nói ngôn ngữ.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không chỉ dừng lại ở đó. Họ đã yêu cầu những người tham gia phiên âm giọng nói của cả tinh tinh và bệnh nhân Parkinson, một căn bệnh thường đi kèm với rối loạn giọng nói. Những người tham gia không biết họ đang nghe giọng nói của ai trong mỗi đoạn clip. Kết quả cho thấy họ luôn nhận diện giọng nói của tinh tinh là từ 'mama'.
Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng khả năng nói của tinh tinh đã bị đánh giá thấp và cung cấp cái nhìn mới về cách con người phát triển ngôn ngữ.
Các nhà nghiên cứu cho rằng tổ tiên chung của con người và các loài vượn lớn có khả năng nói tương tự, và cả tinh tinh và con người đều giữ lại khả năng này. Điều này cũng thách thức quan điểm lâu nay rằng sự phát triển ngôn ngữ đòi hỏi sự tiến hóa chức năng não ở con người mà tinh tinh và các loài vượn lớn khác không trải qua.
“Khả năng phát âm của các loài vượn lớn đã bị đánh giá thấp,” các nhà nghiên cứu giải thích. “Tinh tinh có các yếu tố thần kinh cần thiết cho khả năng nói. Dữ liệu của chúng tôi bổ sung cho bức tranh này: tinh tinh có thể tạo ra 'từ đầu tiên' được cho là của ngôn ngữ nói”.
