Buzz
| Khaya senegalensis | |
|---|---|
| Tình trạng bảo tồn | |
Sắp nguy cấp (IUCN 2.3) | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Plantae |
| (không phân hạng) | Angiospermae |
| (không phân hạng) | Eudicots |
| (không phân hạng) | Rosids |
| Bộ (ordo) | Sapindales |
| Họ (familia) | Meliaceae |
| Chi (genus) | Khaya |
| Loài (species) | K. senegalensis |
| Danh pháp hai phần | |
| Khaya senegalensis (Desr.) A. Juss. | |
Ngọc trai hay cây sọ khỉ, quả gỗ (danh pháp khoa học: Khaya senegalensis) là một loại cây thuộc Họ Xoan (Meliaceae). Ngọc trai phát triển tự nhiên ở các quốc gia như Bénin, Burkina Faso, Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Tchad, Bờ Biển Ngà, Gabon, Gambia, Ghana, Guinée, Guinea-Bissau, Mali, Niger, Nigeria, Sénégal, Sierra Leone, Sudan, Togo, và Uganda.
Mô tả
Là cây gỗ lớn có thể đạt chiều cao từ 35–40 m và đường kính lên tới 2 m (như ở Thảo cầm viên TP Hồ Chí Minh). Cây luôn xanh, tán lá dày, cành nhiều và cành non thường rủ xuống. Lá kép lông chim một lần chẵn, cụm hoa chùm tán, hoa nhỏ màu trắng với 4 cánh nhỏ dính nhau, nở vào tháng 4-5. Quả nang nhỏ, màu trắng, hình cầu, chín vào tháng 10 và khi chín sẽ bung thành 4 mảnh (quả thường chỉ có ở cây ngọc trai trưởng thành). Vỏ cây màu xám nâu, nứt thành các vòng tròn giống sọ người, vì vậy cây còn được gọi là sọ khỉ.
Tăng trưởng
Cây ưa sáng, phát triển nhanh và dễ trồng, hạt nảy mầm khỏe mạnh, tái sinh từ hạt và chồi đều rất tốt. Cây tăng trưởng nhanh chóng, có thể sinh trưởng tốt trên nhiều loại đất, đặc biệt phù hợp với đất cát ven biển miền trung Việt Nam. Cây có bộ rễ sâu, có khả năng chịu hạn tốt.
Cây ít bị sâu bệnh, chủ yếu bị sâu Hypsipyla robusta tấn công. Thân gỗ có thể bị phá hoại bởi các loại bọ cánh cứng Lytus spp.. Thêm vào đó, cây thường bị nhiễm vi khuẩn Xanthomonas khaye, gây ra hiện tượng u bướu và chảy nhựa.
Ứng dụng
Gỗ có lõi màu đỏ nhạt và dác màu nâu đỏ, thớ gỗ chắc và dễ bị nứt nẻ, cong vênh. Gỗ được dùng để đóng tàu thuyền và làm đồ mộc gia dụng.
Xà Cừ có thể được trồng rộng rãi như cây xanh cho đường phố và công viên. Trong môi trường tự nhiên, bộ rễ của cây có thể phát triển lớn để chống lại gió bão. Tuy nhiên, khi trồng cây trên vỉa hè, cần hạn chế đường kính thân cây dưới 400mm để tránh việc cây bị gãy đổ gây tắc nghẽn giao thông và tổn thất kinh tế.
Hình ảnh
Chú thích
- World Conservation Monitoring Centre 1998.
- Tài nguyên cây gỗ Việt Nam - Trần Hợp
Liên kết ngoài
- Xà cừ được đề cập trên trang của Cục Lâm nghiệp Việt Nam
- World Conservation Monitoring Centre (1998). “Khaya senegalensis”. Sách đỏ IUCN về các loài nguy cấp. 1998: e.T32171A9684583. doi:10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T32171A9684583.en. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2021.
- Sách đỏ IUCN 2006 về các loài nguy cấp. Truy cập ngày 22-8-2007.
- Xà cừ trên diễn đàn SVRVN
