Ngồi khóc trên cành cây

Ngồi khóc trên cành cây là một tiểu thuyết dành cho thanh niên của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, lần đầu được xuất bản tại Việt Nam vào ngày 27 tháng 6 năm 2013 bởi Nhà xuất bản Trẻ, với hình minh họa do Đỗ Hoàng Tường thực hiện. Đây là một trong những tác phẩm dài của Nguyễn Nhật Ánh, ra đời sau Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ và trước Chúc một ngày tốt lành. Tác phẩm kể về một tình yêu hồn nhiên giữa chàng sinh viên Đông và cô bé 14 tuổi mang tên 'Rùa'. Câu chuyện khám phá những suy tư và trăn trở của tuổi mới lớn trong bối cảnh thiên nhiên rừng núi, mang âm hưởng miền quê và tình làng xóm. Bối cảnh chủ yếu diễn ra tại một ngôi làng ở Quảng Nam, quê hương của tác giả.

Khác với nhiều tác phẩm trước đây của Nguyễn Nhật Ánh, Ngồi khóc trên cành cây mang đến nhiều nghịch cảnh khó khăn, bi thương để thử thách các nhân vật và giúp họ trưởng thành về mặt tình cảm. Tác phẩm đã nằm trong danh sách những cuốn sách Việt Nam bán chạy nhất vào năm 2013 theo thống kê của các hệ thống phân phối sách trực tuyến, đồng thời được Nhà xuất bản Trẻ đưa vào Tủ sách bán chạy nhất của họ. Ngồi khóc trên cành cây còn được xem như một 'hiện tượng xuất bản' tại Việt Nam, với hơn 20.000 bản in lần đầu và đã phải tái bản trước khi chính thức phát hành. Tác phẩm đang được chuyển thể thành một bộ phim điện ảnh bởi Velo Entertainment.

Nội dung

Câu chuyện diễn ra tại Đo Đo, một ngôi làng nhỏ thuộc xã Bình Quế, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Đông, một sinh viên 18 tuổi từ Sài Gòn, trở về thăm quê trong kỳ nghỉ hè. Anh đã rời làng vào Nam khi lên 8 tuổi, nhưng có một tuổi thơ đầy kỷ niệm với các trò chơi như chong chóng, thả diều, tết cọng dừa, nhặt nắp keng, kéo co... và giờ đây anh đang tìm lại những ký ức quý giá ấy. Em họ của Đông, Thục, đã mời anh đến chợ Kế Xuyên, và tại đây, anh tình cờ gặp Rùa, một cô bé có hoàn cảnh đặc biệt. Mẹ bỏ đi, bố mất sớm, Rùa mang trong mình bệnh tật suốt bốn năm, mới 14 tuổi nhưng chỉ học lớp 5. Biệt danh 'Rùa' do lũ trẻ trong làng đặt để trêu chọc cô vì không biết đi xe đạp. Đông chỉ thật sự để ý đến Rùa khi cô nấp ngoài cửa xem anh đọc sách, từ đó một tình bạn đẹp giữa họ nảy nở.

Ban đầu, Đông chỉ cảm thấy thương xót Rùa vì hoàn cảnh của cô và cảm thấy bất công khi cô bị bạn bè xa lánh. Tuy nhiên, theo thời gian, sự ngây thơ, hồn nhiên và tấm lòng nhân hậu của Rùa đã khiến Đông say mê và cuốn hút dần dần. Rùa yêu quý những con vật nhỏ trong rừng và luôn tìm cách kết bạn với chúng; cô không ngại phá hỏng bẫy của thợ săn, vì vậy mà bị họ ghét và đặt ra những lời đồn xấu. Một lần, khi vào rừng cùng Đông, anh đã rất ngạc nhiên khi thấy các con thú hoang theo chân cô đến một nơi bí mật sau thác nước. Đây chính là nơi Rùa giấu những con vật khỏi sự săn bắt, trong đó có một chú nai con mà cô thường xuyên thăm và kể chuyện. Trên đường về, sau một sự cố nhỏ, Đông không kiềm chế được lòng mình và đã đặt lên môi Rùa nụ hôn đầu tiên.

Đông cảm thấy tiếc nuối và buồn bã khi phải nhanh chóng trở lại Sài Gòn, nỗi nhớ Rùa da diết trong lòng anh. Trong một buổi tối hai ngày trước khi rời đi, cả hai đã thổ lộ tình cảm dành cho nhau, nhưng Rùa mong anh chờ cô lớn thêm trước khi chính thức trao nhau tình yêu. Không may, vào trưa hôm sau, Rùa bị thợ săn bao vây vì đã phá bẫy của họ khi cùng Đông vào rừng. Một trong số họ, tên Ngãi, trong cơn nóng giận đã tiết lộ sự thật đau lòng về cái chết của ba cô, khiến Rùa chìm sâu vào mặc cảm. Đông hoang mang và đau đớn khi biết mình là anh họ của Rùa đúng lúc tình cảm giữa họ đã trở nên sâu sắc. Anh đã trốn tránh trở lại làng suốt ba năm để quên đi mối tình đầu, nhưng hình ảnh Rùa vẫn ám ảnh anh hàng đêm, cho đến khi một cú sốc khác ập đến khi anh phát hiện mình mắc bệnh ung thư bạch cầu.

Trong sự tuyệt vọng, Đông quyết định quay về làng Đo Đo, một phần để chia tay với gia đình dù không muốn họ biết hoàn cảnh hiện tại, một phần để đối mặt với mối tình đã bỏ lỡ với Rùa. Sau ba năm, Rùa đã trưởng thành, trở thành một thiếu nữ xinh đẹp và thu hút nhiều người đến dạm hỏi, nhưng cô vẫn giữ trọn vẹn tình cảm trong sáng dành cho Đông. Đông liên tục lảng tránh cô vì chưa tìm ra cách để giải quyết mối thắt giữa hai người, điều này khiến Rùa rất đau lòng. Đông phát hiện hàng đêm Rùa vẫn lén đến nhà nhìn anh từ xa mà không dám vào, chỉ lặng lẽ ngồi trên cây me trước cửa và khóc. Cuối cùng, Đông quyết định gặp bà nội của Rùa để thưa chuyện, và anh vui mừng khi biết họ không hề có quan hệ huyết thống như mọi người lầm tưởng.

Đông trở lại thành phố để tiếp tục điều trị, và lúc này các bác sĩ mới xác nhận lại chẩn đoán cũ, cho biết anh chỉ mắc bệnh thiếu máu dinh dưỡng. Tràn đầy hy vọng về một tương lai tươi sáng sau những biến động dữ dội trong cuộc sống, anh lập tức quay lại quê hương và chết lặng khi nghe tin Rùa đã bị dòng nước cuốn trôi trong nỗ lực cứu những đứa trẻ qua sông đến trường giữa dòng nước chảy xiết. Đông hoàn toàn suy sụp và chìm đắm trong nỗi nhớ thương vô hạn. Anh dẫn hai em họ, Thục và Loan, vào lại khu rừng để sống lại với những kỷ niệm đẹp bên Rùa trước khi quyết định rời bỏ làng mà không biết khi nào sẽ trở lại. Tại nơi bí mật đó, trong lúc đau lòng nhìn lại cảnh vật xưa, Đông nghe như có tiếng hát của Rùa vang vọng. Anh trèo lên một cây bứa để quan sát kỹ hơn và không kìm được nước mắt khi thấy bóng dáng người mình yêu thương.

Quá trình sáng tác và phát hành

Ngồi khóc trên cây là một tác phẩm dài của Nguyễn Nhật Ánh, hoàn thành vào ngày 7 tháng 4 năm 2013. Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, chia thành ba chương, mỗi chương đều được mở đầu bằng những vần thơ do chính tác giả sáng tác. Như nhiều tác phẩm trước đó, truyện vẫn là cầu nối dẫn dắt độc giả vào thế giới tuổi thơ đầy màu sắc mà Nguyễn Nhật Ánh muốn truyền tải. Trong truyện xuất hiện hình ảnh một con ngỗng là thú cưng của Rùa, cùng với cảnh ngỗng rượt và mổ người gắn liền với kỷ niệm thời thơ ấu của tác giả. Nhà văn chia sẻ rằng so với các tác phẩm trước, Ngồi khóc trên cây ít có đối thoại hơn và tập trung vào việc khám phá tâm trạng và miêu tả sâu sắc nội tâm nhân vật hơn. Ông cũng cho biết chưa từng có nhân vật nào trong tác phẩm của mình rơi vào hoàn cảnh éo le như Rùa, và chưa bao giờ ông đi sâu vào tâm lý nhân vật như vậy. Bằng cách này, ông muốn khám phá phản ứng của nhân vật khi phát hiện người mình yêu có quan hệ huyết thống, cùng với nhiều tình huống éo le khác, khiến câu chuyện trở nên buồn bã.

Nhân dịp phát hành Ngồi khóc trên cây, Nhà xuất bản Trẻ đã tổ chức hai cuộc thi viết 'Nhìn hình minh họa đoán nội dung truyện' và 'Nguyễn Nhật Ánh và tôi'. Cuốn sách được giới thiệu như một thế giới kỳ diệu và tươi đẹp, một tình yêu đầu đời trong sáng, với những cảm xúc nhớ nhung và đợi chờ khắc khoải…, phát hành vào ngày 27 tháng 6 năm 2013 với hai ấn bản: bản thường bìa mềm và bản đặc biệt bìa cứng. Cả hai ấn bản đều có khoảng 30 bức tranh minh họa và thẻ đánh dấu trang do họa sĩ Đỗ Hoàng Tường thực hiện, riêng bản đặc biệt còn có thêm bốn bức tranh màu làm phụ bản. Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã tham gia ba buổi ký tặng độc giả vào các ngày 27, 30 tháng 6 và 7 tháng 7 tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội.

Chuyển thể thành phim

Ngồi khóc trên cây hiện đang được chuyển thể thành một bộ phim điện ảnh do Velo Entertainment sản xuất, dự kiến ra mắt vào mùa hè năm 2019. Theo nhà sản xuất, phim sẽ sử dụng nhiều kỹ xảo hiện đại (CGI) để tái hiện khung cảnh núi rừng và động vật hoang dã dựa trên nguyên tác, đồng thời 'hướng tới cảm giác mộc mạc, gần gũi, đúng chất truyện của Nguyễn Nhật Ánh.' Một số tác phẩm khác của ông cũng đã được chuyển thể lên màn ảnh rộng trong những năm trước, như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh (2015), Cô gái đến từ hôm qua (2017) và Mắt biếc (2019).

Tiếp nhận

Nhà xuất bản Trẻ đã phát hành Ngồi khóc trên cây tổng cộng hai lần, với 30.000 bản bìa mềm và 3.000 bản bìa cứng. Trong lần in đầu tiên, tác phẩm in hơn 20.000 bản, nhưng ngay lập tức phải tái bản trước khi phát hành chính thức. Đây được xem là hiện tượng hiếm hoi trong ngành xuất bản Việt Nam trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, kỷ lục này sau đó đã bị Chúc một ngày tốt lành, tác phẩm tiếp theo của Nguyễn Nhật Ánh, vượt xa với 50.000 bản in. Nhiều cửa hàng sách và các trang thương mại điện tử đã đặt gần hết số lượng phát hành dù sách chưa có mặt trên thị trường. Ngồi khóc trên cây trở thành một trong những tác phẩm bán chạy nhất trên các trang như Tiki, Vinabook, và đứng thứ tư trong top 12 sách bán chạy nhất Việt Nam năm 2013. Hơn 8.000 độc giả tham gia cuộc thi 'Nhìn hình minh họa đoán nội dung truyện' trên Facebook. Quyển sách cũng được giới thiệu trong chuyên mục Mỗi ngày 1 cuốn sách phát sóng vào ngày 13 tháng 7 năm 2013 trên kênh VTV1, với lời khuyên đọc nhấn mạnh: 'Cuốn sách này lại mang đến cho độc giả món quà quý giá: lòng tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống.' Đến quý I năm 2015, Ngồi khóc trên cây đã có mười lần tái bản.