Ngọn hải đăng Alexandria

Ngọn hải đăng Alexandria, đôi khi được biết đến với tên gọi Hải đăng của Alexandria (/ˈfɛərɒs/; tiếng Hy Lạp cổ đại: ὁ Φάρος τῆς Ἀλεξανδρείας, Koine đương thời phát âm tiếng Hy Lạp: [ho pʰá.ros tɛ̂ːs a.lek.sandrěːaːs]), là một công trình hải đăng được xây dựng dưới triều đại của Ptolemy II Philadelphos (280–247 TCN) ở Ai Cập thuộc Hy Lạp. Tháp cao khoảng 100 mét (330 ft) và được coi là một trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại, nó đã từng là một trong những công trình nhân tạo cao nhất trong nhiều thế kỷ.

Ngọn hải đăng đã bị hủy diệt nghiêm trọng bởi ba trận động đất từ năm 956 SCN đến năm 1323, và dần trở thành đống đổ nát. Đây là kỳ quan có tuổi thọ dài thứ ba (chỉ sau Lăng mộ của Mausolus và Kim tự tháp Kheops). Một phần của nó còn tồn tại cho đến năm 1480, khi những viên đá cuối cùng còn sót lại được sử dụng để xây dựng Lâu đài Qaitbay trên cùng vị trí.

Vào năm 1994, nhóm khảo cổ học người Pháp đã lặn xuống vùng biển phía đông cảng Alexandria và phát hiện một số tàn tích của ngọn hải đăng dưới đáy biển. Đến năm 2016, Bộ nghiên cứu thời kỳ cổ đại của Ai Cập đã lên kế hoạch để biến những tàn tích chìm, bao gồm cả tàn tích của Pharos, thành một viện bảo tàng dưới nước.

Xuất xứ

Pharos là một hòn đảo nhỏ nằm ở rìa tây của đồng bằng sông Nin. Vào năm 332 TCN, Alexandros Đại đế đã sáng lập thành phố Alexandria trên một eo đất đối diện với Pharos. Alexandria và Pharos sau này được nối liền bằng một con đê dài hơn 1.200 mét (0,75 dặm), được gọi là Heptastadion. Phía đông của con đê đã trở thành một cảng lớn, hiện nay là một vịnh tự nhiên. Phía tây có cảng Eunostos với lưu vực Kibotos đã phát triển tự nhiên theo thời gian để hình thành bến cảng hiện tại. Các công trình giữa lâu đài Qaitbay và mũi đất Ras el-Tin được xây dựng trên lớp phù sa dần dày lên, che phủ con đê. Lâu đài Ras el-Tin, nằm trên mũi đất Ras el-Tin và được xây dựng vào thế kỷ 19, là di tích còn lại của đảo Pharos. Khu vực phía đông của ngọn hải đăng đã bị sóng biển xâm thực theo thời gian.

Xây dựng

Ngọn hải đăng được xây dựng vào thế kỷ thứ 3 TCN. Sau cái chết của Alexander Đại Đế, Ptolemy I Soter lên ngôi vào năm 305 TCN và lập tức ra lệnh xây dựng ngọn hải đăng. Sau 12 năm, công trình hoàn thành dưới triều đại của con trai ông, Ptolemy II Philadelphus, với tổng chi phí là 800 talent bạc. Ánh sáng được phát ra từ ngọn lửa ở đỉnh, và ngọn hải đăng chủ yếu được xây dựng bằng đá vôi và đá granit.

Strabo ghi nhận rằng Sostratus đã khắc chữ 'những vị thần cứu tinh' bằng kim loại trên ngọn hải đăng để vinh danh các vị thần. Gaius Plinius Secundus cho rằng Sostratus là kỹ sư của ngọn hải đăng, mặc dù thông tin này còn gây tranh cãi. Vào thế kỷ thứ 2, Lucian viết rằng Sostratus đã ẩn danh dưới lớp vữa thạch cao mang tên Ptolemy, và khi lớp vữa bị hao mòn, tên của Sostratus sẽ lộ ra trên mặt đá của ngọn hải đăng. Các khối đá sa thạch và đá vôi sử dụng trong xây dựng được xác định có nguồn gốc từ mỏ đá Wadi Hammamat ở sa mạc phía đông thành phố.

Cấu trúc

Tài liệu Ả Rập về ngọn hải đăng mô tả nó một cách nhất quán dù đã trải qua nhiều lần sửa chữa sau các trận động đất. Độ cao của ngọn hải đăng được ghi nhận có sự biến động khoảng 15% từ 103 đến 118 mét (338 đến 387 feet), với nền hình vuông có kích thước 30 x 30 mét (98 x 98 feet).

Lữ khách Ả Rập Abou Haggag Youssef Ibn Mohammed el-Balawi el-Andaloussi đã cung cấp tài liệu chi tiết nhất về ngọn Hải đăng sau chuyến du hành đến Alexandria vào năm 1166. Balawi mô tả ngọn hải đăng có hình chữ nhật với đường dốc lót gạch rộng 7 shibr (189 cm), đủ cho hai kỵ sĩ đi qua. Đường dốc xoắn ốc theo chiều kim đồng hồ. Ngọn hải đăng có bốn tầng với 18, 14 và 17 phòng ở các tầng hai, ba và bốn tương ứng. Balawi ghi nhận nền của ngọn hải đăng là hình vuông với mỗi cạnh dài 45 ba (30 m) và đường dốc kéo dài 600 dhira (300 m) với chiều rộng 20 dhira (10 m). Phần hình chữ nhật có độ rộng 24 ba (16.4 m) và phần trụ có đường kính 12.73 ba (8.7 m). Phần đỉnh là một ngôi đền nhỏ với đường kính 6.4 ba (4.3 m).

Theo các nguồn tài liệu Ả Rập, ngọn hải đăng được xây dựng bằng những khối đá lớn sáng màu. Tháp có ba phần: phần dưới là hình vuông, phần giữa hình tám cạnh và phần trên cùng là hình trụ tròn. Al-Masudi ghi chép vào thế kỷ 10 rằng mặt hướng ra biển của ngọn hải đăng có một dòng chữ tôn thờ thần Zeus. Nhà địa lý Al-Idrisi đã đến xem ngọn hải đăng vào năm 1154 và ghi nhận rằng có nhiều lỗ hở trên tường và được trám chì giữa các khối đá ở phần hình chữ nhật. Ông ước lượng tổng chiều cao của ngọn hải đăng là 300 dhira rashashl (162 m).

Đỉnh ngọn hải đăng được trang bị một gương phản chiếu ánh sáng mặt trời ban ngày và một ngọn lửa để chiếu sáng vào ban đêm. Các đồng xu La Mã còn sót lại từ Alexandria cho thấy bốn góc của ngọn hải đăng có tượng Triton, và tượng Poseidon hoặc Zeus đứng trên đỉnh.

Những ghi chép về ngọn hải đăng sau trận động đất năm 1303 bao gồm những ghi nhận của Ibn Battuta, một học giả Maroc, đã đến Alexandria vào năm 1326 và 1349. Battuta cho biết ngọn hải đăng bị hư hỏng chủ yếu ở phần hình chữ nhật và đường vào. Ông mô tả tháp dài 140 shibr (30.8 m) ở hai bên. Battuta đã lên kế hoạch cho Sultan An-Nasir Muhammad xây dựng một ngọn hải đăng mới gần vị trí của ngọn hải đăng cũ bị sập, nhưng dự án này không được thực hiện do cái chết của Sultan vào năm 1341.

Phá hủy

Ngọn hải đăng đã bị rạn nứt và hư hại do các trận động đất vào các năm 796 và 951. Vào năm 956, một trận động đất lớn đã làm sụp đổ cấu trúc của ngọn hải đăng, tiếp theo đó là những trận động đất vào các năm 1303 và 1323. Các trận động đất này bắt nguồn từ các ranh giới của các mảng kiến tạo lớn, Mảng châu Phi và Lũng hẹp Biển Đỏ, cách ngọn hải đăng khoảng 350 và 520 km. Tài liệu lịch sử cho thấy trận động đất năm 956 đã phá hủy phần trên cùng của ngọn hải đăng. Sau trận động đất này, ngọn hải đăng được tái thiết với một mái vòm mới theo phong cách Hồi giáo để thay thế phần bị sụp đổ. Trận động đất tàn phá nhất vào năm 1303 có cường độ ước tính VIII+ và xảy ra gần đảo Crete (cách Alexandria 280–350 km). Vào năm 1480, các tàn dư của ngọn hải đăng được sử dụng để xây dựng thành Qaitbay bởi Sultan Qaitbay của Ai Cập.

Vào thế kỷ 10, al-Mas'udi đã ghi lại một huyền thoại về sự phá hủy ngọn hải đăng. Theo câu chuyện, trong thời trị vì của Khalip Abd al-Malik (705-715), một hoạn quan từ Đế quốc Đông La Mã đã chuyển sang đạo Hồi và được Khalip tin tưởng, cho phép tìm kiếm kho báu ẩn dưới chân ngọn hải đăng. Cuộc tìm kiếm này đã làm hư hại nền móng và dẫn đến sự sụp đổ của ngọn hải đăng. Sau đó, hoạn quan này đã trốn thoát bằng một con tàu.

Pharos trong các trò chơi

• Ngọn hải đăng là một trong các Kỳ quan thế giới có thể xây dựng trong loạt trò chơi máy tính Civilization; ở các giai đoạn thứ ba và thứ tư của loạt trò chơi này, nó được gọi là Đại Hải đăng.
• Ngọn hải đăng là một công trình có thể xây dựng trong giai đoạn hậu-Đế chế của trò chơi Age of Mythology.
• Ngọn hải đăng là một trong các Kỳ quan thế giới trong trò chơi Rome Total War, mang lại lợi ích lớn cho người chiếm giữ.
• Ngọn hải đăng được coi là một trong Bảy kỳ quan thế giới trong trò chơi Mare Nostrum.
• Ngọn hải đăng là một trong các kỳ quan thế giới trong trò chơi Empire Earth.

• Knidos
• Các danh sách công trình
• Các danh sách thiên tai
• Các danh sách ngọn hải đăng

Liên kết bên ngoài

• Hải đăng Alexandria Lưu trữ 2013-05-02 tại Archive.today
• Trang web bình chọn các Kỳ quan thế giới mới
• Kỳ quan thế giới Lưu trữ 2006-07-09 tại Wayback Machine
• Kỳ quan châu Á Lưu trữ 2006-09-09 tại Wayback Machine
• Cuộc bình chọn Kỳ quan thế giới hiện đại Lưu trữ 2013-01-12 tại Archive.today
• Bảy kỳ quan thế giới cổ đại Lưu trữ 2007-07-06 tại Wayback Machine — dưới cái nhìn của một kỹ sư xây dựng từ Đại học South Florida
• Bản đồ Bảy kỳ quan thế giới cổ đại
• Nghiên cứu về kỳ quan thế giới cổ đại: Hướng dẫn nghiên cứu Parkin, Tim (Đại học Canterbury, New Zealand) - Tuyển tập sách và tài nguyên Internet
• 100 kỳ quan thế giới - Danh sách các kỳ quan kiến trúc, xây dựng và thiên nhiên của Howard Hillman.
• WonderClub.com Lưu trữ 2007-07-08 tại Wayback Machine - danh sách các điều lý thú về kỳ quan thế giới.
• Bảy kỳ quan thế giới hiện đại Lưu trữ 2010-04-02 tại Wayback Machine của American Society of Civil Engineers
• Bảy kỳ quan của Chicago Danh sách các kỳ quan theo Chicago Tribune.
• kỳ quan thiên nhiên
• Kỳ quan thế giới dưới nước Lưu trữ 2009-04-21 tại Wayback Machine
• Kỳ quan thế giới dưới nước (2) Lưu trữ 2007-09-28 tại Wayback Machine