Buzz
| Tiếng Na Uy | |
|---|---|
| norsk | |
| Phát âm | /nɔrsk/ |
| Sử dụng tại | Na Uy và những vùng dân Na Uy định cư tại Hoa Kỳ |
| Tổng số người nói | 5,32 triệu (2020) |
| Hạng | 111 |
| Phân loại | Hệ Ấn-Âu
|
| Hệ chữ viết | Ký tự Latin (chữ cái Na Uy) |
| Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại | Na Uy Hội đồng Bắc Âu |
| Quy định bởi | Hội đồng Ngôn ngữ Na Uy (Språkrådet) |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-1 | no – Tiếng Na Uy nb – Bokmål nn – Nynorsk |
| ISO 639-2 | nor – Tiếng Na Uy nob – Bokmål nno – Nynorsk |
| ISO 639-3 | tùy trường hợp:nor – Tiếng Na Uynob – Bokmålnno – Nynorsk |
| Một phần của loạt bài về |
| Văn hóa Na Uy |
|---|
| Lịch sử |
| Dân tộc |
| Ngôn ngữ |
| Ẩm thực |
|
Biểu tượng[hiện] |
Ngôn ngữ Na Uy (norsk) thuộc nhánh Bắc của nhóm ngôn ngữ German trong hệ Ấn-Âu. Đây là ngôn ngữ của người Na Uy, được khoảng 4,7 triệu người sử dụng ở Na Uy và các khu vực có người Na Uy sinh sống, như Hoa Kỳ.
Giống như các ngôn ngữ Scandinavia khác, tiếng Na Uy có nguồn gốc từ ngôn ngữ Scandinavia cổ. Trong thời kỳ Viking (khoảng 800-1050), tiếng Bắc Âu cổ, nền tảng của tiếng Na Uy hiện đại, được di cư vào Iceland và nhiều khu vực Bắc Đại Tây Dương khác. Chữ cái Latin thay thế chữ viết cổ, và chữ viết Na Uy riêng biệt được phát triển trong thế kỷ 11. Sau đó, tiếng Na Uy chịu ảnh hưởng từ tiếng Đan Mạch, tiếng Hạ Đức và tiếng Thụy Điển. Đặc biệt, tiếng Đan Mạch có ảnh hưởng lớn nhất từ 1380-1914, khi Na Uy và Đan Mạch liên minh dưới triều vua Đan Mạch.
Tiếng Đan Mạch, ngôn ngữ chính thức của Na Uy từ năm 1397, đã trở thành ngôn ngữ viết của Na Uy trong thế kỷ 16. Được giới trí thức sử dụng, đặc biệt ở thành phố, trong khi phương ngữ Na Uy vẫn phổ biến ở nông thôn. Trong thế kỷ 19, tiếng Đan Mạch phát triển thành tiếng Đan Mạch-Na Uy, chịu ảnh hưởng từ tiếng Đan Mạch về cấu trúc và từ vựng, nhưng có cách phát âm và ngữ pháp của tiếng Na Uy. Ngôn ngữ này sau đó được gọi là Riksmål và trở thành ngôn ngữ chính của Na Uy. Để đáp ứng nhu cầu về một ngôn ngữ riêng, giữa thế kỷ 19, nhà ngôn ngữ học Ivar Aasen đã sáng tạo một ngôn ngữ viết quốc gia, gọi là Landsmål (ngôn ngữ của đất nước), dựa trên các phương ngữ Na Uy mà không bị ảnh hưởng của tiếng Đan Mạch. Nỗ lực của Ivar đã được công chúng đón nhận và Landsmål đã phát triển thành một ngôn ngữ thứ hai.
Dưới sự thúc đẩy của phong trào Landsmål, Riksmål đã trải qua nhiều cuộc cải cách lớn vào các năm 1907, 1917, 1938, tập trung vào cách nói và chính tả Na Uy. Tên của hai ngôn ngữ đã chính thức được thay đổi: Riksmål thành Bokmål (ngôn ngữ sách vở) và Landsmål thành Nynorsk (tiếng Na Uy mới). Hai ngôn ngữ này có giá trị pháp lý ngang nhau theo luật và được dạy tại trường học. Bokmål vẫn là ngôn ngữ chính và phổ biến nhất ở đông Na Uy, trong khi Nynorsk được sử dụng chủ yếu ở tây Na Uy.
- Aa, Leiv Inge (2020). Các động từ phụ của tiếng Na Uy [Norwegian Verb Particles] (bằng tiếng Anh). Hà Lan: John Benjamins Publishing Company. ISBN 9027260834.
- De Smedt, Koenraad; Lyse, Gunn Inger; Gjesdal, Anje Müller; Losnegaard, Gyri S. (2012). Ngôn ngữ Na Uy trong kỷ nguyên số [The Norwegian Language in the Digital Age]. White Paper Series. Đức: Springer Berlin Heidelberg. ISBN 9783642313882.
- Enger, Hans-Olav; Holmes, Philip (2018). Ngữ pháp toàn diện của tiếng Na Uy [Norwegian: A Comprehensive Grammar] (bằng tiếng Anh). Anh: Taylor & Francis. ISBN 1351059815.
- Husby, Olaf A. (2008). Khám phá các phương ngữ Na Uy [An Introduction to Norwegian Dialects] (bằng tiếng Anh). Na Uy: Tapir Academic Press. ISBN 8251923409.
- Jahr, Ernst Håkon (2014). Hoạch định ngôn ngữ như một thí nghiệm xã hội: Trường hợp tiếng Na Uy hiện đại [Language Planning as a Sociolinguistic Experiment: The Case of Modern Norwegian] (bằng tiếng Anh). Anh: Nhà xuất bản Đại học Edinburgh. ISBN 0748678344.
- Kerswill, Paul (1994). Phương ngữ hội tụ: Giọng nói nông thôn ở Na Uy đô thị [Dialects Converging: Rural Speech in Urban Norway] (bằng tiếng Anh). Anh: Clarendon Press. ISBN 0198248261.
- Kristoffersen, Gjert (2007). Âm vị học tiếng Na Uy [The Phonology of Norwegian] (bằng tiếng Anh). Anh: Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 0199229325.
- Sanders, Ruth H. (2017). Các ngôn ngữ Scandinavia: Bảy chị em phương Bắc [The Languages of Scandinavia: Seven Sisters of the North] (bằng tiếng Anh). Hà Lan: Nhà xuất bản Đại học Chicago. ISBN 022649392X.
- Strandskogen, Åse-Berit; Strandskogen, Rolf (1995). Tiếng Na Uy: Một ngữ pháp thiết yếu [Norwegian: An Essential Grammar] (bằng tiếng Anh). Anh: Routledge. ISBN 0415109795.
- Vikør, Lars S. (1993). Các ngôn ngữ Bắc Âu: Tình trạng và mối liên hệ [The Nordic Languages: Their Status and Interrelations] (bằng tiếng Anh). Hoa Kỳ: Nhà xuất bản Đại học Michigan. ISBN 8270992038.
- Nhiều tác giả (2008a). Các ngôn ngữ Bắc Âu, tập 1 [The Nordic Languages. Volume 1] (bằng tiếng Anh). Đức: De Gruyter. ISBN 3110197057.
- Nhiều tác giả (2008b). Các ngôn ngữ Bắc Âu, tập 2 [The Nordic Languages. Volume 2] (bằng tiếng Anh). Đức: De Gruyter. ISBN 3110197065.
