Người bán thịt từ chối bổng lộc, thể hiện lòng trung nghĩa đến vua cũng kính phục

(Mytour) Câu chuyện về người bán thịt từ chối bổng lộc và lý do đằng sau đó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nhân cách của một người kinh doanh có đạo đức, trân trọng nghề nghiệp của mình.

Tại nước Sở, có một người bán thịt dê tên là Duyệt, sống vào thời Chiến Quốc. Khi vua Sở Chiêu Vương bị giặc đánh, ông đã bỏ trốn, và người bán thịt dê cũng chạy thoát để bảo toàn mạng sống của mình.

Sau này, khi vua Chiêu Vương lấy lại được đất nước, ông đã trọng thưởng cho những người đã ủng hộ ông trong lúc khó khăn. Một số người dân cũng được nhận phần thưởng, bao gồm cả người bán thịt dê, nhưng ông từ chối nhận thưởng.

Người bán thịt dê nói:

- Khi vua mất nước, tôi cũng mất nghề. Bây giờ ngài đã lấy lại được nước, tôi lại có nghề cũ để mưu sinh, đủ ăn đủ mặc, nên không cần nhận thưởng.

Vua Chiêu Vương nghe những lời này, cảm thấy người bán thịt dê thật nghĩa khí, càng muốn ông nhận thưởng. Người bán thịt dê tiếp tục từ chối:

- Tôi không có công trong việc vua lấy lại đất nước, nên không dám nhận thưởng.

Khi thấy không thể thuyết phục được người này nhận thưởng, vua nói:

- Vậy ta sẽ đến thăm nhà ngươi!

Người bán thịt dê đáp lại:

- Theo luật nước Sở, chỉ người có công lớn được vua đến nhà. Tôi không có mưu trí giữ nước hay dũng cảm giết giặc. Nay hoàng thượng đến chơi nhà tôi, sợ thiên hạ chê cười.

Vua Chiêu Vương nghe vậy, nói với quan Tư Mã Tử Kỳ:

- Người bán thịt dê này dù làm nghề bình thường nhưng lời nói ý nghĩa sâu sắc, đúng là nhân tài hiếm có. Ngươi hãy mời ông ra giữ chức Tam Công cho ta!

Người bán thịt dê nghe vậy, vội quỳ xuống, nói:

- Tôi biết chức Tam Công quý hơn nghề bán thịt dê, với bổng lộc lớn. Nhưng tôi không dám tham danh lợi để khiến vua mang tiếng là ban ơn không đúng. Tôi thật sự không dám nhận! Xin cho tôi về giữ lấy nghề bán thịt dê của mình.

Nói xong, ông cúi đầu lạy rồi lui ra.

Người bán thịt dê dù là người dân thường nhưng lại thấu hiểu đạo lý cao quý, không có công thì không nhận lợi. Dù là vàng bạc hay chức vụ cao quý, bổng lộc lớn nhưng nếu không phải nghĩa, ông cũng không nhận. Ngày nay, người kinh doanh hiểu được nguyên tắc “không phải của mình thì không lấy” như vậy là rất hiếm.

Trong “Cổ học tinh hoa” có viết: “Người thông hiểu thời cuộc, dù làm nghề gì, ở thời loạn đến đâu, vẫn không đắm chìm vào việc bất nghĩa, như cây tùng cây bách, mùa đông tuyết giá vẫn xanh, như con gà trống, mưa gió vẫn gáy.”

Thương nhân ngày xưa không giấu diếm mục đích của mình: “Người không vì lợi, ai dậy sớm?”, “Bôn ba giang hồ, cũng chỉ vì kiếm chút lợi.” Việc buôn bán đều nhằm mục đích “Lợi”.

Làm kinh doanh đòi hỏi tính toán giỏi. Nhưng người xưa luôn giữ vững sự cân bằng giữa “Nghĩa” và “Lợi” trong kinh doanh, “Lợi” phải chính đáng, phù hợp với đạo lý.

“Quân tử ái tài, thủ chi hữu đạo”, người quân tử coi trọng tiền tài, nhưng không nhận một cách tùy tiện. Tiền tài hợp với đạo lý thì quý trọng, vì đó là thành quả của lao động, không thể tiêu xài hoang phí. Tiền tài không phải do lao động, nhận vào lòng cũng không yên tâm.

Trong “Chu Dịch” viết: “Người tích thiện sẽ nhận được phúc lành. Người tích ác sẽ gặp tai ương.”

Cũng có câu: “Thiên đạo vô thân, thường dữ thiện nhân”, đạo trời không thiên vị, nhưng người lương thiện sẽ thuận lợi vì phù hợp với đạo trời.

Đạo kinh doanh dựa trên cạnh tranh công bằng, nguyên tắc giao dịch tự nguyện, bình đẳng, trung thực, là chuẩn mực cho hành vi của mỗi thương nhân. Chỉ khi tuân thủ nghiêm ngặt đạo đức kinh doanh, bán hàng với giá thật, không chèn ép người yếu thế, bán hàng sạch, kiếm những đồng tiền chân chính, mới có thể trở thành một thương nhân đáng tin cậy.