Buzz
| Thanh Nhân Tông Trang phi 清仁宗莊妃 | |
|---|---|
| Gia Khánh phi | |
| Thông tin chung | |
| Mất | 1811 |
| An táng | Phi viên tẩm của Xương lăng, Thanh Tây lăng |
| Phu quân | Thanh Nhân Tông Gia Khánh Hoàng đế |
| Tước hiệu | [Cách cách; 格格] [Xuân Thường tại; 春常在] [Xuân Quý nhân; 春贵人] [Cát tần; 吉嫔] [Trang phi; 莊妃] |
| Thân phụ | Y Lý Bố |
Vương Giai thị Trang phi (chữ Hán: 莊妃王佳氏; ? - 1811), là một phi tần của Thanh Nhân Tông Gia Khánh Đế trong lịch sử Trung Quốc.
Dù không có con cái, Vương Giai thị vẫn giữ vững địa vị trong hậu cung từ lúc được chọn cho đến khi nhập cung. Sự ân sủng của Gia Khánh Đế dành cho bà là rất lớn. Đặc biệt, sau khi bà qua đời, lễ tang của bà có sự tham gia của Hiếu Hòa Duệ Hoàng hậu Nữu Hỗ Lộc thị, người vợ chính thứ hai của Gia Khánh Đế. Đây là sự kiện hiếm có trong lịch sử nhà Thanh, khi Hoàng hậu đích thân tiễn đưa phi tần đến nơi an nghỉ cuối cùng.
Vương Giai thị là phi tần duy nhất trong lịch sử nhà Thanh được đổi phong hiệu bốn lần.
Thông tin về thân thế không rõ
Vương Giai thị Trang phi, không rõ năm sinh, chỉ biết ngày sinh của bà vào ngày 15 tháng 6 âm lịch. Thông tin về quê quán và gia đình bà cũng không được rõ ràng, chỉ biết cha của bà là Văn Cử nhân Y Lý Bố (伊里布).
Cuộc đời
Gia Thân vương Cách cách
Vương Giai thị phục vụ Gia Khánh Đế khi ông còn là Gia Thân vương với vai trò Cách cách. Có thể bà xuất thân từ Nội vụ phủ Bao y, tức là Thượng Tam kỳ Bao y. Trong Gia Thân vương phủ, bà được Gia Thân vương yêu mến và được đưa vào Tiềm để. Lúc đó, Gia Thân vương phủ có nhiều Cách cách như Cách cách Lưu thị, Cách cách Hầu thị, Cách cách Lương thị, Cách cách Thẩm thị và Cách cách Quan thị. Bên trên có Trắc Phúc tấn Hoàn Nhan thị, sau này là Trắc Phúc tấn Nữu Hỗ Lộc thị, còn Đích Phúc tấn là Hỉ Tháp Lạp thị.
Đại Thanh Tần phi
Địa vị vững bậc
Vào năm Gia Khánh thứ nhất (1796), ngày mùng 1 tháng giêng, Càn Long tuyên bố nhường ngôi cho Hoàng thái tử Vĩnh Diễm, được gọi là Gia Khánh Đế. Gia Khánh Đế tôn Càn Long Đế làm Thái Thượng hoàng. Hoàng đế phong Đích phi Hỉ Tháp Lạp thị làm Hoàng hậu, Trắc phi Nữu Hỗ Lộc thị làm Quý phi, Cách cách Lưu Giai thị làm Hàm phi, Cách cách Hầu thị thành Doanh tần, và Cách cách Lương thị thành Vinh Thường tại. Cách cách Vương Giai thị được phong làm Thường tại, gọi là Xuân Thường tại (春常在).
Ba năm sau khi được phong làm Thường tại, tức năm Gia Khánh thứ 4 (1799), Vương Giai thị được thăng lên Xuân Quý nhân (春贵人).
Năm Gia Khánh thứ 6 (1801), ngày 8 tháng giêng, theo chỉ dụ của Hoàng Đế, Xuân Quý nhân được tấn phong thành Hòa tần (和嬪). Tuy nhiên, không rõ lý do, vào ngày 14 cùng tháng, phong hiệu của bà lại đổi thành Cát (吉), và Vương Giai thị trở thành Cát tần (吉嫔). Công bộ thị lang Trát Lang A (扎朗阿) làm Chính sứ, Cử nhân nội các Ngọc Lâm (玉麟) làm Phó sứ, thực hiện lễ sắc phong cho Cát tần. Theo Hồng xưng của Nội vụ phủ, phong hiệu 'Cát' có Mãn văn là 「sabingga」, có nghĩa là 'Điềm lành' và 'Lanh lợi'.
Sách văn ghi chép:
| “ |
晋封贵人王氏为吉嫔。册文曰。朕惟位正天闺。宜后星之增朗。教先妇学。允邦媛之攸司绮观升华。丝言锡庆。咨尔贵人王氏、紫庭助德。彤史擒辞。初履善以含和。早流蕙问。用延祥而集祉。宜荷芳名。是用晋封尔为吉嫔。锡之册命。尔其粢盛致洁。无愆于明齍玉敦之仪。桑曲襄勤。克赞夫元紞绿籧之典。钦哉。 . Trẫm duy vị chánh thiên khuê. Nghi hậu tinh chi tăng lãng. Giáo tiến phụ học. Doãn bang viện chi du tư ỷ quán thăng hoa. Ti ngân tích khánh. Tư nhĩ Quý nhân Vương thị. Tử đình trợ đức. Đồng sử cầm từ. Sơ lí thiện dĩ hàm hòa. Tảo lưu huệ vấn. Dụng diên tường năng tập chỉ. Nghi hạ phương danh. Thị dụng tấn phong nhĩ vi Cát tần. |
” |
| — Sách văn tấn phong Xuân quý nhân làm Cát tần | ||
Vào năm Gia Khánh thứ 13 (1808), ngày 21 tháng 4 âm lịch, Hoàng trưởng tôn Dịch Vĩ chào đời, Hoàng đế vui mừng phong tặng hậu cung. Cát tần Vương Giai thị được phong làm Trang phi (莊妃), cư ngụ tại Dực Khôn cung. Dù phong hiệu Trang (莊) của bà trùng với phong hiệu của Hiếu Trang Văn Hoàng hậu dưới chữ Hán, nhưng Mãn ngữ hoàn toàn khác biệt. Theo Hồng xưng thông dụng, phong hiệu 'Trang' của bà trong Mãn văn là 「ujengge」, có nghĩa là 'Đoan Trang', 'Trang trọng'. Đại học sĩ Lộc Khang (禄康) làm Chính sứ, Cử nhân nội các Ngọc Phúc (玉福) làm Phó sứ, thực hiện lễ phong tặng Trang phi.
Sách văn ghi chép:
| “ |
持节赍册印、册封吉嫔王佳氏为庄妃。册文曰、朕惟升椒佐治。肃雍襄九御之勤。衍瓞推恩。敷锡普六宫之庆。值云礽之肇祉。贲纶綍以钦承。咨尔吉嫔王佳氏、赋质金照。秉心玉粹。柔嘉维则。鸣环永叶乎徽音。淑慎其仪。献茧克修夫内职。是用晋封尔为庄妃。申之册命。尔其恪膺茂典。益彰褕翟之辉。式迓繁厘。光赞睢麟之化。钦哉 . Trẫm duy thăng tiêu tá trị. Túc ung tương cửu ngự chi cần. Diên điệt suy ân. Phu tích phổ lục cung chi khánh. Trị vân nhưng chi triệu chỉ. Phần luân phất dĩ khâm thừa. Tư nhĩ Cát tần Vương Giai thị. Phú chất kim chiếu. Bỉnh tâm túc toái. Nhu gia duy tắc. Minh hoàn vĩnh hiệp hồ huy âm. Thục thân cơ nghi. Hiến cẩn khắc tu phù nội chức. Thị dụng tấn phong nhĩ vi Trang phi. Thân chi sách mệnh. Nhĩ cơ khác ưng mậu điển. Ích chương du trạch chi huân. Thức nhạ phồn hi. Quang tán huy lân chi hoa. Khâm tai. |
” |
| — Sách văn chiếu tấn Cát tần làm Trang phi | ||
Dù không thể mở rộng dòng dõi cho Hoàng gia, Vương Giai thị từ một thị thiếp bình thường tại Tiềm để đã thăng tiến thành Phi, điều này chứng tỏ sự ân sủng và hỗ trợ to lớn từ Gia Khánh Đế.
Qua đời
Vào năm Gia Khánh thứ 16 (1811), ngày 15 tháng 2 âm lịch, giờ Mão, Trang phi Vương Giai thị qua đời vì bệnh nặng, kim quan được đặt tạm tại Sướng Xuân viên. Ngày 17 và 21 cùng tháng, Gia Khánh Đế đã đích thân đến thực hiện lễ tế. Ngày 12 tháng 3 âm lịch, kim quan của Trang phi được đưa đến Thanh Tây lăng. Đến ngày 19, bà được hạ táng tại Xương lăng Phi viên tẩm. Vì Gia Khánh Đế cũng đang ở Thanh Tây lăng để tưởng nhớ các Tiên hoàng, nên hai ngày sau, Hoàng đế lại đích thân đến dâng lễ trước mộ bà. Bảo đính của bà nằm ở vị trí thứ hai bên phải hàng thứ hai, đối xứng với bảo đính của Hoa phi, giữa hai bảo đính là bảo đính của Thứ phi.
Truy điệu của Hoàng hậu
Một điều bất ngờ trong lễ truy điệu kim quan của Trang phi từ Bắc Kinh đến Thanh Tây lăng là sự tham gia của Hiếu Hòa Duệ Hoàng hậu Nữu Hỗ Lộc thị, Hoàng hậu thứ hai của Gia Khánh Đế. Không chỉ vậy, Hoàng hậu còn có mặt tại lễ hạ táng kim quan sau một tuần. Hành trình của Hoàng hậu có sự tháp tùng của nhiều đại thần và sự hỗ trợ từ các quan viên địa phương.
Sự kiện Hoàng hậu trực tiếp tiễn đưa kim quan của phi tần đến Phi viên tẩm là điều chưa từng có trong lịch sử và trái với quy định lễ chế. Hiếu Hòa Hoàng hậu, với xuất thân cao quý và sự ủng hộ từ cha chồng Càn Long, đã thể hiện sự vinh quang hiếm có. Mặc dù Trang phi Vương Giai thị chỉ là một phi tần bình thường, không có con cái và không có gia thế chống lưng, nhưng việc Hoàng hậu đi theo quan tài trong suốt một tuần, chờ đợi ở Phi viên tẩm mới trở về, là điều độc nhất vô nhị. Dựa vào văn bia và tài liệu, sự việc này có thể được thực hiện với sự cho phép hoặc chỉ thị của Hoàng đế.
Sự việc Hoàng hậu tham gia lễ truy điệu của Trang phi có thể là do sự sắp đặt của Gia Khánh Đế. Có hai khả năng có thể xảy ra:
Một là, Trang phi Vương Giai thị là phi tần được Gia Khánh Đế yêu quý đặc biệt, nên Hoàng đế mới an bài cho Hoàng hậu tham dự lễ truy điệu. Tuy nhiên, việc Hoàng hậu tiễn đưa phi tần với vị trí của bà là rất hiếm xảy ra.
Thứ hai, có thể Hiếu Hòa Hoàng hậu và Trang phi có mối quan hệ rất gần gũi. Khả năng này có phần thuyết phục hơn, có thể Hoàng hậu và Trang phi đã gắn bó sâu sắc, nên Hoàng hậu đã xin phép Gia Khánh Đế để được theo tang.
Dù trong trường hợp nào, việc Gia Khánh Đế cho phép Hiếu Hòa Hoàng hậu tham dự lễ truy điệu của Trang phi vẫn là một điều bí ẩn khó giải thích.
Tài liệu tham khảo
- Hội đồng biên soạn nhà Thanh (1985). Thanh thực lục. Trung Hoa thư cục. ISBN 9787101056266.
- Hội đồng biên soạn nhà Thanh (1824). Tào Chấn Dong; Đới Quân Nguyên (biên tập). Nhân Tông Duệ Hoàng đế Thực lục. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 9 năm 2020. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2020.
- Hội đồng biên soạn nhà Thanh (2008). Trung Quốc đệ nhất Lịch sử đương án quán (biên tập). Gia Khánh triều Thượng Dụ đương. Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Quảng Tây. ISBN 9787563374885.
