Người đẹp và quái vật

Người đẹp và quái vật hay Người đẹp và quái thú, Giai nhân và quái vật (tiếng Anh: Beauty and the Beast; tiếng Pháp: La Belle et la Bête) là một câu chuyện cổ tích nổi tiếng được viết bởi Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve và xuất bản lần đầu năm 1740 trong tập La Jeune Américaine et les contes marins (Nàng Mỹ và những câu chuyện biển). Sau đó, câu chuyện được chỉnh sửa bởi Jeanne-Marie Leprince de Beaumont và phát hành năm 1756 trong tập Magasin des enfants (Cửa hàng của trẻ em), trở thành phiên bản phổ biến hơn so với bản gốc. Cốt truyện của Beauty and the Beast chịu ảnh hưởng từ các câu chuyện cổ khác như Cupid và Psyche của Apuleius và Vua lợn, một câu chuyện Ý từ Giovanni Francesco Straparola.

Câu chuyện này đã trở nên phổ biến rộng rãi trong nhiều nền văn hóa châu Âu. Ở Pháp, vở opera Zémire et Azor, do Marmontel viết và André Grétry sáng tác vào năm 1771, đã thành công rực rỡ và làm tăng sự nổi tiếng của câu chuyện. Sau đó, câu chuyện được chuyển thể thành nhiều bộ phim, cả hoạt hình lẫn truyền hình, nổi bật nhất là bộ phim hoạt hình của Disney năm 1991. Gần đây, bộ phim Pháp năm 2014 với Léa Seydoux cũng đã gây tiếng vang lớn với hình ảnh đẹp mắt và lối kể hấp dẫn. Ngoài ra, Disney cũng đã công bố phiên bản chuyển thể phim điện ảnh với Emma Watson trong vai nữ chính.

Những điểm nổi bật trong cốt truyện

Ngày xửa ngày xưa, có một người buôn bán rất giàu có, ông có ba người con trai và ba người con gái. Tất cả các con gái đều xinh đẹp, nhưng cô út, Belle, là người đẹp nhất, hiền lành nhất và được cha yêu quý nhất. Gia đình ông gặp khó khăn khi các tàu lớn của ông gặp nạn, và họ buộc phải rời bỏ biệt thự sang trọng để chuyển đến một ngôi làng hẻo lánh. Một ngày, người cha nghe tin một trong các tàu của ông còn sống sót và quyết định đến bến cảng để hy vọng thu hồi một ít tài sản. Trước khi lên đường, ông đã hỏi các con gái muốn gì. Cô cả và cô hai yêu cầu trang sức, còn Belle muốn một bông hoa hồng. Tuy nhiên, do mất mát quá lớn và không còn tiền, ông không thể mua được những món đồ mà các con yêu cầu. Khi trở về, ông bị lạc trong bão tuyết và tình cờ đến nhiều lâu đài.

Có vẻ như một thế lực vô hình đang chờ đón người đàn ông lạc đường, và sau một đêm mệt mỏi không kịp ăn uống, ông đã thưởng thức hết mọi món ăn và đồ uống mà chủ nhân lâu đài âm thầm chuẩn bị. Ông quyết định nghỉ qua đêm tại đó. Sáng hôm sau, khi ra vườn, ông phát hiện một vườn hồng và nhớ đến mong muốn của Belle, nên đã hái một bông. Ngay lập tức, một quái thú (còn gọi là ác thú hoặc quái vật) xuất hiện và thông báo rằng sau khi nhận được sự tiếp đãi của hắn, ông sẽ phải chết. Ông lão cầu xin chỉ để có một bông hoa cho con gái yêu quý. Sau khi nghe kể, quái thú yêu cầu phải đưa một trong các con gái của ông đến lâu đài, nếu không cả gia đình sẽ bị giết. Trước khi rời đi, quái thú còn tặng ông những hòm chứa đầy vật phẩm mà các con gái yêu cầu.

Khi về đến nhà, người lái buôn kể lại tất cả mọi chuyện cho các con. Các con trai muốn đến lâu đài và chiến đấu với quái thú, nhưng Belle, cảm thấy mình là nguyên nhân, quyết định tự đến đó để thay cha. Khi đến nơi, Belle được quái thú tiếp đãi chu đáo, với những bữa ăn ngon và quần áo đẹp, kèm theo lời cầu hôn của quái thú. Dù cô nhiều lần từ chối, đêm nào cô cũng mơ thấy một chàng hoàng tử đẹp trai hỏi lý do từ chối. Belle nghĩ rằng hoàng tử đang bị quái thú giam giữ và tìm kiếm khắp lâu đài để giải cứu.

Sau nhiều tháng sống trong sự xa hoa do quái thú cung cấp, Belle cảm thấy nỗi nhớ nhà ngày càng tăng. Cô xin quái thú cho về thăm nhà, và quái thú đồng ý với điều kiện phải trở lại đúng một tuần sau. Quái thú tặng cô một chiếc gương để theo dõi tình hình của hắn và một chiếc nhẫn giúp cô quay lại lâu đài ngay lập tức khi xoay 3 vòng quanh ngón tay. Về nhà, gia đình cô vui mừng, nhưng các chị gái ghen tị và cố giữ cô lại lâu hơn, hy vọng quái thú sẽ nổi giận và ăn thịt Belle. Vì yếu lòng, Belle đã ở lại lâu hơn.

Khi thời hạn đã qua, Belle cảm thấy ân hận vì đã phá vỡ lời hứa, và nhìn qua chiếc gương để kiểm tra quái thú. Cô hoảng hốt khi thấy quái thú đang hấp hối bên bụi hồng nơi cha cô đã hái hoa. Ngay lập tức, Belle dùng chiếc nhẫn để trở lại bên quái thú. Ôm quái thú đang hấp hối, cô khóc và thú nhận tình yêu của mình. Giọt nước mắt của cô làm quái thú biến thành hoàng tử đẹp trai mà cô đã gặp trong giấc mơ. Hoàng tử cho Belle biết rằng chàng là hoàng tử quyền uy của lâu đài, đã bị biến thành quái thú vì từ chối giúp đỡ một bà tiên, và chỉ khi tìm được tình yêu đích thực mới có thể trở lại hình dạng con người. Belle và hoàng tử kết hôn và sống hạnh phúc mãi mãi.

Điều chỉnh

Trong phiên bản cổ tích Pháp, Belle sống trong một gia đình giàu có với ba chị em. Tuy nhiên, trong bộ phim hoạt hình nổi tiếng của Walt Disney, Belle sống trong một gia đình nghèo tại một thị trấn nhỏ cùng với cha mình và có thêm nhân vật Gaston, một người đàn ông giàu có và kiêu ngạo, muốn cưới Belle vì cô rất đẹp.

Trong bản gốc của Villeneuve, quá khứ của Quái thú và Belle được miêu tả chi tiết hơn. Cha của Quái thú qua đời khi còn trẻ, và mẹ hắn đã gây ra một cuộc chiến để bảo vệ vương quốc. Sau đó, hắn được giao cho một mụ phù thủy ác chăm sóc, mụ đã cố gắng cám dỗ hắn khi hắn trưởng thành, nhưng bị từ chối và biến hắn thành quái thú. Belle là con gái của một quốc vương và một bà tiên hiền hậu, và một bà tiên ác khác muốn giết Belle để cưới cha cô, nên đã biến cô thành con gái của một lão thương nhân để bảo vệ cô. Cuối cùng, de Beaumont đơn giản hóa câu chuyện, khiến nó trở nên phổ biến hơn.

Phiên bản chuyển thể

Mặc dù câu chuyện này được viết bởi một tác giả cụ thể, nhưng Beauty and the Beast đã trở thành nguồn cảm hứng không chỉ cho nhiều cuốn tiểu thuyết sau này mà còn cho ngành điện ảnh.

Văn học

• The Pig King, của Giovanni Francesco Straparola, một câu chuyện cổ tích Ý được xuất bản trong The Facetious Nights of Straparola.
• The Scarlet Flower, của Sergey Aksakov.
• Beauty and the Beast... The Story Retold, của Laura E. Richards. London: Blickie & Son, 1886. Cũng phát hành tại Boston: Roberts Brothers, 1886.
• Beauty: A Retelling of the Story of Beauty and the Beast, 1978 và Rose Daughter, 1997 (của Robin McKinley).
• 'The Courtship of Mr. Lyon', từ The Bloody Chamber của Angela Carter (1979), lấy cảm hứng từ câu chuyện của Madame Le Prince de Beaumont.
• 'Beauty', một câu chuyện ngắn của Tanith Lee.
• Fashion Beast, một vở kịch của Alan Moore, chuyển thể từ tiểu thuyết năm 2012.
• Trong The Last Wish (1993) của Andrzej Sapkowski, câu chuyện 'A Grain of Truth' có nhiều điểm tương đồng với Beauty and the Beast.
• Lord of Scoundrels (1995) của Loretta Chase.
• The Fire Rose (1995) của Mercedes Lackey.
• The Quantum Rose của Catherine Asaro.
• Beastly, của Alex Flinn, đặt trong bối cảnh hiện đại ở Manhattan.

Điện ảnh

• La Belle et la Bête (1946), do Jean Cocteau đạo diễn, với Jean Marais trong vai Quái thú và Josette Day trong vai Belle.
• The Scarlet Flower (1952), do Lev Atamanov đạo diễn.
• Bộ phim năm 1962, do Edward L. Cahn đạo diễn, với sự tham gia của Joyce Taylor và Mark Damon.
• Vào năm 1987, The Cannon Group và Golan-Globus Productions phát hành Beauty and the Beast, một vở ca vũ kịch sống động, do Eugene Marner đạo diễn.
• Năm 1991, Walt Disney phát hành bộ phim hoạt hình Beauty and the Beast, do Kirk Wise và Gary Trousdale đạo diễn.
• Năm 1992, Beauty and the Beast, do Masakazu Higuchi và Chinami Namba đạo diễn.
• Nhạc nền video 'I'd Do Anything for Love (But I Won't Do That)' của Meat Loaf, phát hành năm 1993, bị ảnh hưởng bởi Beauty and the Beast.
• Năm 2005, David Lister sản xuất Beauty and the Beast và Blood of Beasts.
• Spike (2008), một phiên bản hiện đại của câu chuyện, do Robert Beaucage đạo diễn.
• Beastly (2011), do Daniel Barnz đạo diễn, dựa trên tiểu thuyết cùng tên của Alex Flinn, lấy cảm hứng từ câu chuyện Beauty and the Beast.
• La Belle et la Bête (2014), một sản phẩm hợp tác giữa Pháp và Đức, do Christophe Gans đạo diễn. Léa Seydoux thủ vai Belle và Vincent Cassel trong vai Quái thú.
• Beauty and the Beast (2017), bộ phim dựa trên hoạt hình năm 1991 của Walt Disney, với Emma Watson trong vai Belle và Dan Stevens trong vai Quái thú.