Người gác trời (Hán-Nôm: 神柱𡗶) là vị thần sáng tạo ra thế giới, khai sinh vạn vật trong thần thoại Việt Nam (Thần sáng thế). Huyền thoại về vị thần này giúp giải đáp những câu hỏi về nguồn gốc thế giới và sự sáng tạo, lý giải những điều mà nhân loại còn chưa biết.
Huyền thoại
Ngày xưa, thế gian chưa xuất hiện, mọi thứ còn trong tình trạng hỗn mang, tối tăm. Bỗng chốc, một vị thần khổng lồ xuất hiện, dùng đầu nâng trời lên cao. Sau đó, vị thần xây dựng một cột bằng đất đá để chống đỡ bầu trời. Cột càng được xây dựng cao bao nhiêu, bầu trời càng mở rộng bấy nhiêu. Vị thần đã miệt mài đào đắp để nâng vòm trời mãi mãi... Có sự tương đồng với tích Bàn Cổ Khai Thiên Lập Địa trong thần thoại cổ xưa của Trung Quốc, khi đó trời và đất vẫn chưa phân rõ.
Kể từ đó, trời đất mới được phân chia. Mặt đất phẳng như cái mâm, còn bầu trời tròn như chiếc bát úp. Nơi trời đất giao nhau được gọi là chân trời. Khi bầu trời và mặt đất đã ổn định, rõ ràng, vị thần đã phá hủy cột chống và vung đất đá khắp nơi. Vì vậy, cột trụ trời giờ không còn nữa, nhưng dấu tích của nó vẫn còn tồn tại ở núi Yên Phụ (Kim Môn, Hải Dương). Những nơi đất đá bị văng ra thì biến thành núi đồi, gò đống; còn những chỗ bị đào bới thì trở thành biển sâu, hồ rộng.
Sau đó, các vị thần khác tiếp tục công việc xây dựng cõi nhân gian này. Có rất nhiều vị thần, như thần Sao, thần Sông, thần Núi, thần Biển...
Dân gian đã ghi nhớ công lao của các vị thần này qua những câu hát được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác:
- Ông đếm hạt cát
- Ông khuấy bể
- Ông kể sao trên trời
- Ông đào nên dòng sông
- Ông trồng cây xanh tươi
- Ông xây dựng ngôi rú
- Ông giữ vững bầu trời
Có nơi còn kể thêm:
- Ông cời đất cua
- Ông lùa đàn chim
- Ông tìm kiếm con sâu
- Ông xâu những con cá.