Người phán xử (tiếng Trung: 判官) hay minh phán (tiếng Trung: 冥判) là một chức quan của âm phủ được đề cập trong Đạo giáo, Phật giáo, tín ngưỡng dân gian Trung Quốc. Nhiệm vụ chính là quản lý tuổi thọ của con người, đáp ứng thiện ác, trừng phạt ác quỷ.
Xuất xứ
Người phán xử có nguồn gốc từ chức phán quan - một chức quan cấp dưới của tiết độ sứ hoặc quan sát sứ triều đại nhà Đường.
Truyền thuyết ở Trung Quốc
Trong Đạo giáo, Phật giáo và tín ngưỡng dân gian tại Trung Quốc, phán quan là một nhân vật quan trọng giúp Diêm Vương ra phán quyết linh hồn người chết. Tại các miếu thành hoàng của quốc gia này, thường có hai tượng phán quan; văn phán quan mặt trắng, mặc quan phục, tay phải cầm bút lông, tay trái cầm sổ sinh tử; võ phán quan có thái cực đồ, mặc quan phục, tay cầm 'giản trùy', thường được gọi là cửu tiết tiên (roi chín khúc), phụ trách áp giải vong hồn.
Theo cuốn Đạo pháp hội nguyên, thành Phong Đô của âm phủ cũng có chức phán quan, tòng cửu phẩm, trực thuộc Thiên Xu viện, hỗ trợ các tư quản lý công vụ. Họ được gọi là Thiên Xu viện Phong Đô phán quan, gồm tổng cộng 21 vị.


- Truy hồn án phán quan Vương Phúc
- Giam sinh án phán quan Ban Giản
- Khảo lược án phán quan Tí Hòa
- Tội nghiệp án phán quan Giả Nguyên
- Đoạn hình án phán quan Triệu Thắng
- Chủ tội án phán quan Trương Kỳ
- Thụ sinh án phán quan Dương Thông
- Thụ điệp án phán quan Phù Phác
- Đao sơn án phán quan Chúc Thuận
- Kiếm thụ án phán quan Lý Cung
- Chú tử án phán quan Tiết Trung
- Chấp đối án phán quan Vĩnh Chân
- Chú sinh án phán quan Trung Sách
- Chú lộc án phán quan Thầnh Tuần
- Chú bệnh án phán quan Hoàng Thọ
- Chú đẳng án phán quan Chu Tất
- Chú thiện án phán quan Biện Thân
- Khiếm sát án phán quan Trình Đức
- Kiếp giam án phán quan Lưu Bảo
- Phóng sinh án phán quan Đổng Kiệt
- Ngũ đạo án phán quan Quách Nguyện
Theo một thuyết khác, có một 'Phán quan vương đô đốc' Tân Thiên Quân quản lý các quan phán.
Theo truyền thuyết dân gian khác, bên cạnh thập điện, còn tồn tại tứ đại phán quan là thuộc hạ của Tôn giả Mục-kiền-liên, người phụ tá cho Địa Tạng Vương Bồ Tát. Những phán quan này là những người công phu tra cứu công đức nghiệp của người đã khuất, mỗi người đều có một phán quan riêng phụ trách:
- Tra cứu tư Phán quan Lý Huyền Thúy
- Thưởng thiện tư Phán quan Dương Huyền Cảm
- Phạt ác tư Phán quan Hàn Tử Thông
- Âm luật tư Phán quan Thôi Tử Ngọc
Trong bốn phán quan đứng đầu là Thôi Tử Ngọc, đứng đầu quản lý Sổ sinh tử, đồng thời thẩm tra linh hồn của người đã khuất; nếu dương thọ chưa hết, họ sẽ đưa đến Uổng Mạng thành; Phán quan Lý Huyền Thúy đứng đầu Nghiệt Kính đài, chiếu ra hình ảnh của người đã khuất khi còn sống, khiến họ chấp nhận tội lỗi; Phán quan Dương Huyền Cảm phân tích thiện nghiệp của người đã khuất; Phán quan Hàn Tử Thông phân tích ác nghiệp của người đã khuất.
Hình ảnh trong văn học
Nhiều tác phẩm hư cấu đề cập đến phán quan, tuy nhiên mỗi tác có những điểm khác nhau. Trong Liêu trai chí dị, Lục phán quan chăm chỉ làm việc thiên tư; trong Tây du ký, Thôi phán quan nghĩ cách cứu giúp Đường Thái Tông.