Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội Trung thu tại Việt Nam

Tết Trung thu đánh dấu một ngày lễ trọng đại và sâu sắc trong văn hóa dân gian của nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam. Để hiểu rõ hơn về nguồn gốc của tết Trung thu và những ý nghĩa sâu sắc cùng với các hoạt động trong lễ hội trăng rằm, mời quý độc giả đọc bài viết dưới đây từ Mytour!

Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội Trung thu

Tết Trung Thu, hay còn được biết đến là tết Trung Nguyên hoặc tết Nguyên Tiêu, là một trong những lễ hội quan trọng của văn hóa dân gian châu Á, đặc biệt là tại Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và nhiều quốc gia khác. Lễ hội thường diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, khi trăng tròn sáng rực, thường tương đương với tháng 9 trong lịch dương.

Tết Trung thu rơi vào ngày 15 tháng 8 âm lịch

Có nhiều câu chuyện và truyền thuyết liên quan đến tết Trung thu ở các nước châu Á. Trong truyền thuyết Việt Nam, nguồn gốc của ngày tết Trung thu xuất phát từ câu chuyện về Hằng Nga và chú Cuội.

Kể rằng, xưa kia có một tiên nữ tên là Hằng Nga, với vẻ đẹp quyến rũ và lòng yêu thương trẻ con. Hằng Nga thường xuống trần gian chơi với trẻ em mặc dù bị cấm đoán trong thế giới tiên.

Một hôm, Ngọc Hoàng quyết định tổ chức cuộc thi làm bánh vào ngày rằm. Người nào làm được chiếc bánh ngon, đẹp và độc đáo nhất sẽ nhận được phần thưởng quý giá. Hằng Nga quyết định xuống trần gian để tìm kiếm cách làm một loại bánh ngon, đẹp và lạ để tham gia cuộc thi.

Hằng Nga gặp chú Cuội, một người hóm hỉnh và có tật nói dóc. Chú Cuội đã chỉ cho Hằng Nga cách làm bánh bằng cách trộn đều tất cả các nguyên liệu rồi mang đi nướng. Kết quả, những chiếc bánh do chú Cuội làm khi được đám trẻ thử nếm, họ rất thích và khen ngon. Nhờ chú Cuội, Hằng Nga đã chiến thắng cuộc thi, và những chiếc bánh này trở thành 'bánh trung thu.'

Khi đó, chú Cuội vì phép lạ mà cùng cây đa bị kéo lên cung trăng. Cuội bị kẹt lại trên cung trăng và luôn nhớ nhà, luôn trải lòng buồn bã. Thấy điều này, Hằng Nga đã xin Ngọc Hoàng để chú Cuội được xuống trần gian mỗi năm một lần vào dịp rằm tháng 8 âm lịch để đoàn tụ với gia đình. Hằng Nga cũng xin được giảm lệ ngày đó để có thể vui chơi và mang bánh trung thu đến cho đám trẻ ăn.

Tết Trung Thu bắt nguồn từ sự tích Hằng Nga và chú Cuội

Từ đó, hàng năm vào ngày rằm tháng 8 âm lịch, Hằng Nga và chú Cuội có quyền xuống trần gian chơi với các em nhỏ và đoàn tụ với gia đình. Ngọc Hoàng đặt tên cho ngày rằm tháng tám là 'tết Trung thu,' còn được biết đến là tết Đoàn viên và tết Thiếu nhi. 

Từ câu chuyện chú Cuội về đoàn tụ với gia đình vào ngày rằm tháng 8 âm lịch, Trung thu mang ý nghĩa tết Đoàn viên. Đây là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, cùng nhau ăn uống và chia sẻ câu chuyện. Ngày tết Trung thu là cơ hội thể hiện tình cảm yêu thương, sự quan tâm và gắn kết giữa các thế hệ. Những người con xa nhà thường tặng bánh trung thu để bày tỏ tình cảm đối với cha mẹ.

Đối với trẻ em, Trung thu là dịp chị Hằng xuống chơi, ăn bánh trung thu, phá cỗ, và nhận lồng đèn đầy màu sắc. Tết này còn là tết Thiếu nhi, thể hiện ý nghĩa trẻ em luôn được người lớn yêu thương, thưởng thức niềm vui và hiểu biết về văn hóa truyền thống Việt Nam.

Tết Trung thu mang ý nghĩa sâu sắc đối với cộng đồng Việt Nam

Với văn hóa nông nghiệp lúa nước, mùa thu tháng Tám là khoảnh khắc mưa thuận gió hòa, khí hậu mát mẻ, tạo điều kiện thuận lợi cho vụ mùa gieo trồng. Cộng đồng tổ chức lễ hội vào ngày tết Trung thu để biểu dương lòng biết ơn trời đất đã ban cho mùa màng bội thu, mang lại sự ấm no. Đồng thời, đây cũng là dịp để trai gái gặp gỡ, giao duyên, và kết nối với bạn bè trong làng xóm. 

Ý nghĩa của các tên gọi tết Trung thu ở Việt Nam:

• Rằm tháng Tám: Ngày rằm lớn diễn ra vào ngày rằm tháng 8 âm lịch
• Tết Trung thu: Tết giữa mùa thu
• Tết Đoàn viên: Tết mà gia đình đoàn tụ, sum họp ăn bánh, uống trà
• Tết Thiếu nhi: Tết để trẻ em vui chơi, phá cỗ, và rước đèn
• Tết Trông trăng: Có ý nghĩa là hoạt động ngắm trăng tròn trong lễ hội

Chế tạo đèn lồng

Hoạt động làm đèn lồng là một truyền thống trong lễ hội tết Trung thu. Gia đình thường cùng nhau sáng tạo những chiếc đèn lồng từ giấy màu sắc hoặc thậm chí từ những lon sữa bằng thiếc. Sau đó, họ trang trí những chiếc đèn lồng này trước cửa nhà hoặc trong sân để tạo nên không gian thú vị, độc đáo, thu hút sự chú ý của trẻ nhỏ.

Sáng tạo đèn lồng trong ngày tết Trung thu

Biểu diễn nhảy múa và múa lân

Múa lân và nhảy múa thường là những sự kiện không thể thiếu trong ngày tết Trung thu. Các đội nhóm nhảy múa và múa lân biểu diễn nhằm mang lại may mắn, tài lộc và xua đi những điều xấu xí.

Múa lân là một phần không thể thiếu trong tết Trung thu

Tham gia các trò chơi dân gian

Tham gia các trò chơi dân gian trong ngày tết Trung thu như kéo co, đu quay, nhảy bao lúa, chơi cờ tướng, ô ăn quan và nhiều trò chơi khác là một cách thú vị để kết nối cộng đồng.

Hưởng thụ mâm cỗ Trung thu

Hoạt động phá cỗ là lúc trẻ em thưởng thức những chiếc bánh, kẹo và đồ chơi được người lớn chuẩn bị. Nó không chỉ là dịp vui vẻ mà còn là lúc trẻ thể hiện sự háo hức và mong đợi trong ngày tết Trung thu.

Trẻ em vui mừng tham gia hoạt động phá cỗ trong ngày tết Trung thu

Thưởng thức bánh Trung thu và hương vị tuyệt vời của những món ngon

Bánh trung thu kèm theo ly trà, bữa tiệc không thể thiếu trong dịp này. Gia đình hòa mình vào không khí ấm áp, thưởng thức bánh trung thu và uống trà, tận hưởng những khoảnh khắc đáng nhớ bên nhau.

Cả gia đình sum họp thưởng thức bánh trung thu ngon

Chuẩn bị mâm cỗ, tận tâm dâng lên tưởng nhớ tổ tiên

Truyền thống gia đình quan trọng, vào ngày rằm tháng 8 âm lịch, gia đình miền Bắc tập trung tổ chức mâm cỗ với thực phẩm, hoa quả, đèn, nhang để dâng lên tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện lòng tôn kính và biết ơn.

Kết: Tết Trung thu là dịp sum họp, đặc biệt là niềm vui của trẻ em. Nó còn là lúc mọi người tỏ lòng biết ơn đối với thiên nhiên và lòng biết ơn đối với cuộc sống. Hãy tận hưởng những khoảnh khắc yên bình và hạnh phúc trong mùa Trung thu sắp tới.