Nguồn gốc và ý nghĩa của món thịt kho tàu trong ngày Tết

Chỉ cần ngửi hương thơm béo ngậy của nồi thịt kho tàu kèm với cơm trắng và củ kiệu, đã cảm nhận được không khí của Tết đang đến gần. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ nguồn gốc và ý nghĩa của món thịt kho tàu trong ngày Tết.

Trong những ngày Tết, mọi gia đình Việt đều nấu một nồi thịt kho tàu, thường gồm thịt và trứng vịt, để cúng dường và ăn trong ba ngày Tết. Ngày nay, món thịt kho tàu không chỉ dành cho bữa cơm ngày Tết mà còn thường được dùng trong các bữa ăn hàng ngày.

Nhiều người khi nghe đến 'kho tàu' thường nghĩ rằng món thịt kho này có nguồn gốc từ người Hoa. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn không đúng. Để giải thích nguồn gốc và ý nghĩa của món thịt kho tàu, bài viết này sẽ chia sẻ thông tin để giúp bạn hiểu rõ hơn.

Xuất xứ của thịt kho tàu

Tương tự nhiều người, từ nhỏ tôi đã nghĩ rằng thịt kho tàu là món ăn của người Trung Quốc được nhập vào Việt Nam từ rất lâu. Thậm chí, ở Trung Quốc cũng có một món gọi là thịt kho đông pha có vẻ giống với thịt kho tàu ở Việt Nam. Nhưng thực tế, câu chuyện về món thịt kho tàu trong ngày Tết không phải như vậy.

Một lời kể cổ xưa về nguồn gốc của thịt kho tàu là vào những ngày xa xưa, khi những con tàu ra khơi, thường có một nồi thịt kho được nấu để ăn trong suốt thời gian lênh đênh trên biển, vì thế mà người ta đặt tên cho món ăn này là thịt kho tàu.

Theo một số chuyên gia văn hóa, bao gồm cả nhà văn Bình Nguyên Lộc, từ 'tàu' trong văn hóa miền Tây có ý nghĩa là 'mặn ngọt lờ lợ'. Các con sông lở lợ như sông Cái ở phía trên thường được gọi là sông Cái Tàu Thượng, còn sông Cái ở phía dưới được gọi là sông Cái Tàu hạ.

Có thể nói rằng món 'thịt kho tàu' của người dân Nam Bộ thực chất là 'thịt kho lạc' vì tính chất lờ lợ của món thịt kho này có thể ăn liên tục trong nhiều ngày trong dịp Tết khi chợ truyền thống vẫn chưa mở cửa.

Dù có được giải thích như thế nào, thịt kho tàu vẫn luôn là món ăn phổ biến trong ngày Tết của người Việt, mang theo hy vọng về sự đoàn kết và kí ức về công ơn của những người tiền bối.

Ý nghĩa của thịt kho tàu trong ngày Tết

Nếu miền Bắc có thịt đông, thì miền Nam có thịt kho tàu. Trong dịp Tết, khi đến thăm nhà bạn bè, mọi người thường dễ dàng bắt gặp món thịt kho hột vịt. Đó là một món ăn quen thuộc, gắn bó với gia đình từ nhỏ đến lớn, tạo nên không khí hòa thuận và sum vầy - điều kiện cần cho một năm mới thuận lợi và thành công. Hột vịt trong món này thường không được xắt nhỏ mà được để nguyên, biểu trưng cho một năm mới trọn vẹn và thịnh vượng cho gia chủ.

Món thịt kho tàu, giống như nhiều món kho khác, thường được nấu để dùng trong những ngày dài của Tết. Việc nấu thịt kho tàu không phức tạp, nhưng để có một món ngon thì cũng không dễ dàng chút nào. Thịt kho tàu có thể ăn kèm với nhiều món, từ cơm trắng, dưa kiệu, dưa giá, nhưng phổ biến nhất có lẽ là ăn cùng với dưa cải chua. Sự kết hợp giữa vị mặn, vị ngọt, vị béo của thịt kho tàu với vị chua, cay cay của dưa cải muối xối tạo ra một hương vị đầy quyến rũ, khiến người ta say mê trong những ngày Tết.