Nguy cơ và biện pháp chăm sóc trẻ bị hồng cầu cao

Hồng cầu cao ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Hãy đọc trong phần Góc chuyên gia của Mytour để hiểu rõ hơn về vấn đề này và cách chăm sóc trẻ một cách an toàn.

Ý nghĩa của hồng cầu và vai trò quan trọng của chúng

Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu chiếm khoảng 43% đến 45% tổng số máu. Hồng cầu có hình dạng lõm hai mặt, giúp vận chuyển oxy đến từng tế bào trong cơ thể và thu hồi khí cacbonic cùng các chất thải để đưa trở lại phổi. Đồng thời, chúng còn giúp duy trì cân bằng axit-bazơ và tạo độ nhớt cho máu.

Tuổi thọ của hồng cầu khoảng từ 90 đến 120 ngày. Tủy xương sẽ tạo ra các tế bào máu mới khi các hồng cầu cũ bị phá hủy.

Hình dạng đặc trưng của hồng cầu

Hiểu rõ về bệnh đa hồng cầu ở trẻ em

Bệnh đa hồng cầu ở trẻ sơ sinh hoặc hiện tượng hồng cầu cao ở trẻ em là một trong những dạng bệnh rối loạn sản xuất tế bào máu. Nguyên nhân của bệnh này là do đột biến ở tế bào gốc tạo máu dẫn đến sự tăng sản xuất hồng cầu quá mức.

Hồng cầu cao ở trẻ em gây ra sự cô đặc của máu, làm cho dòng máu trở nên khó lưu thông hơn, đặc biệt là trong các mạch máu nhỏ. Tình trạng máu đặc này có thể gây ra các vấn đề về sự lưu thông máu và ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển oxy đến các mô và tế bào trong cơ thể.

Cách nhận biết hồng cầu cao ở trẻ em

Để phát hiện bệnh hồng cầu cao ở trẻ em, bác sĩ thường yêu cầu người bệnh tiến hành các xét nghiệm máu. Ngoài ra, có thể thực hiện thêm các xét nghiệm khác để đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe của trẻ.

Hồng cầu cao được xác định khi chỉ số hematocrit của máu tĩnh ở các vị trí khác nhau vượt quá mức: trên 65% ở máu tĩnh ở ngoại vi, trên 60% ở máu tĩnh ở động mạch, trên 60% ở máu tĩnh ở rốn 2 giờ sau sinh, trên 50% ở máu tĩnh ở rốn 6 giờ sau sinh, và trên 50% ở máu tĩnh ở rốn ngay khi sinh (đối với trẻ sinh đủ tháng).

Nguyên nhân gây hồng cầu cao ở trẻ em

Một trong những nguyên nhân chính gây ra hồng cầu cao ở trẻ sơ sinh là do máu từ bào thai lưu lại trong cơ thể trẻ khi gặp các vấn đề sau:

• Rốn được cắt chậm 
• Cuống rốn được ép (Cord stripping)
• Khi cắt rốn, đặt trẻ nằm thấp hơn mẹ
• Máu mẹ được truyền sang con do tử cung co bóp tăng khi mẹ sử dụng thuốc kích thích trước khi cắt rốn.
• Máu từ trẻ này truyền sang trẻ kia trong trường hợp sinh đôi.

Nhóm nguyên nhân thứ 2 là do thai nhi thiếu oxy mạn tính do nuôi dưỡng kém trong tử cung:

• Thai suy dinh dưỡng: do mẹ không ăn uống điều độ, làm việc quá sức
• Mẹ mắc cao huyết áp, nhiễm độc thai nghén, bệnh thận mãn tính.
• Mẹ mắc bệnh tim phổi mãn tính
• Thai lớn tuổi.
• Người mẹ sử dụng các chất kích thích như rượu bia, nước ngọt, thuốc lá khi mang thai.

Nhóm nguyên nhân cuối cùng gây hồng cầu cao ở trẻ em là các bệnh lý của mẹ như: mẹ có thai to, mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Trong thai kỳ, mẹ sử dụng propranolol hoặc trẻ bị mất nước. Trẻ bị bệnh cường thận bẩm sinh, suy giáp bẩm sinh, hội chứng Beckwith – Wiedemann. 

Hồng cầu cao thường xảy ra nhiều ở những người mẹ có máu Rh âm. Bệnh thường khó phòng và khó chữa. 

Một số loại thuốc như thuốc kích thích tạo hồng cầu, thuốc Anabolic steroids - tổng hợp của testosteron, sử dụng Doping khi thi đấu thể thao cũng khiến lượng hồng cầu tăng lên. Do đó, khi đi thăm khám, các mẹ cần liệt kê cho bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng để bác sĩ có thể hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây bệnh.

Dấu hiệu của hồng cầu cao ở trẻ em

Dấu hiệu của hồng cầu cao ở trẻ em thường không rõ ràng. Bệnh thường chỉ được phát hiện khi trẻ được xét nghiệm máu để chẩn đoán các bệnh khác. Dấu hiệu của đa hồng cầu thường xuất hiện nhiều hơn ở người lớn.

Tuy nhiên, đôi khi một số trẻ có thể thể hiện các triệu chứng của bệnh đa hồng cầu như:

• Đau đầu
• Cảm thấy yếu và mệt mỏi
• Khó thở
• Chóng mặt
• Mờ mắt hoặc tầm nhìn suy giảm
• Sự viêm nướu răng
• Da nổi mẩn
• Cảm giác ngứa hoặc bỏng rát
• Giảm cân nhanh chóng
• Mặt đỏ
• Đau bụng hoặc viêm dây thần kinh
• Thần kinh yếu, co giật, quấy khóc, thậm chí động kinh. 
• Bú yếu, buồn nôn, viêm ruột, da vàng ở trẻ sơ sinh.

Các triệu chứng của bệnh đa hồng cầu thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác. Do đó, khi mẹ phát hiện trẻ có một số dấu hiệu trong các dấu hiệu đã nêu, mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để tiến hành các xét nghiệm để chẩn đoán bệnh.

Tình trạng hồng cầu cao ở trẻ em thường có một số dấu hiệu như đau đầu, chóng mặt, khó thở...

Chẩn đoán bệnh đa hồng cầu ở trẻ

Bác sĩ sẽ thăm khám và yêu cầu bé thực hiện các xét nghiệm như:

• Hematocrit và huyết sắc tố: Xét nghiệm này đo lượng huyết sắc tố và hồng cầu trong máu trẻ.
• Phết tế bào ngoại vi: Kiểm tra một mẫu máu nhỏ dưới kính hiển vi để xem tế bào máu có bình thường hay không.
• Tổng phân tích tế bào máu (CBC): Kiểm tra tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và đôi khi cả tế bào hồng cầu trẻ (hồng cầu lưới).
• Xét nghiệm đo lượng Erythropoietin (EPO) trong máu. EPO giúp tạo ra tế bào hồng cầu.
• Xét nghiệm di truyền: Tìm kiếm các đột biến gen liên quan đến bệnh đa hồng cầu, như JAK2, CALR và MPL, cùng với các đột biến trong thụ thể EPO.

Hồng cầu cao ở trẻ em có nguy hiểm không?

Khi lượng tế bào hồng cầu tăng cao, có thể dẫn đến tăng sinh khối lượng tế bào hồng cầu, làm dày máu và gây nguy cơ bị tắc mạch, đột quỵ hoặc thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng.

Khi bệnh đa hồng cầu gây ra các cục máu đông, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như nhồi máu não, ảnh hưởng đến sự phát triển thần kinh, huyết khối thận, viêm ruột hoại tử... 

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tăng hồng cầu có thể chỉ là hiện tượng sinh lý, như sau khi tập thể dục, sau khi ăn uống hoặc ở những trẻ sống ở nơi cao. Mẹ không cần phải quá lo lắng.

Tình trạng hồng cầu cao ở trẻ em kéo dài từ 5 đến 20 năm, thay đổi không đều. Cơ thể thích nghi mà không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, mẹ không nên chủ quan vì bệnh có thể gây ra đột quỵ và tiềm ẩn các bệnh lý khác.

Theo thống kê gần đây, tỉ lệ đột quỵ não ở người trẻ đang tăng. Khi mà lượng hồng cầu cao kèm theo các triệu chứng như đau đầu thường xuyên ở trẻ em, chóng mặt, gan to, khó thở, đau bụng, mệt mỏi, tê bì chân tay, mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được xử lý kịp thời.

Phương pháp điều trị đa hồng cầu ở trẻ

Khi đã được chẩn đoán, tùy vào nguyên nhân, triệu chứng, tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ, bác sĩ sẽ lập kế hoạch điều trị phù hợp. Một số trường hợp không cần điều trị mà chỉ cần theo dõi, như hồng cầu cao do sinh lý.

Các phương pháp điều trị hồng cầu cao ở trẻ em bao gồm:

• Rút máu từ tĩnh mạch để giảm lượng máu, giảm số lượng hồng cầu (cách thực hiện giống như khi hiến máu).
• Sử dụng aspirin liều thấp để ngăn chặn cục máu đông
• Thuốc ức chế tủy xương giảm sản xuất hồng cầu

Bệnh hồng cầu cao ở trẻ em cần tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ.

Cách chăm sóc trẻ bị đa hồng cầu

Khi trẻ được chẩn đoán mắc đa hồng cầu, mẹ đừng quá bi quan. Tinh thần ổn định của mẹ sẽ là điểm tựa cho bé. Bệnh đa hồng cầu không thể chữa dứt điểm nhưng nếu tuân theo phác đồ điều trị, trẻ sẽ có cuộc sống bình thường.

Trong quá trình điều trị bệnh đa hồng cầu, có một số điều mẹ cần chú ý:

• Tránh nhiệt độ cao, không tắm nước nóng. Nhiệt độ có thể làm tăng cảm giác ngứa và rát.
• Tránh các hoạt động thể thao và những hoạt động có thể gây tổn thương, chảy máu.
• Sử dụng kem dưỡng da cho bé hàng ngày để tránh da khô và trầy xước.

Khi nào nên đưa trẻ đến bệnh viện?

Cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi phát hiện các triệu chứng mới hoặc triệu chứng cũ trở nên nghiêm trọng hơn, như mệt mỏi hơn bình thường, đau bụng, đau chân tay.

Nhận định từ Mytour

Tình trạng hồng cầu cao ở trẻ em có thể gây nguy hiểm tùy thuộc vào việc chăm sóc và tuân thủ điều trị. Người bệnh cần thay đổi lối sống, sinh hoạt lành mạnh hơn, ngủ đủ giấc và thường xuyên tập yoga nhẹ nhàng để nâng cao sức khỏe.

Thông tin trên đây của Mytour/Vũ trụ bỉm sữa chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán và điều trị y khoa.

Quỳnh tổng hợp