Nguyễn Minh Châu (nhà văn)

Nguyễn Minh Châu (20/10/1930 - 23/1/1989), tên thật là Nguyễn Thí, là một nhà văn có ảnh hưởng quan trọng đối với văn học Việt Nam trong thời chiến và giai đoạn đầu của Đổi mới. Ông là một trong những cây bút văn xuôi đáng chú ý của văn học Việt Nam từ 1954 - 1975.

Tiểu sử

Nguyễn Minh Châu sinh ngày 20/10/1930, quê quán làng Văn Thái (thuộc làng Thơi cổ nôm), xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

Theo lời kể của vợ ông, bà Nguyễn Thị Doanh, tên khai sinh của Nguyễn Minh Châu là Nguyễn Thí. Chỉ khi đi học, bố mẹ mới đổi tên ông thành Minh Châu. Trong những ghi chép cuối cùng, Ngồi buồn viết mà chơi, ông viết trong những ngày nằm viện tại Bệnh viện Quân y 108, Nguyễn Minh Châu tự nhận xét về bản thân: 'Từ nhỏ tôi đã là một đứa trẻ rụt rè và rất nhút nhát. Tôi sợ mọi thứ từ con chuột nhỏ cho đến ma quỷ. Sau này lớn lên, đến gần sáu mươi tuổi, khi đến nơi đông người, tôi chỉ muốn lẻn vào một xó khuất và chỉ có như vậy mới cảm thấy yên ổn và bình tâm như con dế đã chui tọt vào lỗ'.

Năm 1945, ông tốt nghiệp trường Kỹ nghệ Huế với bằng Thành chung. Tháng 1 năm 1950, ông học chuyên khoa tại trường Huỳnh Thúc Kháng ở Nghệ Tĩnh và sau đó gia nhập quân đội, học ở trường sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn. Từ năm 1952 đến 1956, ông làm việc tại Ban tham mưu các tiểu đoàn 722, 706 thuộc sư đoàn 320. Từ năm 1956 đến 1958, Nguyễn Minh Châu là trợ lý văn hóa trung đoàn 64 thuộc sư đoàn 320. Năm 1961, ông theo học tại trường Văn hóa Lạng Sơn. Năm 1962, Nguyễn Minh Châu trở về làm việc tại phòng Văn nghệ quân đội, sau đó chuyển sang công tác tại tạp chí Văn nghệ quân đội. Ông trở thành thành viên của Hội nhà văn Việt Nam vào năm 1972.

Nhà văn Nguyễn Minh Châu qua đời vào ngày 23/1/1989 vì bệnh ung thư máu tại Hà Nội, thọ 58 tuổi. Năm 2000, ông được Nhà nước trao giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Sự nghiệp văn học

Năm 1960, Nguyễn Minh Châu viết truyện ngắn đầu tiên là Sau một buổi tập. Trong quá trình sáng tác kéo dài ba thập kỷ (1960-1989), với tác phẩm cuối cùng là truyện ngắn Phiên chợ Giát viết vào năm 1989, ông để lại 13 tập văn xuôi và một tiểu luận phê bình. Các tác phẩm nổi bật của ông bao gồm tiểu thuyết Cửa sông (1966), truyện ngắn Những vùng trời khác nhau (1970), tiểu thuyết Dấu chân người lính (1972), Miền cháy (1977), Lửa từ những ngôi nhà (1977), truyện ngắn Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (1983), Bến quê (1985), tiểu thuyết Mảnh đất tình yêu (1987), và truyện vừa Cỏ lau (1989)...

Các tác phẩm

• Cửa sông (tiểu thuyết, 1967)
• Những vùng trời khác nhau (tập truyện ngắn, 1970)
• Dấu chân người lính (tiểu thuyết, 1972)
• Miền cháy (tiểu thuyết, 1977)
• Lửa từ những ngôi nhà (tiểu thuyết, 1977)
• Những người đi từ trong rừng ra (tiểu thuyết, 1982)
• Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (tập truyện ngắn, 1983)
• Bến quê (tập truyện ngắn, 1985)
• Mảnh đất tình yêu (tiểu thuyết, 1987)
• Chiếc thuyền ngoài xa (tập truyện ngắn, 1987)
• Hãy đọc lời ai điếu cho một giai đoạn văn nghệ minh hoạ (tiểu luận phê bình, 1987)
• Phiên chợ Giát (truyện vừa, 1988)
• Cỏ lau (truyện vừa, 1989)
• Trang giấy trước đèn (tiểu luận phê bình, 1994)
• Nguyễn Minh Châu toàn tập (Nhà xuất bản Văn Học, 2001)
• Di cảo Nguyễn Minh Châu (Nhà xuất bản Hà Nội, 2009)

Đánh giá

• Nhà văn Nguyễn Khải: 'Nguyễn Minh Châu là người kế tục xuất sắc những bậc thầy của nền văn xuôi Việt Nam và cũng là người mở đường rực rỡ cho những cây bút trẻ tài năng sau này'.
• Nhà phê bình Nikolai Nikulin: 'Niềm tin vào tính bất khả chiến bại của cái đẹp tinh thần, cái thiện đã được khúc xạ ở chỗ, anh (Nguyễn Minh Châu) đã tắm rửa sạch sẽ các nhân vật của mình, họ giống như được bao bọc trong một bầu không khí vô trùng'.