Bài viết được tham khảo ý kiến chuyên gia, Bác sĩ Phan Bá Quỳnh - Trung tâm Chấn thương chỉnh hình - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Times City.

Mặc dù xương cụt thường ít mắc các bệnh lý nhờ sự bảo vệ của xương chậu, cấu trúc bụng phía trước và mông, cùng với lớp mỡ dày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, xương cụt có thể gặp vấn đề về đau. Nguyên nhân chủ yếu gây đau xương cụt có thể xuất phát từ chấn thương hoặc thoái hóa của khớp, đĩa đệm, cũng như sự thay đổi về khả năng vận động của khớp xương cụt.

Xương cụt nằm dưới xương cùng, là phần cuối của cột sống. Dù nhỏ gọn, xương cụt có tác dụng to lớn. Cấu trúc này thường có 4-6 đốt sống cụt gắn liền với nhau, đặt dưới đốt sống thắt lưng thứ 5.

Khi thực hiện chụp X quang, hình dáng xương cụt sẽ khác nhau tùy theo giới tính. Kích thước xương cụt ở nữ thường ngắn hơn, nhưng có cấu trúc xiên chéo để hỗ trợ sinh sản và phát triển thai nhi ở tử cung.

Xương cụt đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người, giúp cân bằng khi ngồi, cố định các cơ quan và hỗ trợ khớp vận động linh hoạt hơn. Khi xương cụt đau, người bệnh có thể trải qua đau ở toàn bộ cột sống và vùng hông.

Xương cụt thường ít khi gặp vấn đề sức khỏe vì được bảo vệ bởi xương chậu, cấu trúc bụng và mông với lớp mỡ dày. Tuy nhiên, có trường hợp xương cụt có thể đau do:

• Đau xương cụt do chấn thương: Là nguyên nhân chủ yếu. Chấn thương có thể do bên ngoài hoặc bên trong. Chấn thương bên ngoài thường xảy ra khi ngã làm bầm tím, trật khớp hoặc gãy xương, dẫn đến đau khi nằm hoặc ngồi. Còn chấn thương bên trong có thể xảy ra khi phụ nữ sinh nở khó hoặc sử dụng dụng cụ hỗ trợ. Ngồi lâu trên bề mặt cứng cũng có thể gây đau.
• Đau xương cụt không do chấn thương: Có nhiều nguyên nhân như thoái hóa khớp, đĩa đệm, thay đổi khả năng vận động của khớp xương cùng; nhiễm trùng; xương có hình dạng bất thường; có khối u vùng chậu, u tủy sống, thường ít gặp... Ngoài ra, đau xương cụt không do chấn thương còn có thể liên quan đến nguyên nhân tâm lý như rối loạn bản thể và các rối loạn tâm lý khác.

Ngoài 2 nguyên nhân đau xương cụt trên, béo phì cũng là yếu tố gây đau xương cụt. Ở phụ nữ, nguy cơ đau xương cụt thường cao gấp 5 lần so với nam giới do mang thai và sử dụng vòng tránh thai. Tuy nhiên, thanh thiếu niên và người già cũng dễ gặp đau xương cụt hơn trẻ em và yếu tố giảm cân nhanh gây đau xương cụt vì mất đệm cơ học (lớp mỡ ở mông).

Đau xương cụt do chấn thương thường rất đau đớn. Biện pháp điều trị chủ yếu tại nhà nhằm kiểm soát đau khi nằm, ngồi hoặc vận động và tránh kích thích thêm cho khu vực này. Trong trường hợp đau không giảm, nên đến bệnh viện để bác sĩ thay đổi phương pháp điều trị.

3.1. Điều trị đau xương cụt tại nhà

Các phương pháp điều trị tại nhà bao gồm:

• Không ngồi lâu một chỗ, tránh bề mặt cứng. Ngồi trên đệm hoặc gối có lỗ ở giữa để giữ xương cụt không tiếp xúc với mặt phẳng. Luân phiên ngồi mỗi bên mông để giảm trọng lượng lên xương cụt khi ngồi.
• Nếu đau xương cụt do chấn thương, có thể chườm ấm hoặc lạnh vào vùng xương đuôi trong 15-20 phút, 4 lần mỗi ngày.
• Dùng thuốc chống viêm không steroid để giảm đau và cải thiện khả năng đi lại. Trong trường hợp bị bệnh thận, xuất huyết tiêu hóa hoặc đang dùng thuốc chống đông mà không thảo luận với bác sĩ, không nên sử dụng thuốc chống viêm không steroid.
• Ăn thực phẩm giàu chất xơ để tránh táo bón.

3.2. Điều trị đau xương cụt tại bệnh viện

Ngoài việc điều trị tại nhà, nếu tình trạng không cải thiện, bác sĩ có thể giúp giảm đau bằng các phương pháp y tế khác và phẫu thuật như:

• Chỉ định các loại thuốc giảm đau mạnh hơn, thuốc làm mềm phân để ngăn ngừa táo bón.
• Có thể phải tiêm thuốc nếu đau nhiều.
• Phẫu thuật: Cắt bỏ xương cụt, nhưng rất hiếm.
• Vật lý trị liệu: Các phương pháp vật lý trị liệu chủ yếu là những bài tập hít thở sâu và thư giãn hoàn toàn khung xương chậu để giảm đau.