Nguyên nhân gây ra hiện tượng chảy máu dưới da sau khi tiêm chủng

1. Hiện tượng chảy máu dưới da sau tiêm vắc xin do nguyên nhân nào gây ra?

Hiện tượng chảy máu dưới da sau tiêm vắc xin là một phần của hội chứng giảm tiểu cầu, tắc nghẽn máu. Đây là một biến cố hiếm đã được ghi nhận trong các báo cáo của các cơ quan quản lý và thử nghiệm vắc xin Covid-19 tại một số quốc gia.

Cẩn thận với tình trạng xuất huyết dưới da sau khi tiêm chủng

Tỷ lệ gặp phải hiện tượng này sau khi tiêm vắc xin là hiếm, cụ thể với một số loại vắc xin phổ biến như sau:

Vắc xin AstraZeneca: tỷ lệ huyết khối là 4,6 trường hợp/1 triệu liều tiêm lần đầu. Ngoài ra, hiện tượng xuất huyết dưới da do huyết khối sau tiêm vắc xin này chủ yếu xảy ra ở phụ nữ. Ngoài ra, vắc xin này cũng có thể gây ra hiện tượng đông máu với tỷ lệ khoảng 0,2/1 triệu liều tiêm lần đầu, phổ biến hơn ở người trẻ.

Vắc xin Pfizer/BioNTech: tỷ lệ huyết khối là 0,2 trường hợp/1 triệu liều tiêm thứ nhất. Các số liệu về hiện tượng đông máu sau tiêm vắc xin này vẫn chưa được thống kê chính xác.

 Cẩn thận với vắc xin AstraZeneca có thể gây ra hiện tượng đông máu, giảm tiểu cầu sau khi tiêm chủng

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sau khi tiêm vắc xin Covid-19, cơ thể sẽ tạo ra kháng thể chống 4 yếu tố tiểu cầu. Hoạt động của nhóm kháng thể này có thể khiến tiểu cầu bị kích thích quá mức và dẫn đến giảm tiểu cầu, gây huyết khối và xuất huyết.

2. Nhận biết các triệu chứng giảm tiểu cầu, huyết khối do tiêm vắc xin

Xuất huyết dưới da chỉ là một trong các triệu chứng của giảm tiểu cầu, huyết khối sau tiêm vắc xin. Để đưa ra bước đầu chẩn đoán bệnh, cần phải dựa vào các triệu chứng khác như:

2.1. Triệu chứng huyết khối ở mạch máu não, phổi hoặc nội tạng.

Tùy vào vị trí xuất hiện của huyết khối mà bệnh nhân có thể thấy những dấu hiệu như:

Huyết khối ở mạch máu não: đau đầu nghiêm trọng, chóng mặt, mất cân bằng, thay đổi thị lực, thay đổi tâm trạng như: hay ngủ nhiều, mơ màng, hay cáu kỉnh, nổi giận không lý do,...

Huyết khối ở nội tạng: khó thở, đau ngực, đau và sưng ở chân, nhịp tim tăng,...

2.2. Dấu hiệu của giảm tiểu cầu từ nhẹ đến nặng

Giảm tiểu cầu từ nhẹ đến nặng thường đi kèm với các dấu hiệu như:

• Xuất hiện vết bầm tím ngoài da dưới dạng mảng, chấm đỏ hoặc u máu.

 Bầm tím trên da là một dấu hiệu của giảm tiểu cầu

• Tổn thương không rõ ràng trên da có thể có màu vàng nhạt, tím bầm hoặc màu đỏ tươi như máu.

• Chảy máu từ răng hoặc miệng tự nhiên, máu chảy nhiều hơn sau khi đánh răng hoặc sau khi ăn.

• Xuất huyết kết mạc mắt tự nhiên, chảy máu mũi.

• Máu trong nước tiểu, phân đen hoặc chứa máu tươi.

• Rong kinh, chu kỳ kinh nguyệt không bình thường.

Xuất huyết dưới da có thể kết hợp với xuất huyết nội tạng nghiêm trọng khiến bệnh nhân mất máu nếu không can thiệp kịp thời.

Bệnh nhân sau khi tiêm vắc xin Covid-19 có thể mắc phải thuyên tắc huyết khối và có số lượng tiểu cầu thấp. Dấu hiệu xuất hiện cùng với xuất huyết dưới da có thể bao gồm: đau bụng, đau đầu dai dẳng, chảy máu, đau, phù chi dưới,...

3. Chẩn đoán và điều trị xuất huyết dưới da sau khi tiêm vắc xin

Tình trạng xuất huyết dưới da là biểu hiện của hội chứng giảm tiểu cầu, huyết khối sau khi tiêm vắc xin Covid-19 đã được Bộ Y tế hướng dẫn chẩn đoán và điều trị. 

 Kiểm tra máu để xác định giảm tiểu cầu

Triệu chứng xuất huyết dưới da cùng các biểu hiện khác của giảm tiểu cầu, huyết khối cần được theo dõi và kiểm tra. Các xét nghiệm chẩn đoán hiệu quả bao gồm: xét nghiệm đếm số lượng tiểu cầu, siêu âm, chụp cộng hưởng từ, chụp X-quang, siêu âm Doppler mạch tại vị trí nghi ngờ lâm sàng,… Xác định vị trí và tình trạng huyết khối, chảy máu giúp can thiệp điều trị chính xác và hiệu quả.

Biến chứng đông máu và tình trạng huyết khối, chảy máu sau tiêm vắc xin có thể nguy hiểm đối với những người có sức khỏe yếu, nguy cơ cao như: người mắc bệnh lý nền, phụ nữ mang thai, người đang dùng thuốc điều trị, yếu tố di truyền,… Nhóm đối tượng này cần được theo dõi y tế để phát hiện và can thiệp kịp thời nếu có dấu hiệu xuất huyết dưới da hoặc các tình trạng chảy máu bất thường khác.

Bệnh nhân có thể cần sử dụng thuốc để điều trị giảm tiểu cầu và làm tan huyết khối tùy thuộc vào tình trạng bệnh được chẩn đoán. 

4. Phòng ngừa xuất huyết sau tiêm vắc xin

Ngoài ra, việc tuân thủ các biện pháp kiêng cữ và duy trì sinh hoạt lành mạnh là cần thiết để kiểm soát và phòng ngừa nguy cơ xuất huyết sau tiêm vắc xin.

4.1. Tránh sử dụng loại thuốc có thể làm giảm tiểu cầu

Nên thảo luận với bác sĩ về các bệnh và thuốc đang dùng, nếu có thuốc ảnh hưởng đến tiểu cầu, cần theo dõi sức khỏe trước và sau khi sử dụng, cũng như ngừng thuốc để kiểm soát chảy máu trong thời gian ngắn.

Uống rượu sau khi tiêm có thể tăng nguy cơ chảy máu, hình thành cục máu và các biến chứng

4.2. Giảm lượng rượu, chất kích thích, thuốc lá,...

Những chất độc hại và kích thích trong các đồ uống này sẽ ảnh hưởng đến quá trình đông máu, tăng nguy cơ biến chứng từ huyết khối hoặc chảy máu sau khi tiêm vắc xin. Đối với vắc xin Covid-19 hiện nay, người tiêm được khuyến nghị không uống rượu bia trong ít nhất 3 - 5 ngày sau khi tiêm.

4.3. Dùng thời gian nghỉ ngơi hợp lý

Hệ miễn dịch cần hoạt động chống lại các chất lạ từ vắc xin và sản xuất kháng thể phản ứng. Vì vậy, để tăng hiệu quả vắc xin và giảm tác dụng phụ, cần nghỉ ngơi, ngủ đủ và đúng giờ sau khi tiêm vắc xin.

4.4. Chọn các môn thể thao nhẹ nhàng

Bạn vẫn có thể tiêm vắc xin sau khi đã tiêm, tuy nhiên nếu có chấn thương thì nguy cơ huyết khối, chảy máu sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, hãy chọn các môn thể thao nhẹ nhàng và hạn chế tối đa va chạm có thể gây chấn thương.

Dưới đây là các thông tin về hiện tượng chảy máu dưới da sau khi tiêm, cần theo dõi và điều trị bởi bác sĩ ngay nếu các triệu chứng này kéo dài trên nhiều vùng da và đi kèm với các dấu hiệu nguy hiểm khác.