Nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu máu và dấu hiệu nhận biết

1. Các nguyên nhân gây ra thiếu máu

Thực tế, thiếu máu có nhiều loại và nguyên nhân cũng rất đa dạng, được chia thành 3 nhóm chính bao gồm: mất máu, phá hủy tế bào hồng cầu, giảm sản xuất hồng cầu hoặc tế bào hồng cầu lỗi.

Thiếu máu có nhiều nguyên nhân, khiến người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi và yếu ớt

Cụ thể về từng nhóm nguyên nhân này, chúng ta sẽ tìm hiểu bên dưới:

1.1. Thiếu máu do mất máu

Khi cơ thể mất máu lượng lớn, sẽ gây hao hụt về thể tích máu và số lượng hồng cầu, dẫn đến tình trạng thiếu máu và ảnh hưởng đến cơ thể. Chảy máu từ chấn thương bên ngoài thường dễ nhận biết và ngừng máu cũng dễ dàng, nhưng còn nhiều nguyên nhân gây ra chảy máu khác không dễ nhận biết như:

• Chảy máu tiêu hóa do các bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng, trĩ, ung thư đường ruột: Thiếu máu do những bệnh lý này thường xảy ra âm thầm khiến sức khỏe suy giảm.

• Chảy máu tiêu hóa do sử dụng thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen hoặc aspirin trong điều trị bệnh, đặc biệt là sử dụng trong thời gian dài. Để tránh, người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc chống viêm không steroid và tuân thủ hướng dẫn về thời gian và liều lượng của bác sĩ.

• Chảy máu do chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt là ở phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt dài hoặc rong kinh trong thời gian dài.

Thiếu máu có thể là kết quả của chảy máu nhiều trong chu kỳ kinh nguyệt

1.2. Thiếu máu do sự phá hủy của tế bào hồng cầu

Khi cơ thể sản xuất đủ tế bào hồng cầu nhưng chúng bị phá hủy sớm hơn bình thường do một số nguyên nhân, dẫn đến tình trạng thiếu máu. Các nguyên nhân này bao gồm:

• Bệnh lupus ban đỏ hệ thống.

• Cơ thể bị sốc do nhiễm trùng, ảnh hưởng của hóa chất độc hại, nọc độc của rắn hoặc nhện, sử dụng thuốc hoặc một số loại thực phẩm.

• Bệnh về máu di truyền như: Thalassemia, bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm, xuất huyết giảm tiểu cầu huyết khối.

• Lách to khiến tế bào hồng cầu dễ bị phá hủy sớm hơn bình thường.

• Do bệnh thận hoặc bệnh gan gây ra độc tố tích tụ trong máu.

• Một số nguyên nhân khác: tăng huyết áp, rối loạn đông máu, van tim nhân tạo, ghép mạch máu, bỏng nặng, khối u,...

Nguyên nhân khiến tế bào hồng cầu bị phá hủy là phức tạp, người bệnh cần điều trị bệnh gốc để khắc phục dần tình trạng thiếu máu.

1.3. Thiếu máu do giảm sản xuất tế bào hồng cầu hoặc tế bào hồng cầu bị lỗi

Nếu tình trạng này là do nguyên nhân, cơ thể sẽ không sản xuất đủ tế bào hồng cầu hoặc cấu trúc tế bào hồng cầu không bình thường dẫn đến chức năng suy giảm. Điều này gây ra thiếu hụt oxy và dinh dưỡng cho cơ thể, gây suy giảm hoặc nguy cơ cao hơn là hoại tử tế bào.

Bệnh liên quan đến tủy xương có thể làm giảm khả năng sản xuất tế bào hồng cầu

Các căn bệnh ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tế bào hồng cầu là gì?

Các bệnh về tủy xương và tế bào gốc

Đây là nguyên nhân phổ biến khiến cơ thể không sản xuất đủ tế bào hồng cầu.

Tế bào gốc trong tủy xương phát triển thành tế bào hồng cầu, sau đó được cung cấp dinh dưỡng trước khi tham gia tuần hoàn máu để thực hiện nhiệm vụ của chúng. Do đó, nếu tế bào gốc bị bất thường hoặc thiếu hụt, tế bào máu mới cũng sẽ không được sản xuất đúng cách, dẫn đến tình trạng thiếu máu.

Thiếu máu do thiếu sắt, thiếu vitamin

Thiếu máu do cơ thể thiếu sắt gây ra, khiến cho tế bào hồng cầu không đủ oxy cho cơ thể là một nguyên nhân phổ biến. Ngoài ra, thiếu vitamin cũng góp phần vào tình trạng này.

Có nhiều lý do khiến cơ thể thiếu sắt, như:

• Chế độ ăn thiếu sắt, đặc biệt là ở những người ăn chay, trẻ em, trẻ sơ sinh, và người kiêng ăn,…

• Lạm dụng thực phẩm, thuốc hoặc đồ uống chứa caffeine.

• Mắc các bệnh tiêu hóa như bệnh Crohn, cắt bỏ một phần ruột hoặc dạ dày.

• Hiến máu quá thường xuyên.

• Chu kỳ kinh nguyệt hoặc thiếu sắt ở phụ nữ mang thai, đang cho con bú.

 Phụ nữ mang thai có thể gặp tình trạng thiếu máu do thiếu sắt

Vitamin quan trọng dẫn đến tình trạng thiếu máu là vitamin B12 và folate - hai chất tham gia vào quá trình sản xuất hồng cầu. Sự thiếu hụt này thường là do chế độ ăn thiếu hoặc vấn đề hấp thu vitamin của hệ tiêu hóa.

Thiếu máu bất sản

Thiếu máu bất sản xảy ra khi không có hoặc thiếu tế bào gốc tạo hồng cầu, có thể do tủy xương bị tổn thương do thuốc hoặc hóa chất, hoặc do yếu tố gen.

Thiếu máu do nhiễm độc chì

Nhiễm độc chì làm hại tủy xương, giảm sản xuất hồng cầu và gây ra tình trạng thiếu máu. Những người tiếp xúc nhiều với chì như công nhân hoặc trẻ em uống phải nước nhiễm chì đều có nguy cơ cao mắc tình trạng này.

Thiếu máu ở bệnh Thalassemia

Thalassemia là bệnh di truyền, gây ra sự thiếu hụt tổng hợp chuỗi globulin trong huyết sắc tố và hồng cầu. Điều này làm cho tế bào máu không thể hoạt động bình thường trong việc vận chuyển oxy và dinh dưỡng.

Thiếu máu do thiếu hormone sản xuất hồng cầu

Sự sản xuất tế bào hồng cầu cần sự hỗ trợ của một số hormone. Thiếu hụt hormone này có thể xảy ra do các bệnh như suy giáp, bệnh thận, các bệnh mạn tính như ung thư, viêm khớp dạng thấp, tiểu đường, lupus ban đỏ,…

2. Nhận biết dấu hiệu thiếu máu điển hình

Tùy thuộc vào nguyên nhân dẫn đến thiếu máu, người bệnh có thể không có triệu chứng hoặc có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

Thiếu máu gây ra cảm giác mệt mỏi, yếu ớt cho cơ thể.

• Cơ thể mệt mỏi, yếu đuối.

• Da nhợt nhạt, da vàng hoặc da xanh.

• Thường xuyên cảm thấy chóng mặt, đau đầu, đau ngực.

• Khó thở, nhịp tim không ổn định.

• Bàn tay và bàn chân lạnh lẽo, không phụ thuộc vào thời tiết.

• Đau ngực.

Ban đầu, các triệu chứng của sự thiếu máu thường không rõ ràng do mức độ thiếu máu chưa nghiêm trọng, tuy nhiên theo thời gian nếu nguyên nhân không được loại bỏ hoặc kiểm soát, sự thiếu máu sẽ trở nên nặng nề hơn và có thể đe dọa đến sức khỏe.