Buzz
Trong năm 2021, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, từ chỉ số đến thanh khoản và số lượng nhà đầu tư tham gia. Tuy nhiên, từ năm 2022, kinh tế thế giới gặp khó khăn và chính sách tiền tệ cũng được thắt chặt trên toàn cầu, khiến VNI dao động quanh mốc 1,000 điểm và dẫn đến tình trạng thua lỗ của đa số nhà đầu tư trên thị trường.
Vì sao các nhà đầu tư thường mất tiền trên thị trường chứng khoán?
Vậy nguyên nhân gây thua lỗ lớn nhất của các nhà đầu tư là gì? Hãy cùng tìm hiểu 10 lỗi phổ biến dưới đây mà các nhà đầu tư thường mắc phải.
1/. Thiếu hiểu biết về giao dịch trên thị trường chứng khoán
Nguyên nhân chính khiến hầu hết các nhà đầu tư thiệt hại khi đầu tư trên thị trường chứng khoán là “thiếu hiểu biết”. Đầu tư chứng khoán là một lĩnh vực phức tạp yêu cầu kiến thức sâu về tài chính, kinh doanh, và phân tích thị trường.
Trên thị trường chứng khoán, không còn thời điểm “mua là thắng”. Chỉ dựa vào các nhóm phím hàng và chỉ số ngắn hạn mà không quan tâm đến bản chất doanh nghiệp, tình hình ngành, và yếu tố vĩ mô sẽ không mang lại lợi nhuận. Thị trường đòi hỏi sự nghiêm túc và kiến thức sâu sắc, sự rèn luyện kỷ luật và tâm lý đầu tư.
Kiến thức cần thiết về tài chính cho các nhà đầu tư
- Hiểu biết về thị trường tài chính, các công cụ vốn như cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phái sinh trước khi bắt đầu đầu tư. Quan trọng nhất là nhận thức được rủi ro của từng công cụ để có chiến lược phù hợp.
- Hiểu biết về kinh doanh, tài chính doanh nghiệp để đánh giá hoạt động kinh doanh của công ty. Đây là kỹ năng cần thiết và là nền tảng cho những ai muốn đầu tư hiệu quả trong lĩnh vực này.
Tuy nhiên, quan sát cho thấy nhiều nhà đầu tư cá nhân chưa thực sự hiểu biết đầy đủ về thị trường chứng khoán, dẫn đến chiến lược đầu tư dựa trên tính đầu cơ và mang lại những hậu quả không mong muốn.
2/. Kỳ vọng không thực tế, mong muốn kiếm lời nhanh
Nhiều nhà đầu tư bước vào thị trường chứng khoán với hy vọng đạt được lợi nhuận cao trong thời gian ngắn, thậm chí muốn biến đầu tư chứng khoán thành nguồn thu nhập ổn định.
Kỳ vọng quá cao thường đi đôi với rủi ro lớn hơn. Với tâm lý muốn giàu nhanh, nhà đầu tư dễ dàng chọn các khoản đầu tư có nhiều rủi ro và rơi vào các cạm bẫy dẫn đến tổn thất nặng nề.
“Đầu tư thành công cần thời gian, kỷ luật và kiên nhẫn. Dù có tài năng và nỗ lực đến đâu, một số việc vẫn cần thời gian: bạn không thể sinh con trong một tháng bằng cách để chín người phụ nữ mang thai - Warren Buffett”
Warren Buffett, một trong những nhân vật được nể trọng trong giới đầu tư, luôn đạt tỷ suất sinh lợi khoảng 20% mỗi năm thông qua các khoản đầu tư của mình. Do đó, nhà đầu tư cần hiểu rõ và thực tế hóa kỳ vọng để xây dựng chiến lược đầu tư bền vững.
3/. Quan tâm đến giá cả hơn là giá trị thực
Một số nhà đầu tư theo phong cách kỹ thuật thường chỉ quan tâm đến giá và khối lượng giao dịch, mà bỏ qua các yếu tố nội tại của doanh nghiệp, các báo cáo tài chính, tin tức nội bộ, các sự kiện kinh tế, chính trị và các yếu tố thị trường khác. Tuy nhiên, những yếu tố này là những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến biến động giá và là nguyên nhân gốc rễ của mọi vấn đề. Bỏ qua giá trị nội tại và tác động của thị trường chung là một sai lầm lớn khiến các nhà đầu tư mua vào vào đỉnh điểm và chịu lỗ ngay sau đó.
Hầu hết các nhà đầu tư lâu năm và thành công vẫn luôn tham khảo các chỉ số cơ bản của doanh nghiệp. Điều này giúp họ lựa chọn các cổ phiếu có nền tảng tốt để giao dịch, tăng độ tin cậy hơn là bỏ qua tiêu chí này.
4/. Sợ cắt lỗ - chưa bán là chưa thua
Trong các bài học về thị trường chứng khoán, việc chấp nhận thua lỗ là một trong những bài học khó khăn nhất với hầu hết mọi người. Khi nhiều nhà đầu tư quên rằng nếu lỗ 20%, bạn cần lãi 25% để hoàn vốn, và nếu lỗ 50%, bạn cần lãi 100%. Nhưng liệu một cổ phiếu có thể tăng giá như vậy không?
Sự chậm trễ trong việc 'không dám cắt lỗ' và chấp nhận sai lầm, hy vọng sự hồi phục sớm trong tương lai, ít nhất là chờ đợi cổ phiếu phục hồi để hoàn vốn. Mức lỗ từ 5-10-40-50% dần tăng lên đến khi nhà đầu tư không thể chịu đựng nữa thì mới cắt lỗ, thay vì tuân theo nguyên tắc cắt lỗ từ 5-7%.
Hãy nhớ rằng “còn tiền là còn cơ hội”, và thay vì nhìn tài khoản bị giảm sút mỗi ngày, hãy quyết đoán “đau một lần rồi thôi” để tìm kiếm một cơ hội khác tốt hơn. Những người duy trì được kỷ luật trong đầu tư sẽ có cơ hội thành công cao hơn bình thường.
Đồ thị tâm lý của nhà đầu tư chứng khoán
5/. Thiếu nguyên tắc đầu tư, dựa vào cảm tính
Nguyên lý đầu tư là một hệ thống các quan điểm, tư tưởng và hành động nhất quán suốt quá trình đầu tư, bắt buộc các cá nhân phải tuân theo. Thị trường chứng khoán là nơi của sự kỳ vọng vào tương lai và của tâm lý, là nơi có thể dễ dàng nhìn thấy sự bùng nổ của đám đông, thường bị chi phối bởi cảm xúc và thiếu lý trí. Chính vì vậy, không ngạc nhiên khi 90% nhà đầu tư trên thị trường đưa ra các quyết định theo cảm tính.
“Cắt lỗ” – Nguyên tắc quan trọng trong đầu tư chứng khoán
Để đầu tư thành công, điều quan trọng không phải là quyết định dựa trên cảm xúc mà là kỹ năng. Các yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định và cảm xúc có trách nhiệm lớn đối với kết quả của những quyết định này. Bốn cảm xúc nguy hiểm nhất khi đầu tư chứng khoán là tham lam, sợ hãi, hi vọng và hối tiếc. Những trạng thái này có thể ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư ở bất kỳ thị trường nào.
Nếu một nhà đầu tư không thể thiết lập cho mình một bộ quy tắc đầu tư, dễ dàng bị chi phối bởi cảm xúc cá nhân và rơi vào vòng xoáy mua bán không kiểm soát của đám đông. Điều này dẫn đến việc đưa ra các quyết định phi lý trí và sai lầm, dẫn tới thua lỗ. Những người tìm kiếm lợi nhuận bằng cảm tính thường gặp nhiều thất bại. Ngược lại, sự bình tĩnh trước mọi tình huống luôn giúp nhà đầu tư ra những quyết định thông minh hơn.
“Chỉ có nguyên tắc mới có thể đánh bại lòng tham và nỗi sợ hãi”
6/. Sử dụng đòn bẩy quá cao
Việc sử dụng đòn bẩy cao thông qua vay margin từ các công ty chứng khoán được xem là một trong những công cụ mang lại lợi nhuận tối đa cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, đây cũng là con dao hai lưỡi, vì việc sử dụng margin với tỷ lệ cao có thể tăng lợi nhuận một cách nhanh chóng khi cổ phiếu tăng giá, nhưng cũng có thể gây thiệt hại rất lớn cho nhà đầu tư, thậm chí làm mất tài khoản một cách nhanh chóng khi giá cổ phiếu giảm mạnh.
Hầu hết các nhà đầu tư mới thường thiếu hiểu biết về mức độ rủi ro cao của việc vay margin, và điều này dẫn đến lòng tham và cảm xúc chi phối khiến cho mức độ thua lỗ trở nên nghiêm trọng, đặc biệt là khi sử dụng margin trong thị trường xu hướng giảm.
Thị trường cổ phiếu luôn khó dự đoán và việc sử dụng margin chỉ nên dành cho các nhà đầu tư có kinh nghiệm và sẵn sàng chấp nhận rủi ro, không nên để chứng khoán trở thành một cuộc đánh bạc.
7/. Bỏ qua thông tin thị trường
Để tồn tại trên thị trường tài chính luôn biến động liên tục, mọi sự kiện mới xảy ra trên thế giới và trong nước đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường chứng khoán.
Các sự kiện bất ổn như chiến tranh, biến động lãi suất, phá sản, lạm phát… đều có thể gây ra những đợt điều chỉnh mạnh mẽ và bán tháo, khiến nhà đầu tư không kịp phản ứng và gánh chịu tổn thất nặng nề. Vì vậy, việc cập nhật thông tin liên tục là cần thiết để nhà đầu tư có thể ra quyết định linh hoạt và thích ứng kịp thời.
Hơn nữa, việc cập nhật thông tin thị trường cũng giúp nhà đầu tư tích lũy kinh nghiệm, nâng cao kiến thức và nhận biết được nguy cơ cũng như cơ hội trong thị trường. Thị trường tài chính yêu cầu sự hiểu biết sâu rộng về kinh tế, doanh nghiệp và tài chính. Nếu không đọc báo và không học hỏi, nhà đầu tư dễ bị tụt hậu và gánh chịu thiệt hại tài chính.
8/. Thiếu kế hoạch đầu tư
Các chiến lược đầu tư trên thị trường chứng khoán đã trở thành công cụ quan trọng đối với hầu hết các nhà đầu tư. Đại đa số nhà đầu tư mới không thiết lập chiến lược đầu tư và mắc phải các lỗi như:
- Đầu tư quá nhiều vốn vào cùng một lúc
- Đầu tư quá nhiều vào một cổ phiếu rủi ro
- Mua cổ phiếu bừa bãi không theo một tiêu chí cụ thể nào
- Bán cổ phiếu quá sớm hoặc quá muộn
- Đầu tư vào lĩnh vực không hiểu biết và không xem xét được ảnh hưởng của các yếu tố thị trường
- Không hành động kịp thời khi khủng hoảng xảy ra…
Đó chỉ là một số vấn đề lớn nhất liên quan đến việc thiếu chiến lược đầu tư. Thật lòng mà nói, ít có nhà đầu tư thành công trên thị trường chứng khoán nếu không tuân thủ chiến lược. Là một phần thiết yếu của kế hoạch tài chính, chiến lược không chỉ giúp đạt được các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn mà còn giúp đối phó với các tình huống bất ngờ. Đầu tư mà không có một chiến lược rõ ràng sẽ giống như một người đi lạc mà không có bản đồ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến nhiều nhà đầu tư gặp thất bại.
Những nhà đầu tư mới nên bắt đầu với một chiến lược tập trung vào các mục tiêu tài chính ngắn hạn và dài hạn của họ. Điều chỉnh chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu tài chính có thể giúp bạn đầu tư một cách có kỷ luật.
9/. Thiếu quản lý rủi ro
Mức sinh lời và rủi ro là hai khái niệm không thể tách rời trong đầu tư. Khi nhắc đến mức sinh lời, không thể không nhắc đến mức độ rủi ro. Rủi ro trong đầu tư là những sự kiện bất ngờ có thể gây thiệt hại cho nhà đầu tư, như thua lỗ hoặc mất tất cả vốn đầu tư. Đây là những yếu tố khách quan mà NĐT không thể kiểm soát được.
Việc xác định trước những nguy cơ tiềm ẩn và xây dựng kế hoạch phòng tránh hay giảm thiểu tổn thất là điều rất quan trọng. Tuy nhiên, rất ít NĐT thực hiện đo lường rủi ro và quản trị rủi ro một cách hiệu quả.
Thị trường chứng khoán rất nhạy cảm với rủi ro, là nguyên nhân chính dẫn đến thua lỗ. Quản trị rủi ro giúp NĐT bình tĩnh và sáng suốt hơn, đáp ứng kịp thời với mọi biến động.
10/. Chiến lược trung bình giá hay bắt dao rơi
Một trong những sai lầm phổ biến mà ngay cả những nhà đầu tư có kinh nghiệm cũng thường mắc phải là mua cổ phiếu khi giá đang giảm, còn được gọi là 'bắt dao rơi'.
Thay vì cố gắng bắt đáy khi cổ phiếu đang giảm giá, nhà đầu tư nên suy nghĩ thấu đáo hơn. Điều này giúp họ tránh được rủi ro mất lớn vì không biết cổ phiếu đã đạt đáy hay chưa.
Việc mua vào khi cổ phiếu đang giảm giá có thể dẫn đến thua lỗ nếu không đúng thời điểm. Thay vì bắt dao rơi, nhà đầu tư nên có chiến lược hợp lý để tránh rủi ro lớn.
Thay vì đưa ra quyết định vội vã khi thị trường dao động, nhà đầu tư nên điều chỉnh chiến lược đầu tư của mình dựa trên phân tích kỹ lưỡng và sự hiểu biết sâu rộng về nguyên nhân thị trường đi xuống.
Các nhà đầu tư cần thận trọng trước các rủi ro có thể gặp phải trong con đường đầu tư, bởi không có sai lầm nào giống sai lầm nào. Hy vọng những chia sẻ này từ Mytour sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về nguyên nhân thua lỗ trong đầu tư.
