Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị trẻ bị trào ngược dạ dày

1. Trẻ bị trào ngược dạ dày là gì?

Dạ dày trào ngược là tình trạng axit dạ dày lên thực quản. Đây là vấn đề thường gặp ở trẻ em và người lớn. Tình trạng trẻ bị trào ngược dạ dày có thể do bệnh lý hoặc vấn đề sinh lý, ảnh hưởng đến sức khỏe và phát triển của trẻ nhỏ.

Trẻ nhỏ dễ mắc phải tình trạng trào ngược dạ dày

1.1. Phân loại

1.1.2. Trào ngược sinh lý

Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi thường hay nôn, ói nhiều lần mỗi ngày. Tuy nhiên, trẻ vẫn tăng cân đều, không bị ho, béo phì và không tái phát nhiều lần, hầu hết là bị trào ngược dạ dày do yếu tố sinh lý. Hiện tượng này sẽ giảm dần theo thời gian và trễ nhất là khi trẻ đạt 1 tuổi.

1.1.3. Trào ngược bệnh lý

Sau khi trẻ tròn 1 tuổi, nếu vẫn thường xuyên nôn trớ sữa, biếng ăn, suy dinh dưỡng, tăng cân chậm, và có từng đợt khò khè tái diễn,... thì có thể là do trào ngược bệnh lý. Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa tiêu hóa nhi để được các bác sĩ chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

1.2. Các dấu hiệu của trẻ bị trào ngược dạ dày

• Trẻ thường xuyên nôn hoặc ói ra nhiều sữa, thông thường qua đường mũi và miệng.

• Trẻ biếng ăn, hay quấy khóc, ngủ không ngon giấc.

• Suy dinh dưỡng, tăng cân chậm và thiếu máu kéo dài.

• Phía sau xương ức thường xảy ra đau nhức kèm theo cảm giác khó chịu, ợ nóng ở trẻ lớn hơn.

• Một số trẻ có thể gặp các biến chứng liên quan đến đường hô hấp như khò khè, ho, đôi khi có cảm giác thở tím tái. Trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến viêm phổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.

2. Trẻ bị trào ngược dạ dày do nguyên nhân nào?

2.1. Nguyên nhân sinh lý

• Cơ quan tiêu hóa chưa ổn định: Dạ dày và hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ vẫn chưa phát triển hoàn chỉnh, đặc biệt là dạ dày nằm ở phía lồng ngực gần hơn so với người lớn.

• Cơ thắt thực quản chưa phát triển hoàn hảo: Ở trẻ nhỏ, hoạt động của cơ thắt thực quản không hoàn hảo, dễ dẫn đến tình trạng trào ngược thức ăn từ trong dạ dày lên thực quản.

• Loại thực phẩm được tiêu thụ: Trẻ nhỏ thường hấp thu chất dinh dưỡng chủ yếu thông qua cháo, sữa hoặc bột ăn dặm. Những loại thực phẩm này thường có dạng lỏng, mềm nên dễ đi qua các khe hở nhỏ của cơ thắt thực quản.

• Sử dụng sữa ngoài: So với sữa mẹ, trẻ nhỏ dễ bị tình trạng trào ngược dạ dày khi sử dụng sữa công thức. Sữa công thức tiêu hóa chậm hơn nên ở lại trong dạ dày lâu hơn.

• Tư thế cho bé bú: Tư thế nằm ngang là tư thế phổ biến mà các mẹ thường chọn cho trẻ, đặc biệt là vào ban đêm. Tuy nhiên, dạ dày trong tư thế này lại nằm ngang, dễ khiến sữa trào ngược lên miệng.

Tư thế cho bé bú sai cách cũng là nguyên nhân gây ra trào ngược dạ dày ở trẻ

2.2. Nguyên nhân bệnh lý

Trẻ nhỏ có thể mắc bệnh trào ngược dạ dày nếu gặp phải một số bệnh lý bẩm sinh như sa dạ dày nặng hoặc thoát vị cơ hoành. Những bệnh này làm suy yếu cơ thắt ở dưới thực quản, gây ra việc thực phẩm trào ngược lên miệng, đặc biệt là ở trẻ dưới 1 tuổi. Ngoài ra, những trẻ bị nhiễm trùng toàn thân, bại não, van tim hở,... cũng có nguy cơ bị dạ dày trào ngược.

3. Nguy hiểm khi trẻ bị trào ngược dạ dày là gì?

Sau 1 tuổi, nếu trẻ vẫn thường xuyên bị ọc sữa và có các triệu chứng bệnh lý trào ngược như đã nêu ở trên, có thể gặp phải các biến chứng như:

• Biến chứng về tiêu hóa: Hoạt động ăn uống của trẻ có thể bị ảnh hưởng nếu viêm thực quản ở các cấp độ khác nhau. Barrett thực quản là trường hợp nặng nhất, là tình trạng viêm thực quản và hẹp đường thực quản, gây trở ngại cho thực phẩm từ miệng xuống dạ dày.

• Biến chứng về hệ thống hô hấp: Trẻ nhỏ dễ mắc các triệu chứng như ho kéo dài, khò khè và các triệu chứng giảm nếu không điều trị kịp thời. Dây thanh ở cổ họng sẽ dày lên do axit từ dạ dày thường xuyên trào ngược lên thực quản, làm cho trẻ khàn giọng, khò khè. Tình trạng hen suyễn ở trẻ có thể liên quan đến dạ dày trào ngược ở mức độ nặng.

• Biến chứng liên quan đến răng miệng và tai mũi họng: Trào ngược dạ dày do bệnh lý có thể gây viêm tai, viêm xoang, mòn răng, nhẹ cân, còi xương... Lâu dài sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của trẻ nhỏ.

Barrett thực quản là một phản ứng thường gặp của bệnh trào ngược dạ dày

4. Phương pháp chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày

Cha mẹ có thể yên tâm nếu trẻ bị trào ngược dạ dày do nguyên nhân sinh lý, vì đây chỉ là hiện tượng phổ biến trong giai đoạn đầu đời của trẻ. Tuy nhiên, bé sẽ cảm thấy dễ chịu hơn nếu được chăm sóc đúng cách, đồng thời giảm các dấu hiệu của bệnh.

4.1. Với trẻ nhỏ

• Với mỗi lần cho trẻ bú sữa, cha mẹ nên chia nhỏ lượng sữa, khoảng 30 - 60ml cho 1 lần uống. Đối với những trẻ bú nhiều, hãy ẵm trẻ ở tư thế để đầu cao sau khi uống 60ml, và vỗ nhẹ vào lưng để giúp trẻ ợ hơi rồi sau đó mới cho trẻ bú tiếp. Trong trường hợp này, cha mẹ cần lưu ý không vác trẻ nhỏ lên vai vì điều này có thể khiến trẻ nôn trớ do dạ dày bị chèn ép.

• Pha một lượng bột ngũ cốc hoặc bột gạo vào trong sữa công thức hoặc sữa mẹ để làm cho sữa đặc hơn, điều này giúp trẻ giảm số lượng bú sữa. Từ đó, dạ dày cũng dễ dàng tiêu hóa sữa, hạn chế hiện tượng trẻ bị nôn trớ sữa. Tuy nhiên, cha mẹ cần ghi nhớ khi pha thêm bột vào sữa là nên dùng những núm vú có lỗ ti lớn để giúp sữa dễ dàng chảy ra hơn.

• Để trẻ nằm với tư thế đầu cao hơn so với giường 30 độ sau khi trẻ bú xong để giảm tình trạng trào ngược.

Chia nhỏ lượng sữa khi cho trẻ bú sẽ giúp giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày ở trẻ

4.2. Đối với trẻ lớn hơn

Cần hạn chế các loại đồ uống, thức ăn kích thích dạ dày, ví dụ như thức ăn cay, có vị chua, cà phê,... bởi chúng chỉ làm tăng triệu chứng trào ngược. Bên cạnh đó, một số trẻ có biểu hiện trào ngược do dị ứng với sữa bò nếu cho trẻ dùng sữa công thức. Khi đó, bạn cần cho trẻ thăm khám bác sĩ để có lời khuyên về lựa chọn loại sữa thích hợp.

Biết cách chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày sẽ giúp giảm các dấu hiệu trào ngược và hạn chế các biến chứng nguy hiểm của bệnh lý này.

Đối với trường hợp đã áp dụng các giải pháp như trên mà không làm giảm hiện tượng trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ, các phụ huynh nên đưa trẻ đến các bệnh viện, trung tâm y tế uy tín để được các chuyên gia khám và điều trị.