Mụn nước là những vùng nổi lên chứa chất lỏng trên bề mặt da, có thể do kích ứng, ma sát hoặc các tác động từ bệnh lý. Cần phải hiểu rõ về chúng để có biện pháp xử lý đúng đắn.

Chúng có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề khác nhau, từ tổ đỉa đến các bệnh lý tự miễn dịch. Thông qua việc phân loại và hiểu rõ nguyên nhân, bạn có thể áp dụng biện pháp phù hợp.

2.1. Cơ địa và ma sát

Ngứa và mụn nước có thể xuất hiện do ma sát hoặc cơ địa. Hãy chú ý giữ da khô ráo, tránh ma sát lặp đi lặp lại và sử dụng kem dưỡng ẩm để giảm ngứa.

2.2. Bỏng và nhiệt độ khắc nghiệt

Ở cả hai trường hợp, mụn nước là cơ chế tự nhiên bảo vệ da khỏi tổn thương. Đối diện với tình trạng này, hạn chế tiếp xúc với nguồn nhiệt độ cao và thực hiện các biện pháp chăm sóc da đúng cách.

2.3. Ảnh hưởng của hóa chất

Da có thể phản ứng bằng cách nổi mụn nước hoặc phồng rộp khi tiếp xúc với những chất hóa học nhất định, gọi là viêm da tiếp xúc. Điều này có thể xảy ra khi tiếp xúc với:

• Mỹ phẩm
• Chất tẩy rửa
• Dung môi
• Niken sunfat, sử dụng trong mạ điện
• Balsam của Peru (một loại cao bôi ngoài da)
• Côn trùng cắn và đốt
• Tác nhân chiến tranh hóa học, kể cả khí mù tạt

2.4. Bị bỏng

Vết bỏng cũng có thể làm nổi mụn nước trên tay hoặc chân. Tốc độ phát triển của mụn nước sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết bỏng.

• Bỏng cấp độ 1: Làm ảnh hưởng đến lớp da trên cùng, gây đỏ, sưng nhẹ và da mềm chuyển sang màu trắng khi ấn vào. Mụn nước sẽ xuất hiện sau vài ngày.
• Bỏng cấp độ 2: Làm ảnh hưởng đến cả lớp da trên cùng và lớp bên dưới, gây đau và mụn nước có thể xuất hiện ngay lập tức.
• Bỏng cấp độ 3: Làm ảnh hưởng đến các lớp sâu hơn của da, làm da có màu trắng hoặc nâu sẫm, trông như da. Yêu cầu chăm sóc y tế ngay lập tức.

2.5. Va đập mạnh

Nếu một mạch máu nhỏ gần bề mặt da bị vỡ, máu có thể rò rỉ vào khoảng trống giữa các lớp da, tạo ra mụn nước chứa máu.

2.6. Bệnh lý y tế

Một số tình trạng y tế có thể dẫn đến mụn nước, bao gồm:

• Bệnh thủy đậu: Gây ra mụn nước nhỏ và sau cùng là vảy.
• Mụn rộp: Do vi rút herpes simplex tạo ra, hình thành các mụn nước.
• Chốc lở da đầu: Thường xuất hiện ở trẻ dưới 2 tuổi, có thể hình thành ở cánh tay, chân hoặc thân mình.
• Chàm da: Có thể đi kèm với mụn nước, cùng với nứt nẻ, đóng vảy và bong tróc da.
• Bệnh Dyshidrosis: Tình trạng da có nhiều mụn nước nhỏ.
• Bệnh Pemphigoid (Bullous Pemphigoid-BP): Bệnh tự miễn dịch ảnh hưởng đến da, tạo ra mụn nước, thường gặp ở người già.
• Bệnh Pemphigus: Nhóm bệnh tự miễn dịch hiếm, tấn công da và màng nhầy.
• Viêm da Herpetiformis: Tình trạng da phồng rộp mãn tính không liên quan đến mụn rộp.
• Hội chứng bức xạ da: Do tiếp xúc với bức xạ.
• Epidermolysis bullosa: Bệnh di truyền, tạo ra mụn rộp da và niêm mạc.
• Bệnh tiểu đường: Người bị tiểu đường nặng có thể phát ban mụn nước ở tay hoặc chân, thường không đau và tự lành.

Mụn nước thường xuyên xuất hiện do ma sát. Đơn giản là sự gia tăng ứng suất cắt giữa da và phần còn lại của cơ thể.

Lớp da dễ bị tác động nhất là lớp tế bào gốc. Khi lớp này tách khỏi các mô bên dưới, chất lỏng giống huyết tương rò rỉ và bắt đầu lấp đầy khoảng trống. Chất lỏng này khuyến khích sự tái tạo và phát triển mới.

• Khoảng 6 giờ sau, các tế bào gốc bắt đầu sử dụng axit amin và nucleoside, khối xây dựng của protein và DNA.
• Sau 24 giờ, sự phân chia tế bào tăng lên rõ rệt. Lớp da mới ở trên lớp tế bào sinh dục hình thành đều đặn.
• 120 giờ sau, lớp da mới có thể nhìn thấy. Khi tế bào mới phát triển, chất lỏng sẽ được hấp thu và sưng tấy giảm.

Mụn nước đau đớn ở lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân thường do mô bị cắt ở lớp sâu hơn, gần đầu dây thần kinh, gây ra nhiều cơn đau hơn.

Trong hầu hết trường hợp, mụn nước sẽ tự lành, nhưng bạn cần thăm bác sĩ nếu:

• Bạn đã tiêm vắc xin uốn ván cách đây hơn 10 năm.
• Bạn bắt đầu có sưng hạch bạch huyết kể từ khi xuất hiện mụn nước.
• Ngứa và đau tăng lên ở khu vực bị ảnh hưởng.
• Hiện dấu hiệu nhiễm trùng như có mủ, da nóng và đỏ xung quanh vết mụn nước hoặc sốt.

Phần lớn mụn nước tự khỏi mà không cần can thiệp. Miễn là không làm vỡ vết phồng rộp, lớp da mới sẽ hình thành dưới lớp da trên cùng khi lớp da trên cùng khô và tự nhiên bong ra.

Các chuyên gia da liễu khuyến cáo không nên nặn mụn nước để giữ chúng làm nhiệm vụ bảo vệ chống nhiễm trùng. Thay vào đó, có thể che đậy vết phồng rộp bằng băng để bảo vệ khỏi tổn thương thêm.

Mụn nước ở lòng bàn tay do bị bỏng hoặc tiếp xúc với hóa chất là phản ứng tạm thời với kích thích. Trong những trường hợp này, cách tiếp cận tốt nhất là tránh nguyên nhân gây ra vết phồng rộp.

Nếu mụn nước xuất hiện do các tình trạng y tế, như dị ứng da chàm và sắc tố, có thể cần phải được điều trị. Tuy nhiên, không thể biết nguyên nhân chính xác cho đến khi gặp bác sĩ. Khi bác sĩ xác định được nguyên nhân, họ sẽ kê đơn thuốc để giảm các triệu chứng.

Chăm sóc mụn nước tại nhà bao gồm:

• Rửa tay bằng nước ấm và xà phòng chống khuẩn
• Sử dụng tăm bông, lấy rượu cồn diệt khuẩn để rửa sạch kim tiêm
• Làm sạch vết phồng rộp bằng chất sát trùng
• Dùng kim để làm một lỗ nhỏ trên vết phồng rộp.
• Làm cho chất lỏng rò rỉ hết khỏi vết phồng rộp.
• Bôi thuốc mỡ chống khuẩn hoặc kem lên vết phồng rộp.
• Che phủ vết phồng rộp bằng băng hoặc bông.
• Làm sạch và bôi lại thuốc mỡ chống khuẩn hàng ngày. Giữ cho vết phồng rộp được che đậy cho đến khi lành.
• Sử dụng các phương tiện bảo vệ cá nhân khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích. Giúp bảo vệ làn da khỏi những ảnh hưởng có thể gây hại khi tiếp xúc trực tiếp.
• Thường xuyên rửa tay bằng nước muối ấm, giúp kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn và lượng mồ hôi trên da.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống, giảm dầu mỡ, tăng cường rau củ và trái cây. Cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cơ thể và làn da, hỗ trợ hệ miễn dịch, chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá,... để không làm ảnh hưởng đến gan và giúp cơ thể loại bỏ độc tố một cách hiệu quả nhất.
• Kiểm tra và sử dụng nước sạch để giảm vi khuẩn và tác nhân gây bệnh có thể có trong nước.

Ngăn chặn mụn nước do ma sát bằng cách loại bỏ nguyên nhân gây ra ma sát:

6.1 Tránh mụn nước ở bàn chân

• Chọn giày vừa vặn, thoải mái và giữ cho bàn chân sạch sẽ. Những đôi giày không vừa vặn hoặc quá cứng, như giày cao gót, có thể tăng nguy cơ phồng rộp. Da ẩm làm tăng khả năng xuất hiện mụn nước, vì vậy việc sử dụng tất quản lý độ ẩm hoặc thay đổi tất thường xuyên có thể giúp.
• Trong khi vận động, giày thể thao được thiết kế đặc biệt có thể giảm lượng mồ hôi trên chân.
• Chuẩn bị giày đi bộ hoặc đi dài trước khi bắt đầu một chuyến đi là quan trọng.
• Dùng băng dính, đệm hoặc da nốt ruồi trên các nốt mụn có thể ngăn chặn sự hình thành của chúng. Đặc biệt là băng dính giảm ma sát, có thể dán bên trong giày. Những thứ này giữ được lâu hơn và không cần thay đổi thường xuyên, giống như việc thay đổi vớ hoặc lót giày.

6.2 Tránh mụn nước ở tay

Khi sử dụng công cụ, thực hiện công việc thủ công hoặc tham gia môn thể thao cần cầm dơi, việc đeo găng tay có thể ngăn chặn hầu hết các trường hợp mụn nước.

Trong một số môn thể thao như thể dục dụng cụ, cử tạ hoặc chèo thuyền, việc vỗ tay là một hình thức tập luyện tốt. Ngoài ra, bột trơn giảm ma sát có thể được sử dụng với găng tay và băng dính hoặc tự nhiên. Tuy nhiên, bột trơn hấp thụ ẩm sẽ không hoạt động hiệu quả trong thời gian dài của hoạt động.

Mặc dù mụn nước ở lòng bàn tay và bàn chân không thể tránh khỏi, nhưng thường không gây ra vấn đề y tế nào. Bằng cách tuân thủ các quy tắc cơ bản, mụn nước thường có thể được ngăn chặn.