Buzz
1. Nguyên tắc đồng thuận nghịch là gì?
Các tranh chấp thương mại giữa các quốc gia thành viên WTO được giải quyết theo quy định của tổ chức này. Quy trình thông qua các quy tắc và thủ tục giải quyết tranh chấp đã tạo ra nền tảng pháp lý vững chắc. Đại hội đồng WTO, còn được gọi là Cơ quan giải quyết tranh chấp (DSB), đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý các tranh chấp.
Khi giải quyết các tranh chấp giữa các thành viên, bên cạnh việc tuân thủ các nguyên tắc như công khai, cạnh tranh công bằng, bảo hộ thông thường và không phân biệt, DSB cần tuân theo nguyên tắc đặc biệt nào?
Nguyên tắc 'đồng thuận phủ quyết', còn được biết đến với tên gọi 'đồng thuận nghịch',
- Theo Điều 2.4 của Thoả thuận, quy định về các quy tắc và thủ tục giải quyết tranh chấp ghi rõ: khi các thủ tục và quy tắc quy định DBS phải ra quyết định, thì quyết định phải dựa trên sự đồng thuận của các bên. DSB được coi là đã đồng thuận nếu không có thành viên nào phản đối trong cuộc họp và sẽ chính thức thông báo quyết định đã được đề xuất.
- Điều 6.1 của Thoả ước quy định: trong trường hợp nguyên đơn yêu cầu, một ban hội thẩm phải được thành lập tại cuộc họp đầu tiên mà yêu cầu này được đưa ra như một mục độc lập trong chương trình nghị sự DSB, trừ khi DSB quyết định đồng thuận không thành lập hội thẩm trong cuộc họp đó.
- Theo Điều 16.4 của Thoả ước: Trong vòng 60 ngày sau khi chuyển báo cáo của ban hội thẩm tới các Thành viên, báo cáo này phải được thông qua tại phiên họp DSB, trừ khi có thông báo chính thức về quyết định kháng cáo của bên tranh chấp hoặc DSB quyết định thông qua báo cáo dựa trên sự đồng thuận. Nếu đã có thông báo kháng cáo, DSB không xem xét báo cáo cho đến khi phúc thẩm hoàn tất. Thủ tục thông qua phải đảm bảo quyền của các thành viên đối với báo cáo của hội thẩm.
- Theo Điều 17.14 về thông qua báo cáo của cơ quan Phúc thẩm: Báo cáo của cơ quan phúc thẩm phải được DSB thông qua và các bên tranh chấp phải chấp thuận trừ khi DSB quyết định không thông qua báo cáo trong vòng 30 ngày sau khi báo cáo được chuyển tới các thành viên. Quy trình thông qua phải không ảnh hưởng đến quyền của các Thành viên trong việc thể hiện quan điểm về báo cáo của cơ quan Phúc thẩm.
Dựa trên các quy định trên, việc DSB quyết định thành lập ban hội thẩm và thông qua các báo cáo từ Ban hội thẩm và Cơ quan phúc thẩm đều dựa vào nguyên tắc đồng thuận nghịch.
Nguyên tắc mới này yêu cầu một quyết định chỉ không được thông qua khi tất cả các thành viên DSB đều không đồng ý, điều này dẫn đến việc các quyết định của DSB thường được thông qua một cách tự động.
Vì thế, nguyên tắc đồng thuận nghịch có nghĩa là trong mọi tình huống, Ban hội thẩm sẽ được thành lập để giải quyết tranh chấp và các báo cáo của Ban hội thẩm cũng như Cơ quan phúc thẩm sẽ được thông qua, trừ khi DSB đồng thuận không thành lập ban hội thẩm hoặc không thông qua báo cáo. Nguyên tắc này khắc phục những hạn chế của cơ chế giải quyết tranh chấp GATT 1947, nơi mọi quyết định chỉ được thông qua khi tất cả các thành viên đồng ý.
Điểm đặc biệt và tiến bộ của cơ chế giải quyết tranh chấp WTO so với GATT là sự ra đời của Ban hội thẩm có thể được thành lập tự động theo yêu cầu của nguyên đơn, và các báo cáo được thông qua một cách tự động.
2. Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO
Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO được xây dựng dựa trên các nguyên tắc cơ bản như nhanh chóng, công bằng, chấp nhận và hiệu quả, nhằm bảo vệ quyền và nghĩa vụ của các bên, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật quốc tế liên quan đến thương mại.
2.1. Cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO
Cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO, hay còn gọi là Dispute Settlement Body (DSB), là cơ quan tối cao của WTO và cũng là cơ quan chính xử lý các tranh chấp. DSB có chủ tịch và các thành viên là đại diện của các quốc gia thành viên, cùng với sự hỗ trợ của ban thư ký WTO trong quá trình giải quyết tranh chấp.
- Thẩm quyền của DSB
- DSB có quyền thành lập Ban hội thẩm để giải quyết các tranh chấp theo yêu cầu của nguyên đơn và giám sát hoạt động của Cơ quan phúc thẩm.
- DSB chịu trách nhiệm giám sát việc thực hiện các phán quyết và khuyến nghị của Ban hội thẩm và Cơ quan phúc thẩm, thông qua việc quyết định cho phép hoặc không cho phép áp dụng biện pháp trả đũa, hoặc đình chỉ các nhượng bộ và nghĩa vụ khác theo hiệp định liên quan.
- Các chức năng của DSB
- DSB giám sát việc thực thi Thoả thuận DSU với mục tiêu duy trì một cơ chế giải quyết tranh chấp công khai, đồng bộ, hiệu quả và công bằng.
- DSB giải quyết các tranh chấp giữa các quốc gia thành viên theo nguyên tắc và quy trình của DSU, đồng thời đưa ra phán quyết cuối cùng.
- DSB ban hành và xây dựng các quy định về thủ tục giải quyết tranh chấp để đảm bảo các bên thực thi nghĩa vụ theo thoả thuận DSU.
2.2. Quy chế 'nhóm chuyên gia'
- Các nhóm chuyên gia do DSB thành lập có nhiệm vụ giải quyết các tranh chấp cụ thể; sau khi hoàn thành nhiệm vụ, nhóm chuyên gia sẽ được giải thể.
- Nhóm chuyên gia được chọn từ những chuyên gia độc lập, không làm việc cho chính phủ và có uy tín quốc tế trong lĩnh vực luật thương mại quốc tế. Thông thường, mỗi nhóm chuyên gia bao gồm từ 3 đến 5 thành viên.
- Nhiệm vụ của nhóm chuyên gia bao gồm hỗ trợ các cơ quan giải quyết tranh chấp trong việc làm rõ nội dung tranh chấp, đề xuất giải pháp cho các bên, thu thập thông tin và xin ý kiến giám định.
- Thời gian giải quyết tranh chấp không quá một năm kể từ khi các bên bắt đầu thương lượng đến khi nhóm chuyên gia báo cáo DSB. Thời gian thành lập nhóm chuyên gia không quá 6 tháng từ khi nhóm được thành lập đến khi báo cáo được đệ trình cho DSB.
- Đối với các tranh chấp liên quan đến hàng hóa dễ hỏng, nhóm chuyên gia phải gửi báo cáo cho các bên tranh chấp và liên quan trong vòng 3 tháng. Sau đó, báo cáo này sẽ được gửi tới các quốc gia thành viên WTO trong vòng 3 tuần. Trong vòng 6 tháng, báo cáo của nhóm chuyên gia cần phải được gửi đến các bên tranh chấp. Nếu không có sự đồng thuận từ các quốc gia thành viên WTO sau 60 ngày, báo cáo sẽ trở thành quyết định của DSB.
2.3. Cơ quan phúc thẩm thường trực
Cơ quan phúc thẩm thường trực của WTO bao gồm 7 thành viên, được bổ nhiệm bởi cơ quan giải quyết tranh chấp với nhiệm kỳ 4 năm. Các thành viên của cơ quan này đều là chuyên gia pháp lý và thương mại quốc tế có nhiều kinh nghiệm.
Cơ quan phúc thẩm thường trực chủ yếu có nhiệm vụ xem xét các thủ tục phúc thẩm và lập báo cáo cho nhóm chuyên gia dựa trên đề nghị của các bên tranh chấp. Báo cáo của cơ quan phúc thẩm thường được DSB thông qua tự động.
Trên đây là những thông tin từ Mytour về cách giải quyết tranh chấp thương mại trong WTO, đặc biệt là nguyên tắc đồng thuận. Hy vọng những thông tin này hữu ích cho bạn.
