Nguyễn Việt Bằng

Bằng Việt (tên đầy đủ là Nguyễn Việt Bằng, sinh ngày 15 tháng 6 năm 1941), quê ở xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất, Hà Nội, là một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam. Ông từng giữ chức Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà văn Việt Nam và Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội.

Thông tin cá nhân

Bằng Việt quê ở xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (hiện thuộc thành phố Hà Nội). Ông sinh năm 1941 tại phường Phú Cát, thành phố Huế, nhưng trải qua tuổi thơ ở Hà Tây và học trung học tại Hà Nội. Sau khi hoàn thành khóa học Pháp lý tại Đại học Tổng hợp Kiev, Liên Xô năm 1965, Bằng Việt trở về Việt Nam và làm việc tại Viện Luật học thuộc Uỷ ban Khoa học Xã hội Việt Nam. Năm 1969, ông gia nhập Hội Nhà văn Việt Nam. Vào năm 1970, ông làm phóng viên chiến trường tại Bình Trị Thiên và công tác tại Bảo tàng truyền thống Trường Sơn. Đến năm 1975, ông bắt đầu làm việc tại Nhà xuất bản Tác phẩm mới.

Sau khi gia nhập Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nội vào năm 1983, ông được bầu làm Tổng thư ký của hội từ năm 1983 đến 1989 và là một trong những người sáng lập tờ báo văn nghệ Người Hà Nội (xuất bản từ năm 1985).

Sau đó, ông được chọn làm Uỷ viên Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam và giữ vai trò tổng biên tập của tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam từ năm 1989 đến 1991.

Vào năm 2001, ông được bầu làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội và tiếp tục giữ chức vụ này cho nhiệm kỳ 2006 - 2010.

Tại Đại hội lần thứ VII của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam vào tháng 9 năm 2005, Bằng Việt được bầu làm một trong năm Phó Chủ tịch của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam.

Ông cũng từng đảm nhiệm vai trò Thư ký thường trực và sau đó là Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội từ năm 1991 đến 2000.

Sau Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam lần thứ VII, Bằng Việt đã gửi đơn xin từ chức lên Ban Chấp hành, sau khi đã đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Hội đồng Thơ trong hai nhiệm kỳ, với lý do công việc cá nhân.

Bằng Việt đã được trao Giải Nhất Văn Học – Nghệ Thuật Hà Nội năm 1967 với bài thơ Trở lại trái tim mình

Ông cũng nhận Giải thưởng quốc tế về dịch thuật văn học và phát triển giao lưu văn hóa quốc tế từ Quỹ Hòa bình Liên Xô vào năm 1982.

Đóng góp và sự nghiệp

Bắt đầu làm thơ từ năm 13 tuổi, bài thơ đầu tiên của Bằng Việt là Qua Trường Sa, viết năm 1961. Ông đã thử nghiệm nhiều thể loại thơ, từ thơ không vần đến thơ có vần, và khám phá các hình thức thơ trong và ngoài nước. Tập thơ đầu tay của ông và Lưu Quang Vũ, Hương cây - Bếp lửa, được xuất bản lần đầu vào năm 1968 và vừa được tái bản sau 37 năm.

Ông đã dịch các tác phẩm thơ của nhiều nhà thơ nổi tiếng như Yannis Ritsos (Hy Lạp), Pablo Neruda (Chile), các nhà thơ Nga cổ điển và hiện đại như A. Pushkin, M. Lermontov, S. Esenin, E. Evtushenko, O. Berggoltz, M. Aliger, A. Tvardovsky, M. Dudin, A. Akhmatova, R. Gamzatov, và các nhà thơ Pháp như G. Apollinaire, P. Eluard, J. Prévert, đồng thời tham gia biên soạn một số từ điển văn học.

Ông cũng từng theo đuổi nghề luật cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ cuối cùng tại Hội đồng Nhân dân thành phố vào năm 2000.

Các tác phẩm nổi bật

Danh sách sáng tác

• Hương cây - Bếp lửa (tập thơ; 1968, 2005) với 21 bài thơ, là tập thơ đầu tay của ông, hợp tác với Lưu Quang Vũ.

  Trong tập thơ này có bài Bếp lửa, hiện được đưa vào sách giáo khoa lớp 9 THCS (SGK Ngữ Văn 9 tập 1 trang 143, 144, 145, chương trình cũ) và chương trình Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức (chương trình GDPT mới)

  Một bếp lửa ấm nồng sương sớm

  Một bếp lửa thơm ngát tình yêu

  Cháu yêu bà biết bao trong nắng mưa.

  ...

  Hàng chục năm trôi qua, đến giờ,

  Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm,

  Nhóm bếp lửa ấm áp, nồng nàn

  Nhóm tình yêu, khoai sắn ngọt bùi

  Nhóm nồi xôi gạo mới chia vui

  Nhóm cả những tâm tư tuổi thơ

  Ôi lạ lùng và thiêng liêng - bếp lửa!

  Giờ cháu đã đi xa. Có khói từ trăm tàu

  Có lửa từ trăm nhà, niềm vui từ muôn hướng

  Nhưng vẫn không bao giờ quên nhắc nhở:

  -Sáng mai bà có nhóm bếp không?...

• Đường Trường Sơn, cảnh và người (ký sự thơ 1972 - 1973)
• Những gương mặt - Những khoảng trời (Some faces and pieces of sky; 1973), 24 bài thơ
• Đất sau mưa (1977), 20 bài thơ
• Khoảng cách giữa lời (1984), 16 bài thơ
• Cát sáng (1985), in chung với Vũ Quần Phương
• Bếp lửa - Khoảng trời (Tập thơ) (1986)
• Phía nửa mặt trăng chìm (1995)
• Ném câu thơ vào gió (Tập thơ; Flying a verse with the wind; 2001), 30 bài thơ
• Thơ trữ tình (2002)
• Thơ Bằng Việt (Tập thơ), (2003)
• Nheo mắt nhìn vào gió (Tập thơ, 2008), 29 bài thơ
• Hoa tường vi (Tập thơ), (7-2018)
• Mẹ (1972)

Dịch thuật

• Ngôn ngữ tình yêu (1978), tuyển tập thơ của Yannis Ritsos (Hy Lạp), cùng dịch với Tế Hanh, Phạm Hổ, Đào Xuân Quý
• Lọ Lem (1982), tuyển thơ của E. Evtushenko (Nga)
• TASS có quyền công bố, tiểu thuyết từ Liên Xô
• Thơ trữ tình thế giới thế kỷ XX (tuyển tập thơ dịch; 2005), Nhà xuất bản Văn Học và Công ty Văn hóa Việt

Biên soạn

• Danh nhân Mozart, truyện về cuộc đời và sự nghiệp
• Từ điển Văn học, 2 tập, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1983-1984, đồng biên soạn
• Từ điển Văn học (phiên bản mới), Nhà xuất bản Thế giới, 2004, đồng biên soạn
• Từ điển tác gia văn học nước ngoài, đồng biên soạn, dưới sự chủ biên của Hữu Ngọc

Giải thưởng

• Giải Nhất thơ của Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội (1968)
• Giải thưởng dịch thuật văn học quốc tế và giao lưu văn hóa quốc tế do Quỹ Hòa bình Liên Xô trao tặng năm 1982
• Giải thưởng Nhà nước về văn học (do Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam trao tặng, 2001)
• Giải thưởng thơ của Hội nhà văn Việt Nam (2002)
• Giải thưởng văn học ASEAN 2003 cho tập thơ 'Ném câu thơ vào gió'
• Giải 'Thành tựu trọn đời' của Hội Nhà văn Hà Nội (2005) dành cho Thơ trữ tình thế giới thế kỷ XX, với đánh giá: 'Nhiều bài thơ đã trở nên quen thuộc với các thế hệ yêu thơ trong bốn thập kỷ qua, mang dấu ấn tâm hồn và sự tinh tế của người dịch. Giải này ghi nhận thành tựu cả đời của một dịch giả tài hoa với nhiều đóng góp trong việc giới thiệu văn chương quốc tế'.

Liên kết ngoài

• Thơ của Bằng Việt
• Bằng Việt và tác phẩm 'Thơ trữ tình thế giới thế kỷ XX'
• Bằng Việt: 'Người đọc vẫn còn nhớ về thơ'